TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ MASALLARIN KELİME – CÜMLE UZUNLUKLARI VE OKUNABİLİRLİK DÜZEYLERİ ÜZERİNE BİRDEĞERLENDİRME

Yıl 2007, Cilt: 3 Sayı: 1, 87 - 101, 14.01.2013

Kemal Zorbaz

Öz

Bu çalışmada, ilköğretim Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime ve cümle uzunluklarının sınıflara göre değişimi ve metinlerin okunabilirlik düzeyleri incelenmiştir. Metinlerin okunabilirlik düzeylerinin belirlenmesinde, Ateşman'ın Türkçe için Flesch'ten uyarladığı, kelime ve cümle uzunluğunu temel alan formül kullanılmıştır. 
Araştırma sonuçlarına göre; ders kitaplarına alınan masalların kelime ve özellikle cümle uzunluklarının, öğrencilerin sınıf düzeylerine göre düzenli bir artış göstermediği, cümle uzunluğu ve okunabilirlik açısından metinlerde altıncı sınıfa geçişte bir değişiklik olduğu, bunun dışında sınıflara göre belirli bir değişimin olmadığı söylenebilir. Genel olarak ilköğretimde, metinlerin okunabilirlik düzeyi kolaydır.
Yapılan t-testi sonucunda cümle uzunluğu ve okunabilirlik yönüyle, yalnızca kademeler arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Acarlar, F. ve Dönmez, N. B. (1992). 30-47 Aylar (2.5-4 Yaş) Arasındaki Türk Çocuklarının Dil Yapılarının İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (3): 163-203.
• Acarlar, F., Ege, P. ve Turan, F. (2002). Türk Çocuklarında Üstdil Becerilerinin Gelişimi ve Okuma ile İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 17 (50): 63-73.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi. Dil Dergisi, 58: 71- 74.
• Budak, Y. (2005). Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Saptanmasına Yönelik Eleştirel Bir Bakış. Eğitim Araştırmaları, 21: 76–87.
• Ceyhan, E. ve Yiğit, B (2004), Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cooter, R. B. and Flynt, E. S. (1996). Teaching Reading in the Content Areas. New Jersey: Prentice-Hall Inc. A Simon & Schuster Company.
• Coşkun, E. (2003). Çeşitli Değişkenlere Göre Lise Öğrencilerinin Etkili Okuma Becerileri ve Bazı Öneriler. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13: 219–232.
• Çiftçi, M. (1991). Bir Grup Yüksek Öğrenim Öğrencisi Üzerinde Kelime Serveti Araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: Türkiye.
• Dökmen, Ü. ve Yaşın-Dökmen, Z. (1988). İlkokul Kitaplarındaki Dilin ve Türkçeyi Kullanma Becerisinin Psikolojik Bir Yaklaşımla Değerlendirilmesi. 1-3 Ekim 1986 Ankara, Türk Dilinin Öğretimi Toplantısı’nda sunulmuş bildiri. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Ege, P., Acarlar, F. ve Güleryüz, F. (1998). Türkçe Kazanımında Yaş ve Ortalama Sözce Uzunluğunun İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 13 (41): 19-31.
• Farnan, J. (1992). Mapping: Organizing News Stories for Improved Readability. Does it Work?. 5-8 August 1992 Montreal, 75th Annual Meeting of The Association for education in Journalism and Mass Communication, Quebec, Canada. (ED 349545) www.eric.ed.gov. (23.08.2005 tarihinde erişilmiştir.).
• Flesch, R. (2001). How To Write English: Let’s Start With The Formula. www.mang.canterbury.ac.nz/courseinfo/AcademicWriting/Flesch.htm. (23.08.2005 tarihinde erişilmiştir.).
• Fry, E. (2002). Readability versus Leveling: Both Of These Procedures Can Help Teachers Select Books For Readers At Different Stages. The Reading Teacher, 56: 286-292.
• Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Güleryüz, F. ve Dönmez, N. B. (1992). 48-60 Aylar (4-5 Yaş) Arasındaki Türk Çocuklarının Dil Yapılarının İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (3): 205-225.
• Güneş, F. (2000a). Okuma Yazma Öğretimi ve Beyin Teknolojisi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Güneş, F. (2000b). Çocuk Kitaplarının Okunabilirlik Ölçütleri Açısından İncelenmesi. 20-21 Ocak 2000 Ankara, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Ankara: Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Öğretim Merkezi Yayınları.
• Güneş, F. (2003). Okuma-Yazma Öğretiminde Cümlenin Önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13: 39–48.
