0-6 Yaş Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Çocuk Istismarı Potansiyellerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 66, 71 - 86, 15.12.2016

Zeynep Cetın , Miray Ozozen Danacı

Öz

Problem Durumu:
Çocuk istismarı
karmaşık nedenleri ve trajik sonuçları olan, tıbbi, hukuki, gelişimsel ve
psiko-sosyal kapsamlı ciddi bir sorundur (Polat, 2002; Ziyalar, 1999).
İstismarın nedenlerinin ve gelişim üzerindeki etkilerinin anlaşılması insan
gelişimi konusundaki bilgilerin kapsamı açısından önemlidir (Yılmaz, Irmak,
2008). Bu konuda özellikle aileler çocuk yetiştirme sürecinde bilerek ya da
farkında olmadan çocuklarının gelişimini olumsuz yönde etkileyecek davranışlar
gösterebilmektedirler. Bu nedenle istismar ve ihmalin tanınması, önlenmesi ve
müdahalelerde bulunulması gerekmektedir (Bahar vd, 2009). Buna bağlı olarak da
konuya ilişkin ilk etapta ailelerin irdelenmesi amaçlanmıştır. Bazı çocuklar, ana-babaları ya da bazı
toplumsal kurumlar tarafından yapılan kötü muameleler sonucu, duygusal ve
fiziksel açıdan örselenmektedir. Çocukların bazıları yetişkinlerin cinsel
saldırılarına hedef olurken, bazıları da küçük yaşta ağır ve uygunsuz işlerde
çalıştırılmakta, hatta bir mal gibi alınıp satılabilmektedir (Gökler, 2006).
Ancak genel anlamda çocuk istismarına en çok aile içinde rastlandığı
bilinmektedir.

Araştırmanın
Amacı:
Çocuk istismarı, her kültürde ve toplumda sık karşılaşılan bir sosyal
problemdir. Uygulanmış çocuk istismarına yönelik birçok çalışmanın
yapılmasından sonra bu araştırma, çocuk istismarının önlenmesine dikkat çekme
durumunu ele alarak ebeveynlerin bu yöndeki eğilimlerinin ortaya çıkarılmasını
öngören istismar potansiyeli ölçümlerinin çeşitli değişkenler açısından
incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çocuk istismarının aile içerisinde de
oluşabilmesi sebebiyle çocuğa her açıdan zarar verici ebeveyn tarafından
uygulanan istismar olgusunun belirlenmesi konuyla ilgili toplumun
aydınlatılması ve bilinçlendirilmesi amacıyla araştırma ebeveynlerin özellikle
hangi demografik değişkenlere bağlı olarak istismar uygulama potansiyellerinin
arttığının ve ya azaldığının tespit edilmesi ve bu durumların çocuk istismarı
açısından değerlendirilmesi amacıyla planlanmıştır.

Araştırmanın Yöntemi:
Araştırma tarama
modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın
evrenini, 2014-2015 öğretim yılı, bahar döneminde Düzce ili merkezinde ikamet
eden ebeveynler ile bu ebeveynlerin 0-6 yaş çocukları oluşturmuştur. Düzce ili
merkezinde ikamet eden 92 anne ve 66 baba olmak üzere toplam 158 ebeveyn
çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Çalışmada,
araştırmacı tarafından hazırlanmış olan Ebeveyn ve Çocuk Demografik Özellikler
Formu ile Çocuk İstismarı Potansiyeli Envanteri (ÇİPE)  kullanılmıştır. Ebeveyn ve Çocuk Demografik
Özellikler Formu’nda çocukların yaş,
cinsiyet, kardeş sayısı, ikamet yeri ile anne-babaların cinsiyet, yaş, eğitim
düzeyi, sosyoekonomik düzeylerine ilişkin sorular yer almaktadır. (ÇİPE)
ise Milner (1976), tarafından
geliştirilmiş çocuk hukuku ve koruma merkezlerinde çeşitli incelemeler ve
olgularla ilgili karar vermek amacıyla değerlendirme aracı olarak geliştirilen
ÇİPE’nin Türkçe’ye uyarlaması ilk olarak Öner ve Sucuoğlu (1994) tarafından
yapılmıştır. ÇİPE’nin psikometrik özellikleri üzerine sayısız geçerlik ve
güvenirlik çalışmaları yapılmıştır (Kutsal, 2004; Öner & Sucuoğlu, 1994;
Milner, 1994; Robertson ve Milner, 1985; Pruit ve Erickson, 1985). Verilerin
istatistiksel çözümlemelerinde Mann Whitney U Testi ve Kruskal Wallis H Testi
kullanılmıştır.

