ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÜSTBİLİŞSEL FARKINDALIKLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2015, Sayı: 12, 5 - 28, 23.07.2016

MUNİSE Seçkin Kapucu Rabia Öksüz

Öz

Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalıklarını incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim öğretim yılında Bursa’da bir ortaokulda bulunan 5., 6., 7. ve 8. sınıflarında öğrenim gören 448 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada nitel ve nicelin birlikte yer aldığı karma yöntem kullanılmıştır. Veri toplama aracı Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek bilişin düzenlenmesi ve biliş bilgisi olmak üzere iki boyuttan oluşmaktadır. Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde, t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. T-testi sonuçlarına göre bilişin düzenlenmesi alt boyutundan alınan puan ortalamalarının cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur. Biliş bilgisi boyutunda kız öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarının, erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, ANOVA sonuçlarına göre sınıf düzeyi, öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarını ‘bilişin düzenlenmesi’ ve ‘biliş bilgisi’ boyutlarından etkilememektedir. Nitel analiz sonuçlarına göre, öğrenciler konuyu en iyi dinleyerek öğrendiklerini, sorulan soruları yanıtlayabildiklerinde anladıklarını, konuyu anlamadıklarında birilerine sorduklarını, öğrendiklerini sınavlarda başarılı olmak için kullandıklarını, zorlanmadan soruları çözmelerinin bir değerlendirme biçimi olduğunu ifade etmişlerdir. Elde edilen sonuçlara göre öğrencilere üstbilişsel farkındalıklarını belirleme yolları öğretilip, öğrenme ortamlarının bunlara göre düzenlenmesi ve derslerde üstbilişsel farkındalığı artırıcı etkinliklerin uygulanması önerilebilir

Anahtar Kelimeler

Üstbilişsel Farkındalık, Ortaokul Öğrencileri, Doküman Analizi

EXAMINATION OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS’ METACOGNITIVE AWARENESS

Öz

The purpose of this study is to examine metacognitive awareness of secondary school students. Sample of the study consists of 448 students who were studying at 5th, 6th, 7th and 8th grades of a secondary school located in Bursa, during 2014-2015 academic years. A mixed method, including both qualitative and quantitative patterns, was used. Metacognitive Awareness Scale was used as the data collection tool. The scale consists of two dimensions that cognition knowledge dimension and cognition adjustment dimension were. Analysis of the collected data was performed through arithmetic mean, standard deviation, percentages, t-test and one-way variance analysis. According to the result of the t-test, in cognition adjustment dimension factor gender is not a distinctive variable. In cognition knowledge dimension there are significant differences among students’ awareness according to gender. Metacognitive awareness of female students is higher than the male student’s metacognitive awareness in cognition knowledge dimension. However, according to the result of the one way ANOVA student’s grade level is not a significant variable in explaining metacognitive awareness dimensions. According to the result of the qualitative analysis students stated that: they learn the subject best by listening; they recognize it when they can answer the questions; if they don’t understand the subject, they ask to their peers; they use what they have learned to be successful in exams; and answering questions without difficulty is a kind of assessment. According to the results of the study, teaching students the ways of recognizing their metacognitive awareness, arranging learning environments accordingly and the implementation of the activities increasing metacognitive awareness are recommended

Anahtar Kelimeler

Metacognitive Awareness, Secondary School Students, Document Analysis

Kaynakça

• Akdağ, M. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının üstbilişsel farkındalık ve matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Akın, E. ve Çeçen, M. A. (2014) Ortaokul öğrencilerinin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi (Muş-Bulanık Örneği). International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 91-110.
• Bağçeci, B., Döş, B. ve Sarıca, R. (2011). İlköğretim öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile akademik başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 551-566. Blatner, A. (2004) The Developmental Nature of Consciousness Transformation. ReVision, 26 (4), 2-7.
• Bozkurt, M. ve Memiş, A. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üstbilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 147-160.
• Brown, A. L. (1978). Knowing When, where, and how to remember: A problem of metacognition. In R. Glasser (Ed.), Advances in instructional psychology. Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
• Brown, A. L. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation, and other more mysterious mechanisms. In F. E. Weinert, R. H. Kluwe (Eds.), Metacognition, motivation, and understanding (65-116). Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• Çakıroğlu, A. (2007). Üstbiliş. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 21-27.
• Demir, H. A. (2013). 5. Sınıf öğrencilerinin matematiksel üstbiliş düzeylerinin cinsiyet ve başarı değişkenleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Deniz, D., Küçük, B., Cansız, Ş., Akgün, L. ve İşleyen, T. (2014). Ortaöğretim matematik öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 305-320.
• Erdoğan, F. ve Şengül, S. (2014). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik öz-düzenleyici öğrenme stratejileri üzerine bir inceleme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 108-118.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognitive and Cognitive Monitoring: A New Area of Cognitive Developmental Inquiry. American Psychologyst, 34(10), 906-911.
• Hacker, D. J. ve Dunlosky, J. (2003). Not all metacognition is created equal. New Directions for Teaching and Learning, 2003(95), 73-79.
• Hair, J. F., Anderson R. E., Tahtam, R. L., & Black, W. C. (1998). Multivariate Data Analysis. New Jersey: Pearson Education.
• Kapa, E. (2001). A metacognitive support during the process of problem solving in a intervention research. Journal of Abnormal Child Psychology, 13, 343-356.
• Karakelle, S. ve Saraç, S. (2007). Çocuklar için üstbilişsel farkındalık ölçeği (UBFO-Ç) A ve B formları: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 87-103.
• Kışkır, G. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi farkındalık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Memiş, A., & Arıcan, H. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin matematiksel üstbiliş düzeylerinin cinsiyet ve başarı değişkenleri açısından incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1). 76-93.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.
• Schraw, G., & Dennison, R. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19(4), 460-475.
• Silverman, D. (2006). Interpreting qualitative data (3rd Ed.). London: Sage.
• Sperling, R. A., Howard, B. C. Miller, L. A., & Murphy, C. (2002). Measures of children’s knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, 27(1), 51-79.
• Şahin, Ç., Karaman, P. ve Durukan, H. (2014). Üstbilişin öğrenme, öğretme ve ölçmedeğerlendirme açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 187-202.
• Ülgen, G. (1997). Eğitim psikolojisi, kavramlar, ilkeler, yöntemler, kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Kurtis Matbaası.