• İlköğretim Okulları Türkçe Eğitim Programı (2002). İstanbul: MEB Yayınları.
• İlköğretim Türkçe Dersi 1–5. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu (2005). Ankara: MEB Yayınları.
• İlköğretim Türkçe Dersi 6–8. Sınıflar Öğretim Programı (Taslak Basım) (2005). Ankara: MEB Yayınları.
• Johnson, K. (1998). Readability. www.timetabler.com (23.08.2005 tarihinde erişilmiştir.).
• Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Türkiye.
• Kaya, Z. (1998). İş Eğitimi Kitaplarının Okunaklılığı. Eğitim ve Bilim. 108: 30–35.
• Kaya, Z. (1999). Ders Kitabı Seçimi. 10-12 Eylül 1997 Eskişehir, 4. Eğitim Bilimleri Üniversitesi Yayınları. sunulmuş bildiri, Eskişehir: Anadolu
• Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Türkiye.
• Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Yönetmeliği (1995). 2434 Sayılı Tebliğler (23.08.2005 tarihinde erişilmiştir.).
• http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2434_0.html
• Özbay, M. (2002). Öğretmen Görüşlerine Göre Ankara Merkez İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi. Ankara.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2003). Metinlerin Eğitselliğini Saptamada Matematiksel Bir Yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları, 10: 24–39.
• Temizkan, M. (2003). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarının Dil Gelişimi Bakımından İncelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13: 219–232.
• Temur, T. (2002). İlköğretim 5.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Bulunan Metinler ile Öğrenci Kompozisyonlarının Okunabilirlik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Türkiye.
• Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) Kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13: 169-180.
• Temur, T. (2006). İlköğretim 4 ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Yazı Dilindeki Kelime Hazinelerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Türkiye.
• Tosunoğlu, M. (1998). İlköğretim Okuluna Başlayan Öğrencilerin Okuma Yazmayı Öğrenmeden Önceki Kelime Serveti Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Türkiye.
• Yalçın, A. (1996). Türkçe Ders Kitaplarının Planlanması ve Yazılması. Türk Yurdu, 107: 24-27.
• Sayılı Tebliğler Dergisi (2003). http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/index- arsiv3.htm (23.08.2005 tarihinde erişilmiştir.). İNCELENEN MASALLAR
• Aksakal, M. ve Çetin, A. (2001). Horoz, Köpek ve Tilki. İlköğretim Türkçe 1. İstanbul: Başarı Yayıncılık.
• Aksakal, M. ve Çetin, A. (2001). Güvercin ile Karınca. İlköğretim Türkçe 4. İstanbul: Başarı Yayıncılık.
• Anaç, H. ve Tuncel, M. T. ve Çalışkan, S. ve Öz, M. (2000). Tarla Kuşu ve Yavruları. İlköğretim Türkçe 4. Ankara: Delta Yayıncılık.
• Bakırcıoğlu, R. ve Yalçın G. (2003). Kent Faresi ile Kır Faresi. İlköğretim Türkçe 1. Ankara: Özgün Yayınları.
• Bakırcıoğlu, R. ve Yalçın G. (2003). Her Karıncaya Bir İş; Aç Gözlü Kurt; Çiçek ile Çocuk; Masallara Ne Oldu?. İlköğretim Türkçe 3. Ankara: Özgün Yayınları.
• Bakırcıoğlu, R. ve Yalçın G. (2003). Yalancı Keçi; Kurdun Bahanesi. İlköğretim Türkçe 4. Ankara: Özgün Yayınları.
• Batur, S. ve Yıldırım, C. (2001). Akıllı Evlat; Aslan, Kurt, Tilki. İlköğretim Türkçe 6. İstanbul: Özyürek Yayın Evi.
• Batur, S. ve Yıldırım, C. (2001). Yunus Balığı Sırtındaki Çocuk. İlköğretim Türkçe 7. İstanbul: Özyürek Yayın Evi.
• Çolak, N. ve Ülgen, S. ve Çırak, E. (2002). Tembel Guguk Kuşu; Horoz, Köpek ve Tilki; Çam Ağacının Masalı; Çuf Çuf Tren; Saz ile Çınar; Güneş ile Poyraz; Güç Birliği. İlköğretim Türkçe 2. İstanbul: Berk Yayınları.
• Doğruel, S. ve Kurtar, S. ve Gündoğdu, M. (2001). Balıkçıl. İlköğretim Türkçe 7. İstanbul: MEB Yayınları.
