Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yapay Zekâya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 191 - 203, 30.11.2024

Bünyamin Sarıkaya , Nihat Kavan

https://doi.org/10.55605/ejedus.1550010

Öz

Bilgi teknolojilerinin gelişmesi eğitime de yansımıştır. Bu teknolojilerin zirve noktalarından biri de yapay zekâdır. Eğitim dünyası da yapay zekâdan sıklıkla yararlanmaya başlamıştır. Buna binaen araştırmanın temel amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının yapay zekâya yönelik tutumlarını incelemektir. Araştırmada, nicel araştırma yönteminin betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini bir devlet üniversitesinde öğrenimlerine devam eden 270 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmuştur. Araştırmada verilerin toplanmasında Türkçeye uyarlama çalışması yapılan “Yapay Zekâya Yönelik Genel Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek, iki boyut ve yirmi maddeden oluşmaktadır. Veriler, çevrim içi ortamda toplanıp parametrik analizlere tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının yapay zekâya ilişkin tutumlarının “orta düzeyde” olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının yapay zekâya ilişkin tutumlarının; sınıf düzeyi, yapay zekâyı kullanma durumu, yapay zekâ hakkında genel bilgi sahibi olma değişkenleri açısından anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Çalışmada, Türkçe eğitiminde yapay zekâya yönelik çalışmaların arttırılması, yapay zekâya becerisine yönelik uygulama temelli ders ve çalışmaların sayıca arttırılması, yapay zekâya yönelik kaygı, tutum ve etik konularının işlenmesi gerektiği, eğitimde yapay zekâdan en iyi şekilde nasıl yararlanılabileceğine dair nitelikli çalışmaların yapılması gerektiği ve yapay zekâ eğitimi konusunda eğitimin bütün paydaşlarına seminer, konferans ve hizmet içi eğitim gibi etkinliklerin verilmesinin yararlı olacağı önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji, yapay zekâ, öğretmen adayları, tutum, Türkçe eğitimi

An Investigation of Turkish Teacher Candidates’ Attitudes Towards Artificial Intelligence

Öz

The development of information technologies is also reflected in education. One of the peaks of these technologies is artificial intelligence. The world of education has also started to utilize artificial intelligence frequently. Therefore, the main purpose of this study is to examine the attitudes of prospective Turkish teachers towards artificial intelligence. In the research, descriptive survey model of quantitative research method was used. The sample of the study consisted of 270 Turkish language teacher candidates who continue their education at a state university. “General Attitude Scale Towards Artificial Intelligence”, which was adapted into Turkish, was used to collect data in the study. The scale consists of two dimensions and twenty items. The data were collected online and subjected to parametric analysis. As a result of the study, it was determined that the attitudes of prospective Turkish teachers towards artificial intelligence were at a “moderate level”. As a result of the study, it was determined that the attitudes of prospective Turkish teachers towards artificial intelligence differed significantly in terms of grade level, status of using artificial intelligence, and having general knowledge about artificial intelligence. In the study, it was suggested that studies on artificial intelligence in Turkish education should be increased, the number of application-based courses and studies on artificial intelligence skills should be increased, anxiety, attitude and ethical issues related to artificial intelligence should be addressed, qualified studies on how to make the best use of artificial intelligence in education should be carried out, and it would be useful to provide activities such as seminars, conferences and in-service training to all stakeholders of education on artificial intelligence education.

Anahtar Kelimeler

Technology, artificial intelligence, pre-service teachers, attitude, Turkish education

