Öğretmen adaylarının görüşlerine göre Türk eğitim sistemindeki sorunlar

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 28, 86 - 103, 29.11.2025

Emine Kaya , Ali Ünişen

https://doi.org/10.55605/ejedus.1753572

Öz

Eğitim sistemleri, bireylere sunduğu eğitimle toplumu çok yönlü biçimde şekillendirmektedir. Bu araştırma, Türk eğitim sistemindeki sorunları öğretmen adaylarının dahil oldukları uygulamalar ve görüşleri bağlamında incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma nitel olarak tasarlanmış olup durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 yılı eğitim-öğretim yılında Adıyaman Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören ve Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi dersini alan 60 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanan veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Tema ve kodlar oluşturulduktan sonra frekans değerleri tablolaştırılarak bulgular bölümünde sunulmuştur. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının en sık; sınav odaklı ve not temelli eğitimden, fırsat ve imkan eşitliğinin olmayışından, mevcut öğretmenlerin nitelikli olmayışından, eğitim programlarının çok sık değişmesinden, 12 yıl zorunlu eğitimin dezavantajlarından, ezbere dayalı eğitimden, okulların fiziki imkanlarının yetersizliğinden, öğretmenlik mesleğinin itibarının olmayışından, eğitimin okul duvarları arasına sıkışmış olduğundan, eğitim fakültelerinde staj uygulamalarının eksikliğinden, yabancı dil eğitimindeki başarısızlıktan, kalabalık sınıfların yol açtığı sorunlardan, ücretli öğretmenlik sisteminden ve eğitim programlarının çok yoğun olduğundan şikayet ettikleri görülmüştür. Araştırma sonuçları alanyazın ve daha önce yapılan çalışmalarla benzerlikleri ve farklılıkları yönüyle tartışılarak öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı eğitim , eğitim sistemleri ve sorunlar , öğretmen adayları , Türk eğitim sistemi.

Problems in the Turkish education system from the perspective of teacher candidates

Öz

Education systems shape society in many ways through the education they provide to individuals. This study was conducted to examine the problems in the Turkish education system in the context of the practices and opinions of teacher candidates. The study was designed as a qualitative study using a case study design. The study group consisted of 60 teacher candidates who were studying at Adıyaman University's Faculty of Education during the 2023-2024 academic year and were taking courses on the Turkish education system and school management. Data collected using a semi-structured interview form were analyzed using content analysis. After themes and codes were created, frequency values were tabulated and presented in the findings section. The results of the study revealed that teacher candidates most frequently complained about exam-focused and grade-based education, the lack of equal opportunities and resources, the lack of qualified teachers, frequent changes in education programs, the disadvantages of 12 years of compulsory education, rote learning, inadequate physical resources in schools, the lack of prestige in the teaching profession, education being confined to school walls, the lack of internship programs in education faculties, failure in foreign language education, problems caused by overcrowded classrooms, the paid teaching system, and the intensity of education programs. The research findings were discussed in terms of their similarities and differences with the literature and previous studies, and recommendations were developed.

Anahtar Kelimeler

Comparative education , education systems and problems , teacher candidates , Turkish education system.

