Örgüt kültüründe iş güvenliğinin çalışanların motivasyonu üzerine etkisi: Mobilya işletmeleri üzerine bir araştırma

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 19, 26.02.2021

Mehmet Ozan Cinel , Devrim Karademir , Hamza Kandemir

https://doi.org/10.31195/ejejfs.875241

Cited By: 9

Öz

Örgüt kültürü; belli bir amaç için bir araya gelen bir birliğin iç ve dış çevreye uyumu ve bütünleşme problemlerinin ortadan kaldırılması için geliştirilen düzenli temel kuramsal düşünceler olarak tanımlanmaktadır. Örgütte yer alan bireylerin sorumlulukları, tutum ve davranışları ile insan kaynaklarının niteliği güvenlik kültürünü oluşturmaktadır. Örgüt kültürü içerisinde yer alan güvenlik kültürü örgüt içerisindeki her birey için farklı bir anlam taşıyabilir. Bu da örgütte güvenlik kültürü ile örgüt kültürü arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. İş sağlığı ve güvenliği konusu işletmelerdeki örgüt kültürüyle yakın ilişki içerisindedir. Bu nedenle iş güvenliği kültürünün tüm öğeleri aynı zamanda örgüt kültürünün öğeleridir. İş kazaları ve meslek hastalıkları, alınan birçok önlem ve sürekli katılaştırılan yasalara rağmen giderek artmaya devam etmektedir. Yaşanan her kaza ya da hastalık çalışanların motivasyonunu önemli ölçüde etkilemektedir. Çalışma ortamında sağlık ve güvenlik risklerini azaltmak için alınan önlemlerin çalışanın motivasyonu üzerinde nasıl bir etki bırakacağı üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Bu çalışmanın amacı Giresun ve Ordu illerinde yer alan KOBİ kapsamındaki Mobilya işletmelerinde iş güvenliğinin çalışanların motivasyonu üzerine olan etkisini araştırmaktır. Bu çerçevede 45 mobilya işletmesinde 97 kişiye ulaşılmış ve anket formu aracılığı ile veri toplanmıştır. Veriler, bilgisayar ortamında smartPLS programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Kısmi en küçük kareler (KEKK) yaklaşımı ile yapısal eşitlik modellemesine (YEM) ilişkin yapılan analizlerde örgüt kültüründe iş güvenliği ölçeğinin boyutları ile motivasyon ölçeğinin boyutları arasında yol modelleri kurulmuştur. Analiz sonuçlarına göre örgüt kültüründe iş güvenliğinin alt boyutlarının çalışan motivasyonu alt boyutları üzerinde anlamlı etkileri olduğu görülmüştür. Çıkan sonuçlar alanyazın ile birlikte yorumlanmış ve konu tartışmaya açılmıştır.

The effect of occupational safety on employee motivation in organizational culture: A research on furniture enterprises

Öz

Organizational culture; is defined as basic theoretical thoughts which are developed for harmonize internal and external environment and eliminate integration problems of a group who comes together for a specific purpose. The responsibility of people who take part in the organization, their attitude and behaviours forms with reliability for the quality of human resources. Security culture which is consisted of organizational culture may have a different meaning for each person. This also indicates the relationship between the security culture and the organizational culture. The matter of occupational health and safety is closely related to the organizational culture that exists in foundations. For this reason; all the subjects of occupational safety culture belong to the organizational culture at the same time. Occupational accidents and professional diseases, though many measurements taken and got strict constantly, are increasing day by day. Every accidents or disease which is experienced effects considerably employee’s motivation. How the measurements which are taken in order to decrease the health and security risks in workplace effect is a significant issue that should be taken into consideration. The aim of this study is to investigate the effect of work safety on the motivation of employees in the furniture enterprises within the scope of SMEs in Giresun and Ordu. In this context, 97 persons in 45 furniture enterprises were reached and data was collected via a questionnaire. The data were analysed in the computer environment via the smartPLS program. In the analyses of structural equation modelling (SEM) with the partial least squares (PLS) approach, path models were established between the dimensions of the occupational safety scale and the dimensions of the motivation scale in the organizational culture. According to the analysis results, it was seen that the sub-dimensions of occupational safety in organizational culture have significant effects on employee motivation sub-dimensions. The obtained results have been interpreted together with literature and the subject has been opened to debate.

Anahtar Kelimeler

Organizational Culture, Occupational Safety, Motivation, SMEs, Furniture Enterprises