Kaynakça

• Acem, Y., Arslantaş, K., Bişirici, M. ve Erdoğan, K. (2024). Öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanımına yönelik tutumlarının incelenmesi. Education and Social Sciences, 1(2), 12-23.
• Akın, E. (2023). Bir yaşam tarzı olarak deprem okuryazarlığı eğitimi. M. Öztürk ve M. Kırca (Ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler (ss. 439-449) içinde. Özgür Yayınları.
• Avcı, H. E. ve Günay, U. İ. (2024). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yapay zekâ tutumları: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. Route Educational & Social Science Journal, 11(4), 162-172. https://doi.org/10.17121/ressjournal.3567
• Banaz, E. ve Demirel, O. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlıklarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (60), 1516-1529. https://doi.org/10.53444/deubefd.1461048
• Banaz, E. ve Maden, S. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi, Trakya Eğitim Dergisi, 14(2), 1173-1180. https://doi.org/10.24315/tred.1430419
• Chatterjee, S., & Bhattacharjee, K. K. (2020). Adoption of artificial intelligence in higher education: A quantitative analysis using structural equation modelling. Education and Information Technologies, 25(3), 3443-3463. https://doi.org/10.1007/s10639-020-10159-7
• Coşkun, F. ve Deniz Gülleroğlu, H. (2021). Yapay zekânın tarih içindeki gelişimi ve eğitimde kullanılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(3), 947-966. https://doi.org/10.30964/auebfd.916220
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (Çev. H. Ekşi). Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları Merkezi.
• Çetin, M. ve Aktaş, A. (2021). Yapay zekâ ve eğitimde gelecek senaryoları. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4225-4268. https://doi.org/10.26466/opus.911444
• Domino, G. (1996). Test-retest reliability of the suicide opinion questionnaire. Psychological Reports, 78(3), 1009-1010.
• Etike, Ş. (2023). Yapay zekâ ve haber üretim süreci: Tanımlar ve uygulamalar. Türkiye Medya Akademisi Dergisi, 3(6), 588-609. https://doi.org/10.5281/zenodo.8378908
• Ferikoğlu, D. (2021). Öğretmenler için yapay zekâ farkındalık düzeyi ölçeği: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Sage Publications.
• İçöz, S. ve İçöz, E. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ uygulamalarına yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(3), 987-1001. https://uleder.com/index.php/uleder/article/view/500
• Kabudi, T., Pappas, I., & Olsen, D. H. (2021). AI-enabled adaptive learning systems: A systematic mapping of the literature. Computers and Education: Artifcial Intelligence, 2, 100017. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2021.100017
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Bilim Yayınevi.
• Kaya, F., Aydin, F., Schepman, A., Rodway, P., Yetişensoy, O., & Demir Kaya, M. (2022). The roles of personality traits, AI anxiety, and demographic factors in attitudes toward artificial intelligence. International Journal of Human-Computer Interaction, 40(2), 497–514. https://doi.org/10.1080/10447318.2022.2151730
• Khalil, O. (2024). Yapay zeka algoritmaları ile beynin tümörlü bölgelerin teşhisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry. Pearson Publishing.
• Pirim, H. (2006). Yapay zeka. Journal of Yaşar University, 1(1), 81-93.
• Schepman, A., & Rodway, P. (2020). Initial validation of the general attitudes towards artificial intelligence scale. Computers in Human Behavior Reports, 1, 100014. https://doi.org/10.1016/j.chbr.2020.100014
• Sönmez, G. (2023). İletişim araştırmalarında yapay zekâ kullanımı. M. A. Günay (Ed.), İletişim bilimlerinde yapay zekâ (ss. 178-197) içinde. Eğitim Yayınevi.
• Tan, Ç., Ceylan, Y. ve Öztürk, O. (2023). Öğretmenlerin yapay zekâya karşı tutumlarının incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(67), 72-83. http://dx.doi.org/10.29228/SOBIDER.73772
• Tekin, H. (2002). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı Yayıncılık.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay Yayıncılık.
• Uzun, Y., Tümtürk, A. Y. ve Öztürk, H. (2021). Günümüzde ve gelecekte eğitim alanında kullanılan yapay zekâ. 1st International Conference on Applied Engineering and Natural Sciences. Kasım (1-3), Konya.
• Yazıcı, S. Ç. (2024). Eğitimde yapay zekâ ve kimya eğitimindeki uygulamaları. İ. H. Yurdakul (Ed.), Dijital eğitim I (ss. 83-100) içinde. Eğitim Yayınları.