The Evaluation of Postgraduate Theses Conducted in the Field of Inclusion in Preschool Education in Türkiye Between 2020 and 2025

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 128 - 136, 26.10.2025

Nilüfer Kuru

https://doi.org/10.53506/egitim.1708548

Öz

This study systematically examines the postgraduate theses on inclusive education in the preschool period in Türkiye between 2020 and April 2025. A total of 22 master's and doctoral theses were identified from the National Thesis Center database using the keywords “inclusive”, “inclusive education”, “early childhood,” and “preschool.” The research trends, thematic focus and methodological approaches of the theses examined within the scope of the research were analysed and it was determined that there is an increasing interest in inclusive education, especially after 2022. It was observed that the theses mostly focused on teachers, reflecting the central role of educators in inclusive environments, while other key dimensions such as policy, family involvement, and program development were included in limited studies. Methodologically, it was found that master's theses were largely conducted using descriptive design, while the trend in doctoral studies was towards experimental and mixed-method designs. Teachers were the most common participant group in the studies, while children, parents and administrators were rarely included. In conclusion, the study highlights the need for future research to include different stakeholder perspectives, use longitudinal methods and address underrepresented themes.

Anahtar Kelimeler

Inclusive education , preschool , early childhood , national postgraduate theses

Türkiye’de 2020-2025 Yılları Arasında Okul Öncesi Eğitimde Kapsayıcılık Alanında Yürütülen Lisansüstü Tezlerin Değerlendirmesi

Öz

Bu araştırmada, 2020 ile Nisan 2025 tarihleri arasında Türkiye’de okul öncesi dönemde kapsayıcı eğitim üzerine yapılmış lisansüstü tezler sistematik olarak incelemektedir. Ulusal Tez Merkezi veri tabanından “kapsayıcı”, “kapsayıcı eğitim”, “erken çocukluk” ve “okul öncesi” anahtar kelimeleri kullanılarak dahil edilme kriterleri gözerilerek erişilen toplam 22 yüksek lisans ve doktora tezi tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında incelen tezlerin araştırma eğilimleri, tematik odak noktaları ve metodolojik yaklaşımları incelenmiş ve özellikle 2022 yılından sonra kapsayıcı eğitime yönelik artan bir ilgi olduğu tespit edilmiştir. Yürütülen tezlerin çoğunlukla, kapsayıcı ortamlarda eğitimcilerin merkezi rolünü yansıtacak şekilde öğretmenlere odaklandığına bununla birlikte, politika, aile katılımı, program geliştirme gibi diğer kilit boyutlara sınırlı çalışmalarda yer verildiği görülmüştür. Metodolojik olarak, yüksek lisans tezlerinin büyük ölçüde tanımlayıcı desende yürütülüğü, doktora çalışmalarındaki eğilimin ise deneysel ve karma yöntem tasarımlarına yönelik olduğu tespit edilmiştir. Araştırmalarda öğretmenler en yaygın katılımcı grubunu oluştururken, çocuklar, ebeveynler ve yöneticiler nadiren çalışmaya dahil edilmiştir. Sonuç olarak çalışma, farklı paydaş perspektiflerini işe koşmak, boylamsal yöntemler kullanmak ve yeterince temsil edilmeyen konuları ele almak için gelecekteki araştırmalara duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kapsayıcı eğitim , okul öncesi , erken çocukluk , ulusal lisansüstü tezler

