Hatay Yöresinde Yetişen Thymbra spicata L. (Zahter/Karabaş Kekiği) Bitkisinin Uçucu Yağ Oran ve Bileşenlerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Sayı: 27, 446 - 449, 30.11.2021

Oğuzhan Koçer

https://doi.org/10.31590/ejosat.963053

Cited By: 1

Öz

Thymbra spicata L. (zahter) bitkisi, başta Hatay oılmak üzere, Gaziantep, Kilis ve ülkemizin akdeniz iklim kuşağında doğal olarak yetişmekte ve genellikle baharat olarak kullanılmaktadır. Bu çalışma, Hatay ilinden toplanan Thymbra spicata L. bitkilerinin uçucu yağ oran ve kompozisyonlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Uçucu yağ içeriklerini analiz etmek için GC-MS (Gaz Kromatografi Kütle Spektrometresi) kullanılmıştır. Bu çalışmada kullanılan uçucu yağlar bitki taze herbalarından su distilasyonu yöntemiyle elde edilmiş ve uçucu yağ oranı %2.73 olarak belirlenmiştir. Bitkide tespit edilen toplam bileşenlerin %99.45'ini temsil eden 22 farklı bileşen tanımlanmıştır. Zahter bitkisinden elde edilen ana bileşenler, cymene (%7.17), c-terpinene (%12.30), o-cymene (%10.05), ve carvacrol (%65.15) olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Thymbra spicata L., Zahter, Uçucu yağ, Gaz kromatografisi

Determination of Essential Oil Content and Components of Thymbra spicata L Plant Growing in Hatay Region.

Öz

Thymbra spicata L. (zahter) plant is generally used as a spice in our country, especially in Hatay, Gaziantep, and Kilis. This study was carried out to determine the essential oil content and composition of Thymbra spicata L. plants collected from Hatay province. GC-MS (Gas Chromatography Mass Spectrometry) was used to analyze essential oil contents and determine their composition. The essential oils used in this study were obtained from fresh herbs and water distillation method, and the essential oil rate was determined as 2.73%. 22 different components were identified, representing 99.45% of the total components detected in the plant. The main components obtained were determined as cymene (7.17%), c-terpinene (12.30%), o-cymene (10.05%), and carvacrol (65.15%).

