Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Yöntemini Kullanarak Havacılık Sektörünün Kalite Süreçlerindeki İnsan Faktörü Risklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 34, 14 - 18, 31.03.2022

Ebru Yazgan

https://doi.org/10.31590/ejosat.1062485

Öz

Havacılık operasyonlarının sürdürülebilirliği için onaylı havacılık kuruluşlarında kalite yönetimi sisteminin kurulması gereklidir. Kalite yönetim sistemi, ilgili havacılık işletme yönetmeliklerine uygun ve kuruluşun stratejik hedeflerini başarmak için kalite yöneticisi tarafından yürütülmektedir. Havacılık operasyonlarındaki hataların ve uçuş emniyet riskleri son derece önemli olmasından dolayı, yönetmeliklere ve insana dayalı risklerin kalite yönetimi tarafından doğru şekilde yönetilmesi hayati önem taşımaktadır. Kalite yöneticisi, havacılık operasyonlarındaki en küçük hatanın bile ölümcül olabileceği için operasyonel ortamda yasal ve mevzuata dayalı riskleri yönettiği için çok kritik bir göreve sahiptir. Bu çalışmada, havacılık ortamında kalite süreçlerindeki özellikle kalite yöneticisi için öncelikle insan risk faktörleri kategorize edilerek ve bu riskler çoklu karar verme tekniği olan, nitel faktörleri de dikkate alan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemini belirlenen riskler ağırlıklandırılmıştır. Çalışma ile geliştirilen AHS modelinde kalite yöneticisi için araştırılan en önemli risk faktörleri sırasıyla zaman baskısı, yönetim desteği eksikliği ve güncel havacılık mevzuatlarının takip edilmemesi olarak belirlenmiştir. İnsan faktörleri risklerini sıralamak, üst yönetime proaktif bir yaklaşımla ilgili risklerin yönetilmesi için fayda sağlayacaktır. Bu çalışmada elde edilecek sonuçlar sayesinde kalite süreçlerindeki gelişimin, iyileşmenin ve kalite süreçlerinin kurumun stratejik amaçlarının başarılmasına katkısının büyük olması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Havacılık Sektörü, Kalite Yönetim, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS), İnsan Faktörü

Destekleyen Kurum

Eskişehir Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu

Proje Numarası

(Proje Numarası: 19ADP116)

Teşekkür

Bu çalışma Eskişehir Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu (Proje Numarası: 19ADP116) tarafından desteklenmiştir.

Evaluation of Human Factor Risks in Quality Processes of the Aviation Sector Using the Analytical Hierarchy Process (AHP) Method

Öz

For the sustainability of aviation operations, it is necessary to establish a quality management system in approved aviation organizations. The quality management system is carried out by the quality manager to comply with the relevant aviation operating regulations and to achieve the strategic objectives of the organization. Since errors and flight safety risks in aviation operations are of the utmost importance, it is vital that regulatory and human-based risks are properly managed by quality management. The quality manager has a critical role as he manages legal and regulatory risks in the operational environment as even the smallest mistake in aviation operations can be fatal. In this study, the risks determined by the Analytical Hierarchy Process (AHP) method, which is a multiple decision-making technique and also considers qualitative factors, are weighted by categorizing the human risk factors, especially for the quality manager in the quality processes in the aviation environment. In the AHP model developed by the study, the most important risk factors investigated for the quality manager were determined as time pressure, lack of management support and not following the current aviation regulations, respectively. Ranking human factors risks will benefit senior management with a proactive approach to managing the risks involved. Thanks to the results to be obtained in this study, it is aimed that the development, improvement and quality processes in quality processes will contribute to the achievement of the strategic goals of the institution.

Anahtar Kelimeler

Aviation Sector, Quality Management, Analytical Hierarchy Process (AHP), Human Factor.

Proje Numarası

(Proje Numarası: 19ADP116)

Kaynakça

• Joint Aviation Authorities (JAA), (2013). Quality management – principles & practice in an aviation environment..
• Dağdeviren, M., Akay, D. ve Kurt, M. (2004). İş değerleme sürecinde analitik hiyerarşi prosesi ve uygulaması. Gazi Üniversitesi Mimarlık Mühendislik Fakültesi Dergisi, 19 (2), 131–138
• Saaty, T.(1980). The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill International Book Company, USA.
• Topçu, Y.İ. (2007). Karar verme ve destek sistemleri. 15 Temmuz 2009, http://www.isl.itu.edu.tr/ya/KDS2.ppt.
• Çanlı, H. ve Kandakoğlu, A. (2007). Hava gücü mukayesesi için bulanık AHP modeli. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 3 (1), 71–82.
• Oktal, H. ve Onrat, A. (2020). Analytic Hierarchy Process–Based Selection Method for Airline Pilot Candidates, The International Journal of Aerospace Psychology, 30:3-4, 268-281, DOI: 10.1080/24721840.2020.1816469
• Badri, M. A. (1999). Combining the analytic hierarchy process and goal programming for global facility location-allocation problem, International Journal of Production Economics, 62(3), 237- 248, 1999.
• Myint, S. ve Tabucanon, M.T., (1994). A multiplecriteria approach to machine selection for flexible manufacturing systems, International Journal of Production Economics, 33(1-3), 121-131.
• Albayrak, Y. E. ve Erkut, H. (2005), Banka Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Süreç Yaklaşımı, İTÜ Dergisi, Cilt :4, Sayı:6, ss 47-58.
• Ramanathan, R. ve Ganesh, L. S. (1995). Energy alternatives for lighting in households: an evaluation using an integrated goal programming AHP model, Energy, 20(1), 63-72.
• Özyörük, Y. ve Özcan, E. C. (2008). Analitik Hiyerarşi Sürecinin Tedarikçi Seçiminde Uygulanması: Otomotiv Sektöründen Bir Örnek. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1 , 133-144 . https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/20834/223215
• Badri, M. A. (2001). A combined AHP–GP model for quality control systems, International Journal of Production Economics, 72(1), 27-40.
• Ömürbek, N., Üstündağ, S. & Helvacıoğlu, Ö. C. (2013). Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Kullanımı: Isparta Bölgesinde Bir Uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (21), 101-116. https://dergipark.org.tr/en/pub/comuybd/issue/4102/54042