Ortaokul Öğrencilerinin Özgürlük Kavramına İlişkin Algılarının Sinektik Tekniğiyle İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 39 - 59, 19.04.2023

Süleyman Temur , Mürşet Çakmak

https://doi.org/10.53506/egitim.1226780

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma ortaokul öğrencilerinin özgürlük kavramına ilişkin algılarının sinektik tekniğiyle incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada sinektik tekniği ile ortaokul öğrencilerinin zihinlerindeki özgürlük kavramını istedikleri bir hayvana benzetilerek açıklamaları istenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden, olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmada katılımcılar; amaçlı örnekleme türlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılının bahar döneminde, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî ortaokullarında öğrenim görmekte olan 10-14 yaş grubu öğrencileri (N=160) oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiştir. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde içerik analizi tekniğine başvurulmuştur. Araştırmanın sonucunda özgürlük kavramına ilişkin ortaokul öğrencilerinin 30 farklı sinektik ürettikleri görülmüştür. Özgürlük kavramına ilişkin üretilen bu sinektiklerden en fazla frekansa sahip olanlar sırasıyla kuş, kedi ve köpektir. Geliştirilen bu sinektikler “uçmanın sembolü olarak özgürlük, gezme dolaşmanın sembolü olarak özgürlük, fiziksel gücün sembolü olarak özgürlük, bağımsızlığın sembolü olarak özgürlük ve temalandırılmayanlar olarak özgürlük” olmak üzere dört ana kategoride toplanmıştır. Bu kategorilerden en fazla frekansa sahip olan tema “gezme dolaşmanın sembolü olarak özgürlük”tür. Üretilen sinektiklerin cinsiyet dağılımına bakıldığında kuş, kedi gibi sinektiklerin kızlar tarafından; köpek, aslan gibi sinektiklerin ise erkekler tarafından üretildiği sonucuna ulaşılmıştır. Tüm bu verilerden hareketle bazı öneriler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değerler eğitimi, Özgürlük kavramı, Sinektik tekniği, Ortaokul öğrencileri

Investigation of Secondary School Students' Perceptions of the Concept of Freedom using the Synectic Technique

Öz

In this study, it was conducted to examine the perceptions of secondary school students regarding the concept of freedom using the synectic technique. In the study, with the synetic technique, middle school students were asked to explain the concept of freedom in their minds by comparing them to an animal they want. In the study, phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used. Participants in the research; It was determined by using the easily accessible case sampling method, which is one of the purposeful sampling types. The study group of the research consists of 10-14 age group students (N=160) studying at public secondary schools affiliated to the Ministry of National Education in the spring term of the 2021-2022 academic year. The data of the research were obtained with a semi-structured interview form. Content analysis technique was used to analyze the research data. As a result of the research, it was seen that secondary school students produced 30 different synectics related to the concept of freedom. Birds, cats and dogs are the ones with the highest frequency of these flytics produced for the concept of freedom, respectively. These developed synetics are grouped under four main categories as “freedom as a symbol of flying, freedom as a symbol of wandering, freedom as a symbol of physical strength, freedom as a symbol of independence and freedom as unthemed ones”. The theme with the highest frequency among these categories is "freedom as a symbol of traveling". When the sex distribution of the produced synectics is examined, it is seen that the synectic such as birds and cats are produced by girls; It has been concluded that synetics such as dogs and lions are produced by men. Based on all these data, some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Values education, Freedom concept, Synectic technique, Middle school students