Araştırmanın Bulguları:
Araştırmadan
elde edilen verilere göre cinsiyet değişkenine ilişkin ebeveynlerin istismar
ölçümleri arasında ve yaşlarına göre istismar ölçümleri arasında istatistiksel
olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir. Ebeveynlerin yaşlarına göre
istismar ölçümlerine ilişkin sıra ortalamalarına incelendiğinde 36-45 yaş arası
ebeveynlerin istismar ölçümlerinin yüksek olduğu, bunu sırasıyla 45 üstü yaş
ebeveynlerin ve 26-35 yaş arası ebeveynlerin istismar ölçümlerinin takip ettiği
görülmektedir. İstismar potansiyeli ölçümlerinin en düşük puan aralığı 18-25
yaş arası ebeveynlere denk geldiği görülmektedir. Bu durum bu yaş aralığındaki
anne babaların yeni birer ebeveyn oldukları için henüz adapte olma sürecinde
olmaları ile ilişkili olabilir. İstismar ölümlerinin en yüksek görüldüğü 36-45
yaş ortalamaları için ise bu yaş grubunun yaşamsal ve geçim ile ilgili
sıkıntılarının daha yoğun olması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Tabloda
en düşük İstismar potansiyeli ölçümlerinin 45 üstü ebeveynlerde olduğu
görülmektedir. Bu durumun ise ileriki yaşlarda yer alana ebeveynlerin yaşla
birlikte hoşgörülü ve ılımlı bir mizaca girmeleri ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Çalışmada, ebeveynlerin evde yaşayan
birey sayısına göre istismar ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı
bir fark (χ 2=7.112, p <0.05) olduğu görülmektedir. Bu farkın hangi grup ya
da gruplar arasında bulunduğunu belirlemek üzere yapılan çoklu karşılaştırma
testi sonucuna göre ise evlerinde 6 ve üzeri birey ile yaşayan ebeveynlerin
istismar ölçümlerinin (X=125,61) 2-3 birey ile yaşayan (X=58.94) ebeveynlerin
istismar ölçümlerinden istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu
görülmektedir. 6 ve üzeri birey ile birlikte yaşayan ebeveynlerin istismar
puanlarının 2-3 birey ile yaşayan ebeveynlere oranla yüksek olmasına sebep
olarak; çocuk sayısının ve aile üyelerinin arttıkça, anne ve babanın
çocuklarına vereceği şevkat, hoşgörü ve ilginin azaldığı ve aile üyelerinin
arttıkça evdeki sorumluluklarının ve yaşam görevlerinin artarak daha fazla
streste bulundukları düşünülmektedir. Veriler incelendiğinde, ebeveynlerin
sosyo-ekonomik düzeylerine göre istismar potansiyeli ölçümleri arasında
istatistiksel olarak anlamlı bir fark ve ebeveynlerin ikamet ettikleri yerleşim
birimlerine göre istismar potansiyeli ölçümleri arasında istatistiksel olarak
anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. Bu farkın hangi gruplar arasında
olduğunu belirlemek amacıyla yapılan olan çoklu karşılaştırma testi sonucuna
göre ise yaşamının çoğunu kasaba/köyde geçirmiş olan ebeveynlerin istismar
ölçümlerinin yaşamının çoğunu büyük şehirde, şehirde, ilçede geçirmiş olan
ebeveynlerin istismar potansiyeli ölçümlerinden istatistiksel olarak anlamlı
düzeyde yüksek olduğu görülmektedir. Bu durumun kasaba/köy yerleşim alanlarında
ikamet eden ebeveynlerin daha geleneksel bir yaklaşımla çocuk yetiştirmeleriyle
alakalı olduğu söylenebilir.

