Orta Anadolu’da Yağmura Dayalı Koşullar Altında Bazı Yeni Tescilli Arpa Çeşitlerinin Tane Verimi ve Verim Stabilitelerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Sayı: 27, 89 - 94, 30.11.2021

Bekir Aktaş

https://doi.org/10.31590/ejosat.942391

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada; Orta Anadolu Bölgesi kuru koşullarda 10 arpa çeşidinin (Tarm 92, İnce 04, Karatay 94, Yalın, Çetin 2000, Osvit, Mizgin, Yüksel, Keykubad ve Misket) tane verimi bakımından, GGE-biplot analiz yöntemi ile stabilitelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Denemeler; 2018-2019 yetiştirme döneminde Eskişehir, Konya, Ankara (Haymana ve Yenikent) lokasyonlarında, tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür. Denemelerde 2 sıralı (Hordeum vulgare conv. distichon), 6 sıralı (Hordeum vulgare conv. hexastichon) ve çıplak taneli arpa (Hordeum vulgare var. nudum Hook. f.) genotipleri kullanılmıştır. Tane verimine ilişkin varyans analiz sonuçlarına göre genotip (G), çevre (E) ve genotip × çevre interaksiyonu (GEI) istatistiki olarak önemli (p<0.01) bulunmuştur. Çeşitler tane veriminde 441.0-587.2 kg da-1 arasında ortalama değerler göstermiştir. Tane verimine ait verilere uygulanan GGE-biplot analizinde varyasyonun %66.25’i PC1’de, %25.05’i PC2’de dağılım göstermiştir. Deneme çevreleri 2 mega-çevre oluşturmuştur. Ortalama çevre eksenine (AEC) göre yapılan değerlendirmede; 2020 yılında tescil edilen Keykubad, Mizgin, Yüksel ve Misket AEC ordinatının ilerisinde yer almışlardır. İki sıralı arpa çeşidi Keykubad en yüksek PC1 değerine sahip olup, en yüksek performansı göstermesi yanında, en stabil çeşit olarak belirlenmiştir. Çıplak taneli çeşitlerden Yalın ve Osvit AEC ordinatının gerisinde yer almalarına karşın, Yalın AEC apsisine daha yakın konumu ile daha kararlı bir yapı göstermiştir. Altı sıralı çeşitlerden Mizgin ise Çetin 2000’e göre AEC ordinatının oldukça üzerinde yer alarak daha stabil bir görünüme sahiptir. 2020 yılında tescil edilmiş arpa çeşitleri olan Keykubad, Mizgin, Yüksel, Misket ve Osvit’in tane verimi bakımından standart çeşitlere eşdeğer ve üstün özelliklere sahip oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İki-sıralı arpa, Altı-sıralı arpa, Çıplak taneli arpa, Verim, Stabilite

Determination of Grain Yield Performance and Stability of Some New Barley Cultivars in Rainfed Conditions of Central Anatolia

Öz

In this study, it was aimed to determine the stability of 10 barley varieties (Tarm 92, Ince 04, Karatay 94, Yalin, Cetin 2000, Osvit, Mizgin, Yuksel, Keykubad and Misket) in dry conditions in the Central Anatolia Region in terms of grain yield by using GGE-biplot analysis method. The trials were carried out according to the randomized block trial design in 4 locations (Eskisehir, Konya, Yenikent and Haymana of Ankara) during the 2018-2019 growing season. Two-rowed barley (Hordeum vulgare conv. distichon), 6-rowed barley (Hordeum vulgare conv. hexastichon) and hulless barley (Hordeum vulgare var. nudum Hook. f.) genotypes were used in the experiments. According to the results of variance analysis related to grain yield, genotype (G), environment (E) and genotype × environment interaction (GEI) were found to be statistically significant (p<0.01). Cultivars showed average grain yield values between 441.0-587.2 kg da-1. In the GGE-biplot analysis applied to the grain yield data, 66.25% of the variation was distributed on PC1 and 25.05% on PC2. Trial environments created 2 mega-environments. In the evaluation according to the average environment coordinate (AEC); Keykubad, Mizgin, Yuksel and Misket, registered in 2020, were placed beyond the AEC ordinate. Two-row barley cultivar Keykubad has the highest PC1 value and has been determined as the most stable variety besides showing the highest performance. Although Yalin and Osvit cultivars of hulless barley are located behind the AEC ordinate, Yalin showed a more stable structure with its position closer to the AEC apsis. Mizgin, one of the six-row cultivars, has a more stable appearance by being well above the AEC ordinate compared to Cetin 2000. It was determined that Keykubad, Mizgin, Yuksel, Misket and Osvit, which are registered barley cultivars in 2020, have equivalent and superior characteristics to standard cultivars in terms of grain yield.