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2006). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Yayıncılık.
• Adugit, Y. (2013). Özgürlüğün kısa tarihi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi(16), 63-93.
• Akbaş, O. (2008). Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akman, H. N. (2019). Ademin kanadı romanında ilimden irfana yolculuk. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(37), 263-278.
• Arendt, H. (1996). Geçmişle gelecek arasında. (B. Şeker, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydın, İ. S. (2011). Türkçe kavramının metaforik algılanma biçimleri. Folklor/Edebiyat, 17(66), 173-187.
• Aydın, M., & Akyol Gürler, Ş. (2014). Okulda değerler eğitimi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Bayraktar Balkır, N. (2016). Sinektik modelinin yükseköğrenim düzeyindeki olası İngilizce becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Bolat, Y. (2016). Sosyal değerleri ve değerler eğitimini anlamak. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(29), 322-348.
• Büyükkaragöz, S., & Çivi, C. (1996). Genel öğretim metotları: Öğretimde planlama uygulama. Ankara: Öz Eğitim Yayınları.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design choosing among five approaches. Canada: Sage Publications.
• Çekderi, E. (2019). İkaros miti bağlamında sanat tarihindeki uçma denemeleri. Sanat-Tasarım Dergisi(10), 1-6.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Akademi Kitabevi.
• Çetin, Ş. (2013). Öğretmen adaylarının milli değerlerin öğretimine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 8(8), 1733-1743.
• Ceviz, N. B. (2021). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerlerin sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıma düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Demir, C., & Karakaş Yıldırım, Ö. (2019). Türkçede metaforlar ve metaforik anlatımlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1085-1096.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dönmez, G. (2017). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları ve imajları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Ercan, S. (2010). Fen öğretiminde yaratıcı düşünme tekniklerinden sinektik kullanımına yönelik bir eylem araştırması (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ergün, A. (2021). Ortaokul türkçe ders kitaplarının sinektik tekniği açısından incelenmesi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Ergün, A., & Temizkan, M. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının sinektik tekniği açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 157-176.
• Erişti, B., & Polat, M. (2017). The effectiveness of synectics ınstructional model on foreign language vocabulary teaching. Online Submission, 5(2), 59-76.
• Feuerbach, L. (2015). Tanrıların doğuşu. (O. Özügül, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Gloeckner, G. W., Love, C., & Mallette D. (1995). Alternative teacher strategies for the 1990. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Vocational Association.
• Gordon, W. J. (1961). Synectics: The development of creative capacity. New York: Harper ve Row.
• Güngör, E. (1998). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar . İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Halmatov, S. (2015). Çocuk resimleri analizi ve psikolojik resim testleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Halmatov, S. (2016). Oyun terapisinde pratik teknikler. Ankara: Pegem Akademi.
• Harman, G., & Çökelez, A. (2017). Analojilerin fen eğitimindeki yeri ve önemi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 340-363.
• Hobbes, T. (1993). Leviathan. (S. Lim, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hummell, L. (2004). Synectics for creative thinking in technology education. Boston: Allyn & Bacon.
• İbret, B. Ü., Karatekin, K., & Avcı, E. (2015). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya öğretiminin değerler eğitimi açısından önemi. Milli Eğitim(207), 5-23.
• Joyce, B., Weıl, M., & Showers, B. (1992). Models of teaching. Boston: Allyn & Bacon.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim(187), 138-145.
• Karaköse , R. (2010). Ailede sorumluluk eğitimi. İstanbul : Timaş Yayınları.
• Kılınç, F. (2015). Okul öncesi ve ilkokul döneminde değerler eğitimi. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
• Kızıltaş, E. Halmatov, S., ve Ertör, E. (2017). 6 yaş çocukların kendileri için uygun gördükleri hayvan metaforlarının incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 399-414.
• Koç Başaran, Y. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(47), 480-495.
• Kuçuradi, İ. (1988). Uludağ konuşmaları. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kurtdede Fidan, N. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi: nitel bir araştırma. International Journal of Social Science, 6(3), 361-388.
• Küçükahmet, L. (2000). Öğretimde planlama ve dağıtım (11 b.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Lindemann - Matthies, P. (2005). “Loveable” mammals and “lifeless” plants: How children’s interest in common local organisms can be enhanced through observation of nature. International Journal of Science Education, 27(6), 655- 677.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. MEB Yayınları. Ankara.
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri: nicel ve nitel yaklaşımlar I-II. cit (5 b.). İstanbul: Yayın Odası.
• Özdaş, F., & Çakmak, M. (2018). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine şlişkin metaforik algıları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2747-2766.
• Özden, Y. (2005). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Özerbaş , M. A. (2015). Temel öğretim yöntemleri. Öğretim ilke ve yöntemleri (2 b.). (S. Güven, & M. A. Özerbaş, Dü) Ankara: Pegem Akademi.
• Öztuna Kaplan, A., & Ercan, S. (2011). Yaratıcı düşünme tekniklerinden sinektik uygulamasına örnek bir araştırma: çocuğun gözünde yaratıcılık. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 766-793.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün, & S. Demir, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
• Platon. (2002). Devlet. (H. Demirhan, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Russell, T. (1993). An alternative conception: Representing representations. In P. Black, & A. M. Lucas, (Eds.). Children’s informal ideas in science, 62-84. London: Routledge.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sak, U. (2020). Yaratıcılık gelişimi ve eğitimi. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Saraçoğlu, S., & Başaran Uğur, A. (2019). Fen bilgisi ve sınıf öğretmen adaylarının fen bilimleri algılarının renkler aracılığıyla belirlenmesine yönelik sinektik uygulaması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi , 5(3), 426-446.
• Seligmann, E. R. (2007). Reaching students through synectics: A creative solution (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Northern Colorado, Colorado.
• Sönmez, Ö. (2014). Atasözlerinin sosyal bilgiler programındaki değerler açısından incelenmesi. Journal of World of Turks, 6(2), 101-115.
• Sungur, N. (1997). Yaratıcı düşünce. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Şahin, K. (2008). Farklı özgürlük anlayışları çerçevesinde ifade özgürlüğünün temellendirilmesi ve sınırlandırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şansal, S. (2014). Çocukların çizdiği hayvan resimlerinden aile ilişkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Taşkaya, S. M. (2017). Dil ve edebiyat öğretimi yöntemleri. Dil ve edebiyat öğretimi-1 (Özel öğretim yöntemleri). içinde. (A. Akkaya, Dü.) Ankara: Asos Yayınları.
• TDK. (2005). Türkçe Sözlük (10. Baskı). Ankara.
• Toy, İ., Uzunöz, A., Aktepe, V., & Meydan , A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özgürlük değerine ilişkin metafor algılrının incelenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 7(1), 652-677.
• Turan, R., & Ulusoy, K. (2016). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Yaşar, Ş., & Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 1-23.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, F., Göçen, S., & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.
• Yılmaz, Z. (2007). Hannah Arendt'in özgürlük anlayışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 227-235.