Öğretmenlerin Okul Yöneticilerinin Liderlik Tarzlarına İlişkin Algıları Ve Öznel İyi Oluş Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 26, 302 - 326, 31.12.2022

Şeyda Nur Arslan Muhammed Zincirli

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinde gözlemlenen liderlik tarzları ile öğretmenlerin öznel iyi oluşları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın evrenini 2020-2021 eğitim öğretim yılında Elâzığ ilindeki okullarda görev yapan toplam 7605 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi tesadüfi örnekleme yöntemiyle çalışmaya dahil edilmiş olan çeşitli eğitim kurum ve kademelerinde görev yapan 291 kadın ve 214 erkek öğretmenden oluşmuştur. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma verilerini toplamak amacıyla Liderlik Tarzı Davranışı Ölçeği (LTDÖ), Öğretmen Öznel İyi Oluş Ölçeği (ÖÖİOÖ) ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma verileri normal dağıldığından SPSS paket programından t-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Pearson Korelasyon analizi ve Çoklu Regresyon Analizi yapılarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre, Liderlik Tarzı Davranış Ölçeğinin demokratik ve serbest bırakıcı alt boyutlarında cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık olduğu ve öğretmenlerin görev yaptığı okul kademesinin öznel iyi oluşları düzeyinde anlamlı farklılığa sebep olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, değişkenlerin tümü ile Liderlik Tarzı Davranış Ölçeğinin demokratik alt boyutunun negatif korelasyona sahip olduğu gözlemlenmiştir. Öğretmenlerin Liderlik Tarzı Davranış Ölçeğine ilişkin algıları, Öznel iyi oluş Ölçeğinden elde edilen görüşlerinin düzeylerinin toplam varyansının yaklaşık %29’unu açıkladığı da ulaşılan sonuçlar arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Öznel iyi oluş, Liderlik, Liderlik tarzları

Kaynakça

• Alga, E. (2017). Örgütlerde algılanan liderlik tarzlarının çalışanların tükenmişliğine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 97-124.
• Asıcı, E., İkiz, F. E. (2019). Okulda öznel iyi oluşun okul iklimi ve öz-yeterlik açısından yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 621-638.
• Baltaş, A. (2001). Ekip Çalışması ve Liderlik (3. Baskı). Remzi Kitapevi.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. Collier Macmillan.
• Bass, B. M. (1997). Does the transactional–transformational leadership paradigm transcend organizational and national boundaries? American psycho logist, 52(2), 130.
• Bayrak, S. (2001). Yönetimde bir ihmal konusu olarak güç ve güç yönetimi-II. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 23-42.
• Ben-Zur, H. (2003). Happy adolescents: The link between subjective well-being, internal resources, and parental factors. Journal of youth and adolescence, 32(2), 67-79.
• Bozdoğan, K., & Sağnak, M. (2011). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile öğrenme iklimi arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Burns, JM (1978). Leadership. New York: Harper and Row. Leadership Quarterly, 2(1).
• Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (4. basm). Pegem Akademi.
• Cinel, M. O., & Çekmecioğlu, H. (2008). Karizmatik liderlik özelliklerinin örgütsel bağlılık unsurları üzerindeki etkileri ve bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi
• Çelik, V. (2000). Okul Kültürü ve Yönetimi. 2. Baski.[School Culture and Its Management]. Pegem A Yayınevi Tic. Ltd. Sti.
• Collins, T. A., Cook, C. R., Dart, E. H., Socie, D. G., Renshaw, T. L., & Long, A. C. (2016). Improving classroom engagement among high school students with disruptive behavior: Evaluation of the class pass intervention. Psychology in the Schools, 53(2), 204-219.
• Çoroğlu, C. (2003). İş dünyasında geleceğin yönetimi. Alfa.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.
• Diener, E., Diener, C. (1996). Most people are happy, Psychological Science, 7, 181-185.
• Diener, E. (2009). The science of well-being: The collected works of Ed Diener. (37). New York: Springer.
• Durmaz, T. (2005). “Sağlık kuruluşlarında yönetici davranışlarının örgütsel bağlılığa etkisi: Bir üniversite hastanesi uygulaması”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Ergün, E., Sezgin Nartgün, Ş. (2017). Öğretmen öznel iyi oluş ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 385-397.
• Gable, S. L., Haidth, J. (2005). What (And Why) Is Positive Psychology? Review of General Psychology, 9(2),103-110.
• Goleman, D. (2002). Lideri lider yapan nedir. Lideri Lider Yapan Nedir, 11-34.
• Hollander, E. P. (1986). On the central role of leadership processes. Applied Psychology, 35(1), 39-52.
• Horton, N. L. (2017). Does leadership style predict higher levels of self-compassion, subjective well-being, and job satisfaction? (Doctoral dissertation, The Chicago School of Professional Psychology).
• Howell, J. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership, transactional leadership, locus of control, and support for innovation: Key predictors of consolidated-business-unit performance. Journal of applied psychology, 78(6), 891.
• Huber, V. L., Northcraft, G. B., & Neale, M. A. (1990). Effects of decision strategy and number of openings on employment selection decisions. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 45(2), 276-284.
• Katıtaş, S., Karadaş, H., & Coşkun, B. Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Öznel İyi Oluş ve İş Doyumları Üzerindeki Etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (62), 182-207.
• Kaya, Y. K. (1999). Eğitim Yönetiminde Kuram ve Türkiye'deki Uygulama. Ankara: Bilim Yayıncılık. (7. Baskı).
• Liontos, L. B. (1993). Transformational leadership: Profile of a high school principal (No. 72). Oregon School Study Council.
• Luthans, F. (1995). Organizational Behavior, Seventh Edition, McGraw-Hill, Inc. (LiteratürYayıncılık, İstanbul).
• Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9, 111-131.
• Masood, S. A., Dani, S. S., Burns, N. D., & Backhouse, C. J. (2006). Transformational leadership and organizational culture: The situational strength perspective. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture, 220(6), 941-949.
• Önen, L., & Tüzün, B. (2005). Motivasyon İstanbul: epsilon. İncelenmesi Kamu-İs.
• Pillai, R., Schriesheim, C. A., & Williams, E. S. (1999). Fairness perceptions and trust as mediators for transformational and transactional leadership: A two-sample study. Journal of management, 25(6), 897-933.
• Seligman, M.E.P. (1999). Positive social science. Journal of Positive Behavior Interventions, 1(3), 181-182.
• Şahin, A., Temizel, H., & Örselli, E. (2004). Bankacılık sektöründe çalışan yöneticilerin kendi liderlik tarzlarını algılayış biçimleri ile çalışanların yöneticilerinin liderlik tarzlarını algılayış biçimlerine yönelik uygulamalı bir çalışma. Ulusal Bilgi, ekonomi ve yönetim kongresi bildiri kitabı, 657, 665.
• Taş, A., Çelik, K., & Tomul, E. (2007). Yenilenen ilköğretim programının uygulandığı ilköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik tarzları1. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 85-98.
• Van Hoorn, A. (2008). A Short Introduction to Subjective Well-Being: Its Measurement, Correlates and Policy Uses. Statistics, Knowledge and Policy 2007. Measuring and Fostering the Progress of Societies (215-229). Paris: OECD Publishing
• Walumbwa, F. O., Avolio, B. J., Gardner, W. L., Wernsing, T. S., & Peterson, S. J. (2008). Authentic leadership: Development and validation of a theory-based measure. Journal of management, 34(1), 89-126.