• Gül, M. ve Köktürk, M. (1999). Dil; İhtiyar Balıkçı; Ölüm Geldi Kuzuya. İlköğretim Türkçe 6. Ankara: Yıldırım Yayınları.
• Gül, M. ve Köktürk, M. (1999). Ziyafet Sofrası. İlköğretim Türkçe 7. Ankara: Yıldırım Yayınları
• Gümüş, A. (2002). Horozla Tilki; Mor Dağlarda Korkusuz Köyü I. İlköğretim Türkçe 7. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Hengirmen, M. ve Aydoğan, B.K. ve Yılmaz, N. ve Çınar, P. ve Güngör, Ö. (2002). Sadık Dost. İlköğretim Türkçe 4. İstanbul: Engin Yayıncılık.
• Hengirmen, M. ve Aydoğan, B.K. ve Yılmaz, N. ve Çınar, P. ve Güngör, Ö. (2002). Balıkçıl. İlköğretim Türkçe 5. İstanbul: Metro Yayınları.
• Kapulu, A. (2002). Güvercinle Fare; Tanıklar Kayası. İlköğretim Türkçe 6. Ankara: Koza Yayınları.
• Kapulu, A. (2002). Bencil Dev; Idı ile Bıdı. İlköğretim Türkçe 7. Ankara: Koza Yayınları.
• Kapulu, A. (2002). Cici Semer. İlköğretim Türkçe 8. Ankara: Koza Yayınları.
• Karaca, A. ve Kapulu, A. (2000). At ile Eşek. İlköğretim Türkçe 1. Ankara: Koza Yayınları.
• Koyuncu, M. ve M. (2001). Perili El; Kaz Yolar mısın?; Güvercin, Tilki, Leylek. İlköğretim Türkçe 6. Ankara: Tutibay Yayınları.
• Koyuncu, M. ve M. (2001). Çınar Ağacı ile Saz. İlköğretim Türkçe 7. Ankara: Tutibay Yayınları.
• Öz, E. ve S. (2002). Tasa Kuşu. İlköğretim Türkçe 6. İstanbul: Ders Kitapları A.Ş.
• Öz, E. ve S. (2002). Oğuz Han. İlköğretim Türkçe 7. İstanbul: Ders Kitapları A.Ş.
• Özkan, H. ve Gürsoy, H. ve Vardar, M.E. (1999). Aslan ile Fare; Mavi Bulut. İlköğretim Türkçe 3. Eskişehir: MEB Yayınları.
• Saraçoğlu, A. ve Çimen, C. ve Güzel, Y. (2001). Tasmalı Güvercin. İlköğretim Türkçe 8. İstanbul: MEB Yayınları.
• Sarıca, S. ve Gündüz, M. (1999). Gezgin ve Kuyumcu. İlköğretim Türkçe 7. İstanbul: Fil Yayınları.
• Tekışık, H. H. (2000). Kardeş Payı; Tilki ile Leylek; Üç Gözlü Çocuk; Papatya; Aceleci Elma Ağacı. İlköğretim Türkçe 2. Ankara: Üner Yayınları.
• Tekışık, H. H. (2000). Akılsız Horoz; Ağustos Böceği ile Karınca; Tavşanla Aslan. İlköğretim Türkçe 3. Ankara: Üner Yayınları.
• Tunç, A. (2002). Tavşan ile Kaplumbağa; Beyaz Kuzu; Yaşasın Bahar. İlköğretim Türkçe 2. İstanbul: Metro Yayınları.
• Tunç, A. (2002). Haksever Aslan. İlköğretim Türkçe 3. İstanbul: Metro Yayınları.
• Ünal, M. ve Öner, M. Y. ve Bayrak, N. (2002). Perili El. İlköğretim Türkçe 6. Ankara: MEB Yayınları.
• Yıldırım, V. (2000). Deniz Niçin Tuzludur; Kartalla Baykuş. İlköğretim Türkçe 7. Ankara: Elit Yayınları.
• Yıldız, N. (2000). Keloğlan ile Anası; Dil. İlköğretim Türkçe 6. İstanbul: Mahir Yayınları.
• Yıldız, N. (2000). Kavak Ağacı; Cennet Bursa. İlköğretim Türkçe 7. İstanbul: Mahir Yayınları.
• Yörük, Y. ve Mıhçı, A. İ. ve Başer, S. ve Yörük, S. (2001). Tasa Kuşu; Çayır Kuşu ve Papatya. İlköğretim Türkçe 6. İstanbul: Serhat Yayınları.