Kaynakça

• Abu, N. K., Bacanak, A., & Gökdere, M. (2016). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 287-307.
• Akgül, P., & Aydoğan, Y. (2024). Öğretmenlik uygulaması dersinin okul öncesi öğretmen adayları ve uygulama okuluna katkılarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(3), 2281-2308.
• Akpınar, B. (2024). Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme. Data Yayıncılık.
• Aktan, O. (2023). Özel eğitim öğretmenliği programı öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adayları ve uygulama öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 974-1003.
• Aslan, M., & Sağlam, M. (2024). Öğretmenlik uygulaması dersinin uygulama öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. The Journal Of Academic Social Science Studies, 9(62), 33-50.
• Ayanoğlu, Ç., & Akbaşlı, S. (2023). Türk eğitim sisteminin sorunları: Bir meta-sentez çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 371-425.
• Bayındır, G., & Kara, B. (2022). Eğitimde toplumsal tabakalaşma: Ayrıcalıklılarının eğitimi üzerine çok boyutlu sosyolojik bir analiz. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 5(3), 69–128.
• Beldağ, A. & Yaylacı, A. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitim sistemi hakkındaki görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (48), 90-107. https://doi.org/10.17755/esosder.28018
• Cohen, L., Manıon, L. & Morrıson, K. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri. (1. Baskı). Pegem Akademi. Çakmak, Ö. (2008). Eğitimin ekonomiye ve kalkınmaya etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (11), 33-41.
• Çetin, H., Yazar, M. I., Aydın, S. & Yazıcı, N. (2018). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının Türk eğitim sistemi sorunlarına ilişkin görüşleri ve çözüm önerileri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12 (25), 117-135. Doi: 10.29329/mjer.2018.153.7
• Çökmez, G. (2024). Sınıf öğretmenlerinin Türk eğitim sistemi hakkındaki görüşleri [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, M. K., & Arı, E. (2013). Öğretmen sorunları-Çanakkale ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 107-126.
• Dikenoğlu, A. (1992). Türk eğitim sisteminde temel sorunlar, planlama ve uygulama. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8). 445-448.
• Diktaş Yerli, G. (2023). Eğitim sosyolojisi perspektifinde eğitimin işlevi ve sosyal değişme üzerine nitel bir araştırma. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(37), 51–83. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1401984 Dinçtürk, S. (1976). Temel eğitim ve sorunlar. Eğitim ve Bilim, 1 (4), 11-14.
• Durmuşçelebi, M. & Bilgili, A. (2014). Yeni (12 yıllık) eğitim sistemi, karşılaşılan sorunlar ve dünyadaki uygulamalardan bazılarının incelenmesi. Turkish Studies 9 (2), 603-621. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6122.
• Eğmir, E., & Çelik, H. (2021). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına olan yaklaşımı ve kültürel bazda küresel problemlere yakınlık düzeyleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17 (34), 940-979. https://doi.org/10.26466/opus.773110
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 66-80.
• Gül, G. (2004). Birey toplum eğitim ve öğretmen. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 223-236.
• Günay, D. (2019). Eğitim felsefesine bir yaklaşım. Journal of University Research, 2(3), 131–137. https://doi.org/10.32329/uad.658305
• Gündoğdu, K., Çimen, N. & Turan, S. (2008). Öğretmen adaylarının kamu personeli seçme sınavına (KPSS) ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (2), 35-43.
• Hoşgörür, V. (2024). Eğitimin sosyal ve kültürel temelleri. Ö. Demirel vd. (Ed.). Eğitime Giriş. (s. 91-118). (23. Baskı). Pegem Akademi.
• Kantos, Z. E. (2021). Öğretmenlik mesleğinin itibarı ile ilgili öğretmen görüşleri. E-Kafkas Journal of Educational Research, 8(3), 682-702.
• Kara, M. (2020). Eğitim paydaşlarının görüşleri doğrultusunda Türk eğitim sisteminin sorunları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (3), 1650-1694. https://doi.org/10.29299/kefad.853999
• Kara, İ., Tokmak, A., & İnanoğlu, A. (2023). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması sürecine ilişkin görüşleri. Asya Öğretim Dergisi, 11(1), 12-28.
• Karakoyunlu, B. (2024). Öğretmenlik mesleğinin itibarı: Fenomenolojik Bir Araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(3), 1674-1695.
• Kartal, S. (2013). Öğretmen adaylarının görüşlerine göre eğitim sistemimizde değiştirilmesi gereken noktalar. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel sayı, 248-262.
• Kılıç, Y. (2014). Türkiye’de eğitimsel eşitsizlik ve toplumsal tabakalaşma ilişkisine dair ampirik bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 243–263.
• Kösterelioğlu, İ. & Bayar. A. (2014). Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin güncel bir değerlendirme. International Journal of Social Science, 177-187.
• Millî Eğitim Temel Kanunu. (1973). “1739 sayılı kanun”, TC. Resmî Gazete, 14574, 24 Haziran, 1973. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14574.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Neyişçi, N., Turabik, T., Gün, F. & Kısa, N. (2020). Öğretmen adaylarının perspektifinden Türk eğitim sisteminin sorunları ve olası çözüm önerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28 (6), 2257-2270. https://doi.org/10.24106/kefdergi.833516
• Özkan, N., & Ateş, Ö. T. (2025). Öğretmenlik meslek itibarının soruşturma bağlamında incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (63), 139-161.
• Pişkin, Z., & Parlar, H. (2021). Toplumsal statü ve algı açısından öğretmenlik mesleğinin incelenmesi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 4(1), 1-28.
• Polat, Ö., & Niran, Ş. (2021). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamasına ilişkin görüşleri ve uygulamada karşılaştıkları sorunlar. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 40-57.
• Seferoğlu, S. S. (2001). Sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişim algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 117-125.
• Sönmez, V. (2012). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. (17. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Şentürk, Ü. (2008). Enformasyon toplumunda eğitimin yeri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (3), 487-506. Tan. Ş. (2023). Öğretim ilke ve yöntemleri. (18. Baskı). Pegem Akademi.
• Taşdelen, V. (2003). Eğitimde kuram ve uygulama bağının kurulmasına yönelik felsefi bir araştırma. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 36(1), 151–166.
• Taşdere, A. (2014). Sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Journal of Turkish Studies, 9(2), 1477-1497.
• Uzun, S., & Koparan, T. (2021). Öğretmenlik uygulaması dersine yönelik beklentilerin ve sürecin değerlendirilmesi. Journal of Computer and Education Research, 9(18), 546-574.
• Ünsal, G., & Üstün, A. (2024). Okul ortamında öğretmenlerin motivasyonunu olumsuz etkileyen faktörlerin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Journal Of Socıal, Humanıtıes And Admınıstratıve Scıences (Joshas), 10(4), 577-587.
• Yeşil, R., & Şahan, E. (2015). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin en önemli sorun, neden ve çözüm yollarına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (3), 123-143.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel pedagoji ile ilgili görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 195-213.
• Zeybek, G., & Karataş, K. (2022). Öğretmenlik deneyimine ilk adım: öğretmenlik uygulaması sürecinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 973-990. https://doi.org/10.33206/mjss.995588