Araştırmanın
Sonuç ve Önerileri:
Çalışma sonucunda ebeveynlerin yaş ve cinsiyet değişkenlerine ilişkin çocuk
istismarı potansiyellerine yönelik anlamlı bir fark bulunmazken evde yaşayan
birey sayısı, gelir durumu ve ikamet ettikleri yerleşim birimlerine göre çocuk
istismarı potansiyelleri arasında anlamlı fark bulunduğu tespit edilmiştir.
Evlerinde 6 ve
üzeri birey ile yaşayan ebeveynlerin istismar ölçümlerinin 2-3 birey ile
yaşayan ebeveynlerin istismar ölçümlerinden istatistiksel olarak anlamlı
düzeyde yüksek olduğu ve ailesi alt sosyo-ekonomik düzeye sahip
olan ebeveynlerin istismar ölçümlerinin ailesi orta sosyo-ekonomik düzeye sahip
olan ebeveynlerin istismar potansiyeli ölçümlerinden istatistiksel olarak
anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca yaşamının çoğunu kasaba/köyde geçirmiş
olan ebeveynlerin istismar ölçümlerinin yaşamının çoğunu büyük şehirde,
şehirde, ilçede geçirmiş olan ebeveynlerin istismar potansiyeli ölçümlerinden
istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmektedir. Elde edilen
bu sonuçlara göre; çocuk istismarının tespit, tedavisinde multidisipliner
yaklaşım esastır. Bu sebeple çocuk istismarı yaşandıktan sonra önlemler ve
sağaltım yapılmasından ziyade öncelikle istismarın engellenmesi amacıyla bu
ihtimali güçlendiren nedenler üzerinde durulmalı, çocuk veya üye sayısı fazla
olan aileler, sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan aileler, köy/kasaba gibi
yerleşim yerlerinde ikamet eden aileler üzerinde bilgilendirmeler ve eğitimler
yoğunlaştırılmalı, bu aileler belli periyotlarla izlemeye alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, kötüye kullanma, anne, baba.

A Multivariate Examination of the Child-Abuse Potential of Parents with Children Aged 0-6

Öz

Problem Statement: Child abuse, defined by the World Health Organization as “intentional or
unintentional behavior by adults, society, or a country with negative
consequences for the health and physical development of the child,” is a social
problem frequently encountered in all cultures and societies. It is need to
this study because of parents in an important role about child abuse.

Purpose of the Study: There
are many studies on child abuse, and this article aims to contribute to the
efforts of preventing such abuse by focusing on parents’ abusive tendencies and
examining the child abuse potential of parents using a number of variables.

Method:
Parents with children ages birth to six who reside in the province of Duzce
constitute the population of this study. The sample group of the study consists
of a total of 158 parents with children ages 0 to 6 and residing in the city
center of Duzce, 96 of them mothers and 62 fathers. The child-abuse potential
of the parents is the dependent variable of the study, while socio-demographic
characteristics of the families and the children are the independent variables.
Data collection instruments of the study are the Parents and Children
Demographic Characteristics Form developed by the researchers, and the Child
Abuse Potential Inventory (CAPI) developed by Milner (1976) and adapted to
Turkish by Omer & Sucuoglu (1994) with sufficient levels of reliability and
validity.

Findings and Results: It
was found that child abuse potentials of the parents varied significantly by
the number of residents in the house, by the place of residence, and by the
income of the parents. Another finding was that the child-abuse potential of
parents did not vary by gender and age.

Conclusion
and Recommendations: This
study found that as the number of children increases, so does the child-abuse
potential of parents. Therefore, in training and consultation sessions on
family planning, the issue should also be discussed from the perspective of
child abuse.

Anahtar Kelimeler

Children, child abuse, mother, father.