Anahtar Kelimeler

Thymbra spicata L., Zahter, Essential oil

Kaynakça

• Akdoğan, M., Kişioğlu, A. N., Ciriş, M., Koyu, A. (2014). Investigating the effectiveness of different tea types from various thyme kinds (Origanum onites, Thymbra spicata and Satureja cuneifolia) on anemia and anticholesterolemic activity. Toxicology and Industrial Health, 30(10), 938-949.
• Atasever, M., Yılmaz, Ş., Ertekin, İ. (2020). Ekim zamanının Amik Ovası koşullarında yetiştirilen bazı mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde ot verimi ve kalitesine etkisi. Muıstafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25(3): 326-340.
• Başer K.H.C. (1993). Essential oils of anatolian labiateae: A Profile. Acta Horticulturae, 333: 217-237.
• Başer K.H.C. (1994). Essential oils of Labiatae from Turkey: Recent results. Lamiales Newsletter 3, 6-11.
• Başer K.H.C. (2002). Oregano, Profile of the multifaceted prince of the herbs. Taylor and Francis, Editor: Kintzios Spriridon E., 1, pp: 281, New York.
• Baydar H. (2005). Yayla kekiği (Origanum minutiflorum O. Schwarz et. P.H. Davis)’nde farklı toplama zamanlarının uçucu yağ içeriği ve uçucu yağ bileşenleri üzerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2):175-178.
• Baydar H. ve Arabacı, O. (2013). Türkiye’nin kekik üretim merkezi olan Denizli’de kültür kekiğinin (Origanum onites L.) tarımsal ve teknolojik özellikleri. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi. 10-13 Eylül 2013 Konya Bildiri Kitapçığı Sayfa: 711¬719.
• Baydar, H., Sağdiç, O., Özkan, G., Karadogan, T. (2004) Antibacterial activity and composition of essential oils from Origanum, Thymbra and Satureja species with commercial importance in Turkey, Food Control, 15, 169-172.
• Baytop, T. (1999) Türkiye’de Bitkilerle Tedavi - Geçmişte ve Bugün. Nobel Tıp Kitabevleri, İlaveli II. Baskı, İstanbul.
• Davis, P. H. (1982) Flora of Turkey and East Aegean Islands, Volume Seven, 382-384, Edinburg University Press, Edinburgh.
• Ertekin, İ., Atış, İ., Yılmaz, Ş. (2020). Bazı fiğ türlerinin yem verim ve kalitesi üzerine farklı organik gübrelerin etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25(2): 243-255.
• Ertekin, İ., Çakmakçı, S. (2020). Effect of different rates of bacteria (Rhizobium leguminosarum) inoculated in seed on yield and some quality parameters of common vetch (Vicia sativa L.). KSU Journal of Agriculture and Nature, 23(2): 343-349.
• Hancı, S. (S.), Şahin, S., Yılmaz, L. (2003) Isolation of volatile oil from thyme (Thymbra spicata) by steam distillation, Nahrung/Food, 47(4), 252-255.
• Kara, M., Soylu, S., Türkmen, M., Kaya, D. A. (2020). Determination and antifungal activities of laurel and fennel essential oils against fungal disease agents of cypress seedlings. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 17(2).
• Kaya, D. A., Arslan, M., İnan, M., Başkaya, S. (2013) Diurnal changes on content and composition of Thymbra spicata L. essential oil, Research Journal of Biological Sciences, 8(1), 6-10.
• Kılıç, T. (2006) Analysis of Essential Oil Composition of Thymbra spicata var. spicata: antifungal, antibacterial and antimycobacterial activities. Verlag der Zeitschrift für Naturforschung, 61c, 324-328.
• Kızıl, S. (2010). Determination of essential oil variations of Thymbra spicata var. spicata L. naturally growing in the wild flora of East Mediterranean and Southeastern Anatolia regions of Turkey. Industrial Crops and Products 32 (2010) 593-600.
• Kintzios S.E. (2002). The biotechnology of oregano (Origanum sp. and Lippia sp.). In: Kintzios SE (ed) Medicinal andaromatic plants-Industrial profiles, Oregano. The genera Origanum and Lippia, vol 25.Taylor and Francis, London, pp 237-242.
• Kuzucu, M. (2017). Effects of water harvesting techniques and using humic acid on soil moisture plant evaporation, growth and yield in pistachio orchards in southeastern of Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 26 (12), 7521-7528.
• Kuzucu, M. (2019). Effects of organic fertilizer application on yield, soil organic matter and porosity on kilis oil olive variety under arid conditions. Eurasian Journal of Forest Science, 7 (1) , 77-83 . DOI: 10.31195/ejejfs.511098 Markovic, T., Chatzopoulou, P., Sıljegovic, J., Nikolic, M., Glamoclıja, J., Cıric, A., Sokoviç, M. (2011) Chemical analysis and antimicrobial activities of the essential oils of Satureja thymbra L. and Thymbra spicata L. and their main components, Archives of Biological Sciences, 63(2), 457-464.
• Mavi, K., Kaya, D.A., Türkmen, M., Ayanoğlu, F. (2020) The variatıon of essential oil and carvacrol contents of native grown Thymbra spicata var. spicata L. ICAMS 2020-8 th International Conference on Advanced Materials and Systems, 213-218.
• Müller-Riebau, F. J., Berger, B. M., Yeğen, O., Çakır, C.(1997) Seasonal variations in the chemical compositions of essential oils of selected aromatic plants growing wild in Turkey, J. Agric. Food Chem., 45, 4821-4825.
• Satıl F. Dirmeni, T. Tumen, G. (2002). Türkiye’deki Satureja L. türlerinin ticareti ve doğadaki durumu. 1. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildirileri, 29-31 Mayıs. ISBN 975¬94077-2-8 Eskişehir.
• Soylu, S., Kara, M., Soylu, E. M., Kurt. Ş., Uysal. A., Türkmen, M. (2020). Isolation and identification of beneficial bacterial endophytes isolated from Laurus nobilis L. growing in Hatay provınce of Turkey. The Sixth International Mediterranean Symposium on Medicinal and Aromatic Plants, Turkey
• Şekeroğlu, N. (2008). Kilis ve yöresinde halk ilacı ve baharat olarak kullanılan bitkiler. Zeytindalı, Kilis Kültür Derneği Kilis Şubesi Yayını, Sayı: 51, Yıl: 15, Cilt: 6, Sayfa:11.
• Şekeroğlu, N. (2010) Unutulan tadlar, kurban olduğum zahter. TAZAR Kültür Sanat Yaşam Dergisi, 73, Nisan-Mayıs.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, Kekik Fizibilite Raporu ve Yatırımcı Rehberi. Tarım ve Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı Sayfa:26-27
• The Plant List, Thymbra spicata L., (2021). http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-204350 (Erişim tarihi: 23/06/2021)
• Trumpy S. (2012). “Herbs market report”. 11. World Spice Congress, Maharashtra, India.
• Tunca H. Yeşilyurt, M.E. (2017). Türkiye ve Dünya’da kekik. DTB Raporu, Denizli.
• Türkmen, M. (2021). The effect of different phenological periods and harvest times on the essential oil ratio and components of basil genotypes. J. Essent. Oil-Bear. Plants, 24, 94-109. DOI: 10.1080/0972060X.2021.1894243
• Türkmen, M., Mert, A. (2020). Farklı azot dozlarının kişniş (Coriandrum sativum L.) yaş herba uçucu yağ bileşenleri üzerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25 (3), 309-315. DOI: 10.37908/mkutbd.731874
• United Nations, Economic and Social Commission for Western Asia (ESCWA), Best Practices and Tools for Increasing Productivity and Competitiveness in the Production Sectors: Assessment of Zaatar Productivity and Competitiveness in Lebanon, E7ESCWA/SDPD/2010/Technical Paper.3, New York, 2010.
• Ünlü, M., Vardar-Ünlü, G., Vural, N., Dönmez, E., Özbaş, Z. Y. (2009). Chemical composition, antibacterial and antifungal activity of the essential oil of Thymbra spicata L. from Turkey, Natural Product Research: Formerly Natural Product Letters, 23(6), 572-579.
• Yipel, M., Emiroğlu, S.B., Türkmen, M., Türk, E., İlhan, A., Kırgız, F.C., Tekeli, İ.O. (2021). Veteriner fitoterapi ve etnoveteriner hekimlikte de kullanılan Thymbra spicata L., Rosmarinus officinalis L. ve Laurus nobilis L. bitkilerinin kimyasal içeriklerinin belirlenmesi, Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 18(1): 31-40.