Kaynakça

• Agbenyega, J. S., & Klibthong, S. (2014). Assessing Thai early childhood teachers' knowledge of inclusive education. International Journal of Inclusive Education, 18(12), 1247-1261. doi: 10.1080/13603116.2014.886306
• Akardaş Karataş, E. (2023). IB okullarındaki eğitimcilerin kapsayıcılığa dair görüşleri (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi)
• Aktaş, A. (2025). Ebeveyn destek programları için çocuğu 0-6 yaş arasında olan ebeveynlerin geliştiren bakım çerçevesinde ebeveynlik ihtiyaçlarını belirleme çalışması (Adalar/İstanbul örneği) (Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi).
• Aydın, D. (2024). Diyaloğa dayalı kapsayıcı kitap okuma programı'nın okul öncesi çocukların sosyal kabul, farklılıklara saygı ve öykü anlama düzeylerine etkisinin incelenmesi (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi).
• Bademci, H. Ö., Sakmar-Balkan, E., Karadayı, E. F., Cefai, C., Alkan, C., & Warfa, N. (2020). Inclusive education and early school leaving in Bulgaria, Italy, Malta, Romania and Turkey comparative study. Pastoral Care in Education, 38(2), 174-186. doi:10.1080/02643944.2020.1725907
• Bakkaloğlu, H., Özbek, A. B., & Sucuoğlu, N. B. (2020). Okul öncesi bütünleştirmede özel gereksinimli ve tipik gelişen çocukların sosyal kabulleri: Boylamsal bir çalışma. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 369-391. doi: 10.24130/eccd-jecs.1967202042240
• Balık, F., & Ozgun, O. (2024). Inclusive education in early childhood: teacher perceptions, practices, challenges and needs. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 487-506. doi: 10.47525/ulasbid.1479155
• Beveridge, S. (2013). Children, families and schools: Developing partnerships for inclusive education. Routledge.
• Büchter, R. B., Weise, A., & Pieper, D. (2020). Development, testing and use of data extraction forms in systematic reviews: a review of methodological guidance. BMC Medical Research Methodology, 20(1), 259. doi: 10.1186/s12874-020-01143-3
• Can Yaşar, M., Uyanık Aktulun, Ö., Hamiden Karaca, N., & Teke, H. (2018). Okul öncesi eğitimin 48-66 aylar arasındaki Suriyeli çocuklarIn gelişimine etkisi. Electronic Turkish Studies, 13(27). doi: 10.7827/TurkishStudies.14599
• Carrington, S., Lassig, C., Maia-Pike, L., Mann, G., Mavropoulou, S., & Saggers, B. (2022). Societal, systemic, school and family drivers for and barriers to inclusive education. Australian Journal of Education, 66(3), 251-264. doi:10.1177/00049441221125
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Quantitative, qualitative and mixed methods (5th ed.). SAGE Publications
• Çeliker, K. (2024). Türk ve Alman okul öncesi öğretmen eğitimi programlarında çok kültürlü eğitim kavramı: Bir karşılaştırma çalışması (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi).
• Diamond, K. E., & Innes, F. K. (2001). The origins of young children’s attitudes toward peers with disabilities. In M. J. Guralnick (Ed.), Early childhood inclusion: Focus on change (pp. 159–178). Baltimore, MD: Brookes
• Durgut, R. (2024). Annelerin çocuklarına yönelik kapsayıcı işlev özelliklerinin okul öncesi dönemdeki çocukların duygu düzenleme becerilerine olan etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi)
• Durmuş, A. B. (2022). Erken çocukluk eğitiminde kapsayıcı eğitimin niteliğine yönelik paydaş görüşlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi)
• Erçiçek, B. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Üniversitesi).
• Ertaş, H. C. (2022). Okul öncesi öğretmenlerin öğrenme güçlüğüne ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi)
• Forlin, C., & Chambers, D. (2011). Teacher preparation for inclusive education: Increasing knowledge but raising concerns. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 39(1), 17-32. doi.org/10.1080/1359866X.2010.540850
• Fyssa, A., Vlachou, A., & Avramidis, E. (2014). Early childhood teachers’ understanding of inclusive education and associated practices: reflections from Greece. International Journal of Early Years Education, 22(2), 223-237. doi:0.1080/09669760.2014.909309
• İpek, S. (2024). Erken çocukluk döneminde öğretimsel uyarlamalara yönelik öğretmen eğitim programının geliştirilmesi (Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi).
• Jordan, A., Schwartz, E., & McGhie-Richmond, D. (2009). Preparing teachers for inclusive classrooms. Teaching and Teacher Education, 25(4), 535-542. doi:10.1016/j.tate.2009.02.010
• Karaahmetoğlu, B. (2024). Özel gereksinimli öğrencisi olan okul öncesi öğretmenlerinin akran çatışmasına ilişkin görüşlerinin, çatışmaya müdahale yaklaşımlarının ve uyguladıkları stratejilerin belirlenmesi (Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi)
• Karaduman, H. (2024). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile kapsayıcı eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi).
• Kara Eren, C. (2021). Okul öncesi öğretmenlerine yönelik kapsayıcı eğitim mesleki gelişim programı: Eğitimde evrensel tasarıma dayalı yüz yüze ve çevrimiçi programların etkililiği (Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi)