Anahtar Kelimeler

Two-rowed barley, six-rowed barley, hulless barley, yield, stability

Kaynakça

• Aktas, B. (2020). Evaluation of Yield and Agronomic Traits of New Winter Bread Wheat Cultivars. Genetika, 52(1): 81-96.
• Aktaş, H., Karaman, M., Erdemci, İ., Kendal, E., Tekdal, S., Kılıç, H. & Oral, E. (2017). Sentetik ve Modern Ekmeklik Buğday Genotiplerinin (Triticum aestivum L.) Verim ve Kalite Özelliklerinin Karşılaştırılması. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 3(1): 25-32.
• Benlioğlu, B. & Özkan, U. (2015). Bazı Arpa Çeşitlerinin (Hordeum vulgare L.) Çimlenme Dönemlerinde Farklı Dozlardaki Tuz Stresine Tepkilerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Ens. Dergisi, 24 (2):109-114.
• FAO (2019). Statistical Databases. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC. Erişim tarihi 28.03.2021.
• Geçit, H.H. (2016). Serin İklim Tahılları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:1640 Ders Kitabı: 591, s. 822, Ankara.
• Gençtan, T., Akar, T., Öktem, A., Soylu, S., Hurma, H., Balkan, A. & Sürek, H. (2020). Tahıl Üretimimizin Mevcut Durumu ve Geleceği. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX. Teknik Kongresi, 371-394, 13-17 Ocak 2020, Ankara.
• GenStat (2009). GenStat for Windows (12th Edition) Introduction. VSN International, Hemel Hempstead.
• Gönülal, E., Soylu, S. & Şahin, M. (2021). Effects of irrigation termination dates on grain yield, kernel moisture at harvest and some agronomic traits of maize. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25(1): 100-108.
• Kaplan, M., Kokten, K. & Akcura, M. (2017). Assessment of Genotype×Trait×Environment Interactions of Silage Maize Genotypes Through GGE Biplot. Chilean Journal of Agricultural Research, 77(3): 212-217.
• Kendal, E. (2016). GGE Biplot Analysis of Multi-Environment Yield Trials in Barley (Hordeum vulgare L.) Cultivars. Ekin Journal of Crop Breeding and Genetics, 2(1):90-99.
• Kendal, E. & Doğan, H. (2014). Başaktaki Sıra Sayısının Arpada Verim, Bazı Kalite ve Morfolojik Parametrelere Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(2):132-142.
• Kızılgeçi, F., Yıldırım, M., Akıncı, C. & Albayrak, Ö. (2019). Arpada Tane Verimi ve Kalite Özellikleri Üzerine Genotip ve Çevrenin Etkileşimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(3): 346-353.
• Kutlu, İ. (2010). Tahıllarda Kuraklık Stresi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 3(1):35-41.
• Mut, Z., Sirat, A. & Sezer, İ. (2014). Samsun Koşullarında Bazı İki Sıralı Arpa (Hordeum vulgare conv. distichon) Genotiplerinde Tane Verimi ile Başlıca Tarımsal Özelliklerin Belirlenmesi ve Stabilite Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24(1): 60-69.
• SAS Institute (1999). SAS user’s guide: Statistics. SAS Institute, Cary, NC.
• Sönmez, A.C., Yüksel, S., Belen, S., Çakmak, M., Yıldırım, Y., Karaduman, Y. & Akın, A. (2017). Kıraç Koşullarda Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri İçin Geliştirilen Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Hat ve Çeşitlerinin Tane Verim ve Bazı Kalite Unsurlarının İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üni. Tarım ve Doğa Dergisi, 20 (Özel Sayı):258-262.
• Taşçı, R. & Bayramoğlu, Z. (2020). Arpa Üretim İşleme ve Pazarlama Yapısının Değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Ens. Dergisi, 10(4): 2988-2998.
• Tekdal, S., Kendal, E. & Ayana, B. (2014). İleri Kademe Makarnalık Buğday Hatlarının Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Biplot Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1(3): 322-330.
• TTSMM (2020). Serin İklim Tahılları Tescil Raporu. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü, Ankara.
• Xu, N.Y., Fok, M., Zhang, G.W., Li, J. & Zhou, Z.G. (2014). The application of GGE biplot analysis for evaluating test locations and mega-environment investigation of cotton regional trials. Journal of Integrative Agriculture, 13(9):1921-1933.
• Yan, W. & Kang, M.S. (2003). GGE-Biplot Analysis: A Graphical Tool for Breeders. Geneticists and Agronomists. CRD Press, Boca Raton.
• Yan, W. & Tinker, N.A. (2006). Biplot Analysis of Multi-environment Trial Data: Principles and Applications. Canadian Journal of Plant Science, 86(3):623-645.
• Yan, W. (2014). Crop Variety Trials: Data Management and Analysis. John Wiley & Sons.
• Yavaş, İ., Çınar, V. M. & Ünay, A. (2020). Bitkilerde abiyotik stres koşullarında selenyum metabolizması ve fizyolojik etkileri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (18), 840-849.