Tarih Öğretmen Adaylarının Tarih Öğretmenliğine İlişkin İnançlarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 9 Sayı: 3, 211 - 228, 21.05.2013

Banu Çulha Özbaşı Semih Aktekin

Öz

Bu çalışmanın amacı; tarih öğretmen adaylarının tarih öğretmenliğine ilişkin inançlarını metafor analizi yoluyla incelemektir. Araştırma verileri tarih öğretmenliği programına devam eden 72 (4. ve 5.sınıf) öğretmen adayından toplanmıştır. Katılımcılardan “Tarih öğretmeni …… gibidir. Çünkü…..” ifadesini metafor kullanarak doldurmaları istenmiştir. Öğretmen adaylarından elde edilen bu veriler nitel (içerik analizi ve betimsel analiz) veri çözümleme teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen veriler ışığında tarih öğretmen adaylarının, tarih öğretmenine ilişkin 63 farklı metafor geliştirdikleri görülmüştür. Bu metaforlar 6 ana kategoriye ayrılarak değerlendirilmiştir. Bunlar: “tarihsel bilginin aktarıcısı olarak tarih öğretmeni”, “tarihsel bilginin depolayıcısı olarak tarih öğretmeni”, “aydınlatan/yol gösteren  kişi olarak tarih öğretmeni”, “müfredatın bekçisi olarak tarih öğretmeni”, “toplumu şekillendiren kişi olarak tarih öğretmeni”, “tarih araştırmacısı olarak tarih öğretmeni”dir.  Araştırma sonucunda; tarih öğretmen adaylarının, geliştirdikleri metaforlar arasında ilk sırayı tarihsel bilginin aktarıcısı ve depolayıcısı olarak tarih öğretmeni metaforlarının  yer aldığı görülmüştür. Bu sonuç, genel olarak tarih öğretiminin amacı çerçevesinde değerlendirilmiş ve bu paralelde tarih öğretmeni eğitimcilerine yönelik önerilerde bulunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Tarih öğretmen adayları, tarih eğitimi, öğretmen eğitimi, tarih öğretmenliğine ilişkin inançlar, metafor.