Kaynakça

• Alkış H., Öztürk Y. (2009). Otel İşletmelerinde Motivasyon Faktörleri Üzerine Bir Araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.8, S.28, s. 212-236.
• Anthony P.D. (1989). The Paradox of the Management of Culture or He Who Leads is Lost, Personnel Review, Vol. 19, Issue: 4, p. 3-8, https://doi.org/10.1108/00483489010143131, [Erişim Tarihi:01.02.2021].
• Arlı M., Nazik H. (2001). Bilimsel Araştırmaya Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Atay, K. (2001). “Okul kültürü”, Kuramdan Uygulamaya Eğitim Yönetimi, 23, 179-191.
• Aydın B. (2010). Motivasyonu Etkileyen Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli İle Belirlenmesi: Bir Tekstil İşletmesi Örneği. OGÜ Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Bakırtaş F. M., Kandemir H., (2017). A Field Research on the Relationship Between the Reason for Joining the Union and Organizational Justice. Emek ve Toplum Dergisi, 7(15), 303-318.
• Bayter, M . (2008). Kütüphanelerin Örgütsel Davranışının Gelişimi. Türk Kütüphaneciliği, 22 (1) , 3-24. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48935/624235 , [Erişim Tarihi:16.01.2021].
• Bıyıkçı, E.T. (2010). İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanmasında İş Güvenliği Uzmanlığı. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Basılmamış Y. Lisans Tezi, Bursa.
• Bilegt E. (2012). Örgüt Kültürü İle Çalışan Motivasyonu Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma. İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Cinel M. O., Kandemir H. (2020). Müsamahacı ve Kısıtlayıcı Örgüt Kültürünün Çalışanların İş Tatmini Üzerine Etkisinde Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Etkisi: Perakende Sektörü Üzerine Bir Araştırma. Politik Ekonomik Kuram, 4(2), 187-199.
• Çiftçi B. (2016). Türkiye’de Toplumsal Kültürün İş Güvenliği Kültürüne Etkisi, Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, s. 13-40.
• Demirel (2012). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Dinçer, O. (1992). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, İstanbul.
• Doğan, S. (2017). Okul Kültürü ve İklimi, Okul Yönetimi Kitap Bölümü (Ed. Celal Teyyar Uğurlu), s. 91-119, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Eren, E.(2006). Örgütsel Davranış ve Örgüt Psikolojisi. 7. Baskı, Beta yayınları, İstanbul.
• Farrell A. M. (2010). Insufficient Discriminant Validity: A Comment on Bove, Pervan, Beatty and Shiu. Journal of Business Research, 63(3), 324-327, https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2009.05.003, [Erişim Tarihi:01.02.2021].
• Fornell C., Larcker D.F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Güçlü, N. (2003). Örgüt Kültürü. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 147- 159.
• Hair Jr J. F., Sarstedt M., Hopkins L., Kuppelwieser V. G. (2014). Partial Least Squares Structural Equation Modelling (PLS-SEM) An Emerging Tool in Business Research. European Business Review, 26 (2), 106-121.
• Hair Jr. J. F., Hult G. T. M., Ringle C. M., Sarstedt M. (2016). A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM). 2nd Edition, 384 p., Sage Publications, ISBN: 1452217440, London.
• Havord J. İ., Nesset E. (2009). From Safety Culture to Safety Orientation: Validation and Simplification of a Safety Orientation Scale Using a Sample of Seafarers Working for Norwegian Ship Owners. Safety Science, Volume 47, Issue 3, p. 305-326.
• Hurst N. (1997). From Research to Practical, From Research to Practical Tools-Developing Assessment Tools for Safety Management and Safety Culture, Journal of Loss Prevention in the Process Industries, Vol. 10, No:1, p. 63-66.
• İŞKUR (2020). İstatistikler, Kayıtlı işgücünün iktisadi faaliyet kollarına göre dağılımı. https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/, [Erişim Tarihi:01.02.2021].
• Kandemir H., Kala E., Özdaşlı, K., Seval, H. F. (2019). The Effects Of Leadershıp Style On Organızatıonal Justıce Perceptıon: A Research On The Employees Of Prıstına Internatıonal Aırport. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(2), 389-400.
• Kandemir H., Özdaşlı K. (2019). Olumlu İnformel İletişimin Personel Güçlendirme Aracılığı İle İş Yeri Mutluluğuna Etkisi: Araştırma Görevlileri Üzerine Bir Araştırma. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), 242-258.
• Karaboyacı M., Kandemir H., Uysal E. (2019). Measurement Of Work Safety And Occupatıonal Health Perceptıons Of Chemıcal Sector Employees. Fresenıus Envıronmental Bulletın, 28(11 A), 8511-8519.
• Kula, S., Çakar, B. (2015). Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Bağlamında Toplumda Bireylerin Güvenlik Algısı ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi Yıl: 2015 Cilt: 6 Sayı: 12, s. 191-210.
• Künarcı, Z. (2016). Sağlık Çalışanlarının Motivasyonunu Etkileyen Faktörlerin Analizi. Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği ABD., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• Ledoux, M. W. (2005). School Culture in Action. Journal of Education for Teaching 31(3), 237–239.
• Mörek U. (2013). Örgüt Kültüründe İş Güvenliği Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği, Tuzla Tersaneler Bölgesi Örneği, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Naevestad T.O. (2008). Safety Cultural Preconditions for Organizational Learning in High-Risk Organizations. Journal of Contingencies and Crisis Management, Volume 16, Issue 3, p. 154-163.
• Özdevecioğlu M., Karaca M. (2015). Girişimcilik ve Girişimci Kişilik Kavramı ve Uygulamaları. Eğitim Yayınevi, Konya.
• Özkan, H. H. (2006). Popüler kültür ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 29-38.
• Seyyar, A. (1997). Sosyal Siyaset Terimleri, Beta Yayınları, s. 28, İstanbul.
• Sözer Z. (2006). Örgüt Kültürünün İşgören Motivasyonu İle İlişkisi ve Bir Uygulama. YTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• TDK (2020a). Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/, [Erişim Tarihi:03.11.2020].
• TDK (2020b). Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/, [Erişim Tarihi:03.11.2020].
• TDK (2020c). Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/, [Erişim Tarihi:03.11.2020].
• Tülü M. (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde İSG Profesyonellerinin Algı ve Beklentileri, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Velipaşalar S. (2007). Motivasyon Kavramı ve Motivasyon Teorileri. http://www.ikademi.com/orgutsel-davranis/1602-motivasyon-kavrami-ve-motivasyon-teorileri.html, [Erişim Tarihi:04.02.2021].
• Yazıcıoğlu Y., Erdoğan S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Yıldız D., Uzunsakal E. (2018). Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, s. 14-28.