Kaynakça

• Bahar, G., Savas, H., & Bahar, A. (2009). Child abuse and neglect: The revision. Journal of Firat Health Services, 4(12), 51-65.
• Benedini, K.M., Fagan, A.A., & Gibson, C.L. (2016). The cycle of victimization: The relationship between childhood maltreatment and adolescent peer victimization. Child Abuse & Neglect, 59, 111-121.
• Bilir, S., Meziyet Ari, Donmez, N., Atik, B., & San, P. (1991). 16,100 children between the ages of 4 -12, a study dealing with traumatic situations. Protect the Children from Mistreatment I. National Congress (pp. 45-53). Ankara: Ankara University.
• Corby, B. (2006). Child abuse: Towards a konowledge base. 3rd Ed. Open University Press, New York.
• Gokler, R. (2006). The overview of child abuse and neglect in education. The Journal of Turkey Social Researches, 10(3), 47-76.
• Gratz, K.L., & Chapman, A.L. (2007). The role of emotional responding and childhood maltreatment in the development and maintenance of deliberate self-harm among male undergraduates. Psychology of Men & Masculinity, 8, 1-14.
• Gunce, G. (1991). Child sexual abuse. Protection of Children From ll-Treatment 1. National Congress (pp. 120-127). Ankara: Gozde Repro Ofset.
• Guneysu, S. (1982). Against the children of parental attitudes and behavior problems in children. Unpublished Master Thesis, Hacettepe University, Social Sciences Institute, Ankara.
• Gurkaynak, I., & Gozutok, D. (1998). For being citizen. Istanbul: Umut League.
• Hendricks, A., Conradi, L., & Wilson, C. (2011). Creating trauma-informed child welfare systems using a community assessment process. Child Welfare, 90(6), 187-205.
• Herrenkohl, T.I., & Herrenkohl, R.C. (2007). Examining the overlaps and prediction of multiple forms of child maltreatment, stressors and socioeconomic status: A longitudinal analysis of youth outcomes. Journal of Family Violence, 22, 553-562.
• Hillis, H., Mercy, J., Amobi, A., Kress, H. (2016). Global prevalence of past-year violence against children: A systematic review and minimum estimates. Pediatrics, 137(3), 1-13.
• Inci, Y. (2010). Socio-culturel and economic dimensions of children sexual abuse and misuse. Ph.D. Thesis, Ankara University, Social Sciences Institute, Ankara.
• Kairys, S.W., Alexander, R.C., Block, R.W. et al. (2002). When do inflicted skin injuries constitute child abuse? Pediatrics, 110, 644-645.
• Klassen, S.A., Chirico, D., Deborah D., O’Leary, D.D., Cairney, J., & Wade, T.J., (2016). Linking systemic arterial stiffness among adolescents to adverse childhood experiences. Child Abuse & Neglect, 56, 1-10.
• Kozcu, S. (1991). Child abuse and neglect. Family Writings 3. Ministry and Research Institute Science Series., 5. Edition, 379-390.
• Lang, A.J., Gartstein, M.A., Rodges, C.S., & Lebeck, M.M. (2010). The impact of maternal childhood abuse on parenting and infant temperament. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 23, 100-110.
• Laskey, B. J., Hatton C.S. (2009). Parental discipline behaviours and beliefs about their child: Associations with child internalizing and mediation relationships. Department of Clinical Psychology, Royal Manchester Children's Hospital, Salford, Uk.
• Lynch, M. (1991). Child abuse and neglect. Paper presented at Protect the Children from Mistreatment 1. National Congress, Gozde Repro Ofset, pp.37-44.
• Machado, C., Goncalves, M., Matas, M., & Dias, A.R. (2007). Child and partner abuse: Self-reported prevalence and attitudes in the North of Portugal. Child Abuse & Neglect, 31, 657-670.
• Oner, U., & Sucuoglu, B. (1994). Abuse of mentally handicapped children. The Journal of Psychiatry Psychology Psychopharmacology (3P), 2(4), 316-328.
• Oral, R., Can, D., Kaplan, S., Polat, S., Ateş, N., Cetin, G. et al. (2001). Child abuse in Turkey: An experience in overcome denial and a description of 50 cases. Child Abuse Neglect, 25, 279-290.
• Ozdemir, A. S. (1989). The physical aspects of child abuse and neglect. The comparison of physical abuse and neglect of parents on middle school students in the lower and upper socio-economic levels in Ankara. Unpublished Master's Thesis, Hacettepe University Social Sciences Institute, Ankara.
• Polat, O. (2002). Child and violence. Istanbul: Der Publishing.
• Polat, O. (2007). Emotional abuse, child abuse with all aspects: Definitions 1, (Der. Oguz Polat) Law Books Series: 782, Secker Publishing Industry and Trade Inc, Ankara, pp. 228-230.
• Powers, A., Fana, N., Cross, D., Ressler, K.J., & Bradley, B. (2016). Childhood trauma, PTSD, and psychosis: Findings from a highly traumatized, minority sample. Child Abuse & Neglect, 58, 111-118.
• Shin, S., & Miller, D. (2012). A longitudinal examination of childhood maltreatment and adolescent obesity: Results from the National Longitudinal Study of Adolescent Health (AddHealth) study. Child Abuse & Neglect, 36(2), 84–94.
• Sicher, P., Lewis, O., Sargent, J., et al. (2000). Developing child abuse prevention, identification and treatment systems in Eastern Europe. Journal of the American Academy of Child & Adolescent, 39, 660-667.
• Sozduyar, H. (1989). Examination of views of teachers about child abuse who are working at primary and secondary schools. Master Thesis, Ege University Social Sciences Institute, Izmir.
• Taillieua, T., Brownridge, D., Sareen, J., & Afifi, T. (2016). Childhood emotional maltreatment and mental disorders: Results from a nationally representative adult sample from the United States. Child Abuse & Neglect, 59, 1-12.
• Tercan, M. (1995). Physical abuse and neglect of child by parents. Unpublished Master's Thesis, Ankara University Social Sciences Institute, Ankara.
• UNICEF (2006). Behind closed doors the impact of domestic violence on children. Child Protection Section Programme Division, New York, pp. 3-14.
• Weltz, S.M., Armelia, S., Ford, J.D., & Tennen, H. (2016). A daily process examination of the relationship between childhood trauma and stress-reactivity. Child Abuse & Neglect, 60, 1-9.
• Widom, C., Czaja, S., Bentley, T., & Johnson, M. (2012). A prospective investigation of physical health outcom