Kaynakça

• Adler, S. (2008). The Education of Social Studies Teachers. In: Linda S. Levstik and Cynthia A. Tyson (Eds.), Handbook of Research in Social Studies Education, 329-351, New York: Routledge.
• Aktekin, S. (2001). İngiliz Tarih Eğitiminde Yerel Tarihin Yeri. İçinde: F. Çelebi (Ed.),Yerel Tarihçilik, Kent, Sivil Girişim, Yerel Tarih Grupları Deneyimi (205-212), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Aktekin, S. (2010). Hayat Boyu Öğrenme ve Sürekli Mesleki Gelişim. İçinde: M.Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri (377-384), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Arslan, M., Bayrakçı, M. (2006). Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim Öğretim Açısından İncelenmesi. Millî Eğitim, 171, 100-108.
• Aslan, E. (2006). Neden Tarih Öğretiyoruz? DEÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 162-174.
• Ata, B. (1999). İngiltere’de Piaget ve Bruner’in Görüşlerinin İlköğretim Tarih Öğretimine Yansıması Üzerine Bir Araştırma. PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 44-51.
• Ata, B. (2008). Tarih Öğretmen Adaylarını Tarih Eğitiminde Analoji Anlayışları. İçinde: M. Safran, D. Dilek (Ed.), 21. Yüzyılda Kimlik Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Aydın İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe Öğretmen Adaylarının Öğretmen ve Öğrenci Kavramlarına İlişkin Kullandıkları Metaforlar. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 818-842.
• Bilgin, N. (1998). Kimlik Arayışı Olarak Resmi Tarih. İçinde: Salih Özbaran (Ed.), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları (115-130), İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Bilgin, N. (2000). İçerik Analizi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen Kavramı İle İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6/4, 693-712.
• Collins, E. C., Green J. L. (1990). Metaphors: The Construction of a Perspective. Theory into Practic, 29/2, 71–77.
• Çelikten M. (2006). Kültür ve Öğretmen Metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21/2, 269-283.
• Day, C. (1999) Developing Teachers, the Challenges of Lifelong Learning. London: Falmer Press.
• Demircioğlu, İ. H. (2010). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dilek, D. (2001). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünce Gelişimi. Ankara: Pegem-A. Yayıncılık
• Dilek, D. (2009). Geçmişi İmgelerle Yeniden Kurmak: İlköğretim Düzeyinde Tarihsel İmgelem Becerilerinin Kullanımı Üzerine İkonografik Bir Analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (2), 633-689.
• Guerrero, M.C.M. de, Villamil, O.S. 2000: Exploring Teachers’ Roles Through Metaphor Analysis. TESOL Quarterly 34, 341–51.
• Hargreaves, A. (1994) Changing Teachers, Changing Times: Teachers’ Work and Culture in the Postmodern Age. New York: Teachers College Press.
• Kabapınar, Y. (2003). Eğitim Pedagojisi ve Tarih Metodolojisi Açısından İngiliz Tarih Ders Kitaplarına Bir Bakış, Tarih ve Toplum, 230,40-47. Karabağ, G. (2010). Tarih öğretmenlerinin Mesleki Becerilerini Şekillendiren Unsurlar İçimde: M.Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri (373-376), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Köksal, H. (Ed.). (2012).Yenilikçi Tarih Öğretimi Etkinlik Örnekleri. Harf Eğitim Yayıncılığı, Ankara.
• Levstik, L. S., Barton, K. C (2005). Doing History: Investigating with Children in Elementary and Middle School. Third Edition.London:Lawrence Erlbaım Associates Publishers.
• Mahlios M., Maxson M. (1998) Metaphors as Structures for Elementary and Secondary Preservice Teachers’ Thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227–240.
• Martinez, M., Sauleda N., Huber, G. (2001). Metaphors as Blueprints of Thinking about Teaching and Learning, Teaching and Teacher Education, 17, 965–977.
• Mason, J. (1996) Qualitative Researching. London: Thousand Oaks and New Delhi: Sage Publications.
• Maykut, P.; Morehouse, R. (1994). Beginning Qualitative Research. London: Falmer Press.
• McGath, I. (2006). Using Insights from Teachers’ Metaphors, Education for Teaching, 32/3, 303–17.
• Nestor, J. K. (1985). The Role of Beliefs in the Practice of Teaching Final Report of the Teacher Beliefs Study. Texas Üniv. Austin:Research and Development Center for Teacher Education.
• Oxford, R., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R.Z., Saleh, A. and Longhini, A. (1998). Clashing Metaphors about Classroom Teachers: Toward a Systematic Typology for the Language Teaching Field. System 26, 3–50.
• Richardson, V. (2003). Preservice teachers’ Beliefs. Ed: James Raths, Amy C. McAninch, Teacher Beliefs and Classroom Performance: The Impact of Teacher Education Volume 6: Advanced in Teacher Education, ABD:Information Age Publishing Inc.
• Robson, C. (1999). Real World Research. Oxford: Blackwell.
• Saban, A. (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2/2, 131-155.
• Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarını Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 2813
• Saban, A., Koçbeker, B. N., Saban, A. (2006). An Investigation of the Concept of Teacher Among Prospective Teachers through Metaphor Anaysis. Educational Sciences: Theory & Practice, 6/ 2, 506-522.
• Safran, M. (Ed.). (2010) Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Seferoğlu, G., Korkmazgil, S., Ölçü, Z. (2009). Gaining Insights into Teachers’ Ways of Thinking via Metaphors, Educational Studies, 3, 323-3
• Senemoğlu, N. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya, Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Silverman, D. (2000). Doing Qualitative Research: A Practical Handbook. London: Sage.
• Slater, J. (1995). Teaching History in the New Europe. London: Cassell.
• Sönmez, V. (1993). Program Geliştirme Öğretmen El Kitabı, Adım Yayıncılık, Ankara: 1993.
• Tekeli, İ. (2000). İlköğretim Okulları ve Liselerde Tarih Eğitimi. İçinde:Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması, 8-40, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Thomas, L., Beauchamp, C. (2011). Understanding New Teachers’ Professional Identities through Metaphors. Teacher and Teacher Education. 27,762-769.
• Toxford, R., Tomlinson S., Barcelos A., Hartinton C., Lavine R., Saleh A., vd. (1998). Clashing Metaphors about Classroom Teachers: Toward a Systematic Typology for the Language Teaching Field, System, 26, 3–
• Türnüklü, A. (2001). Eğitimbilim Alanında Aynı Araştırma Sorusunu Yanıtlamak için Farklı Araştırma Tekniklerinin Birlikte Kullanılması, Eğitim ve Bilim, 26/120, 8-13.
• Yapıcı, G. (2006). Dört Kültürde Tarih Öğretimi Yaklaşımı: İngiltere, Fransa, İsviçre ve Türkiye Örnekleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zhao, H., Coombs, S., Zhou, X. (2010). Developing Professional Knowledge about Teachers through Metaphor Research: Facilating a Process af Change. Teacher Development, 14, 381-395.