• Kraska, J., & Boyle, C. (2014). Attitudes of preschool and primary school pre-service teachers towards inclusive education. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 42(3), 228-246. doi:10.1080/1359866X.2014.926307 Lundqvist, J., Mara, A. W., & Siljehag, E. (2015). Inclusive education, support provisions and early childhood educational pathways in the context of Sweden: A longitudinal study. International Journal of Special Education, 30(3), 3-16.
• Nelis, P., Pedaste, M., & Šuman, C. (2023). Applicability of the model of inclusive education in early childhood education: a case study. Frontiers in Psychology, 14, 1120735. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1120735
• Ocak, M. (2024). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime ilişkin tutumlarının incelenmesi: Bir karma yöntem çalışması (Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi)
• Odom, S. L., Buysse, V., & Soukakou, E. (2011). Inclusion for young children with disabilities: A quarter century of research perspectives. Journal of Early Intervention, 33(4), 344-356. doi:10.1177/1053815111430
• Özden, E. (2024). Okul öncesi öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik tutumlarının prososyal davranışları açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi).
• Pittman, J., Severino, L., DeCarlo-Tecce, M. J., & Kiosoglous, C. (2021). An action research case study: Digital equity and educational inclusion during an emergent COVID-19 divide. Journal for Multicultural Education, 15(1), 68-84. doi:10.1108/JME-09-2020-0099
• Sardroud, E. M. (2023). Okul öncesi öğretmen adaylarının mülteci öğrencilere karşı tutumlarının kapsayıcı eğitim açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi)
• Sucuoglu, N. B., Bakkaloglu, H., & Demir, E. (2020). The effects of ınclusive preschools on the development of children with disabilities: a longitudinal study. International Journal of Early Childhood Special Education, 12(1). doi: 10.9756/INT-JECSE/V12I1.201006
• Stevens, K. E., Siraj, I., & Kong, K. (2023). A critical review of the research evidence on early childhood education and care in refugee contexts in low-and middle-income countries. International Journal of Child Care and Education Policy, 17(1), 7. doi.org/10.1186/s40723-023-00109-4
• Şahin, O. (2022). Okul yöneticilerinin kapsayıcı liderlik davranışları ile rehber öğretmen/psikolojik danışmanların örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi).
• Şengöz, E. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim özyeterliliklerinin sınıf yönetimi strateji tercihleri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, KTO Karatay Üniversitesi)
• Timmons, K., Cooper, A., Bozek, E., & Braund, H. (2021). The impacts of COVID-19 on early childhood education: Capturing the unique challenges associated with remote teaching and learning in K-2. Early Childhood Education Journal, 49(5), 887-901. doi:10.1007/s10643-021-01207-z
• Törmänen, M. R., & Roebers, C. M. (2018). Developmental outcomes of children in classes for special educational needs: results from a longitudinal study. Journal of Research in Special Educational Needs, 18(2), 83-93. doi:10.1111/1471-3802.12395
• Türkmen, S. (2025). Kapsayıcı eğitim programının öğretmenlerin öz yeterliklerine ve çocukların okula uyumlarına etkisinin incelenmesi (Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi)
• UNESCO. (1994). The Salamanca statement and framework for action on special needs education. Paris: UNESCO).
• UNESCO (2020). Inclusion and education: All means all. Global monitoring report. Paris: UNESCO. https://en.unesco.org/gem-report/report/2020/inclusion.
• Uysal, G. (2024). Erken çocukluk döneminde görme yetersizliği olan çocukların ayrımcılık ve Stigma deneyimleri (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi)
• Vural, D., Piskin, N. B., & Durmusoglu, M. C. (2021). Problems and practices experienced by preschool teachers in inclusive education. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 11(2), 287-308. doi: 10.31704/ijocis.2021.014
• Yalçın, B. (2024). Okul öncesi eğitim kurumunda öğretmenlerin ve ebeveynlerin özel gereksinimli çocuklara yönelik görüşleri (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi).
• Yalvaç, M. (2024). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi)
• Yetkin, A. İ., Orum-Çattik, E., & Çattik, M. (2022). Online preschool ınclusive education in Turkey during the pandemic. International Journal of Progressive Education, 18(5), 164-177. doi: 10.29329/ijpe.2022.467.10
• Yılmaz, B. (2020). Okul öncesi kaynaştırma sınıfı öğretmenlerine uygulama temelli koçluk ile sunulan mesleki gelişim programının sınıfların kalitesine, öğretmenlere ve çocuklara etkisinin incelenmesi (Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi).
• Zengin, F. D., Mutlu, S. U., & Korkmaz, N. H. (2024). Kapsayıcı eğitim alanında yapılmış doktora tez çalışmalarının incelenmesi: Bir içerik analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 455-480. doi:10.33400/kuje.1416630