Arapça Öğrenmeye Yönelik Motivasyon Ölçeği (AÖYMÖ) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 2, 370 - 387, 31.12.2023

Gizem Düzgün , Kamil Arif Kırkıç

https://doi.org/10.17244/eku.1289743

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin yabancı dil olarak Arapça öğrenme motivasyon düzeylerini ortaya koyan geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Çalışmanın örneklemi İstanbul’daki imam hatip ortaokullarında okuyan 710 öğrencidir. Gerekli alanyazın taraması ve öğretmen görüşmeleri sonucu oluşturulan 56 maddelik taslak ölçek uzman değerlendirmesine sunulmuş ve değerlendirme sonrası 39 madde ile son halini almıştır. Ölçek 5’li Likert tipinde hazırlanmıştır. Ölçeğin geçerlilik analizi için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmış ve ölçek 2 olumsuz, 12 olumlu olmak üzere toplam 14 maddeye düşürülmüştür. AFA sonucu toplam varyansın %69,97’sini açıklayan iki faktörlü bir yapı ortaya çıkmıştır. Faktörler alanyazına uygun olarak “İçsel Motivasyon” ve “Dışsal-Araçsal Motivasyon” olarak isimlendirilmiştir. Ortaya çıkan bu yapının doğrulanması için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmış ve analiz sonucunda ulaşılan uyum değerlerinin iyi uyum ve kabul edilebilir uyum gösterdiği görülmüştür. Güvenirlik analizi için Cronbach Alpha değeri hesaplanmış ve tüm ölçek için bu değer; .940, birinci alt boyut için .941 ve ikinci alt boyut için .887 olarak bulunmuştur. Yapılan analizler sonucunda 14 maddeden oluşan, iki faktörlü Arapça öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeğinin geçerli ve güvenilir olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arapça öğrenme motivasyonu, dil öğreniminde motivasyon, geçerlilik ve güvenirlik, motivasyon, motivasyon ölçeği geliştirme

Validity and Reliability Study of the Motivation Scale for Learning Arabic (MSLA)

Öz

This study aimed to develop a valid and reliable scale that reveals the motivation levels of secondary school students to learn Arabic as a foreign language. The study sample included 710 students studying in Imam Hatip secondary schools in Istanbul. The 56-item draft scale, created as a result of the critical literature review and teacher interviews, was submitted to expert evaluation and took its final form with 39 items after the evaluation. The scale was prepared in a 5-point Likert type. Exploratory Factor Analysis (EFA) was performed for the validity analysis of the scale, and the scale was reduced to a total of 14 items, two of which were inverse. As a result of EFA, a two-factor structure emerged that explains 69.97% of the total variance. The factors were named “Intrinsic Motivation” and “External-Instrumental Motivation” following the literature. Confirmatory Factor Analysis (CFA) was performed to confirm this emerging structure, and it was seen that the fitness values obtained as a result of the analysis showed good and acceptable fitness. The Cronbach Alpha value was calculated for the reliability analysis, and this value for the whole scale was .940. For the sub-dimensions of the scale, the Cronbach Alpha values were .941 for the first sub-dimension and .887 for the second sub-dimension. As a result of the analysis, it was concluded that the motivation scale for learning Arabic with two factors, consisting of 14 items, is valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Arabic learning motivation, motivation, motivation in language learning, motivation scale development, validity and reliability

Kaynakça

• Acat, Y. D. D. M. B., Demiral, İ. O. S., & Merkezi, E. Ö. D. E. (2002). Türkiye’de yabancı dil öğreniminde motivasyon kaynakları ve sorunları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 31(31), 312-329. Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Kuey/İssue/10366/126878
• Akbaba, S. (2010). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(13), 343-361. Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Ataunikkefd/İssue/2774/37170
• Aslanargun, E., & Süngü, H. (2006). Yabancı dil öğretimi ve etik. Millî Eğitim Dergisi, 70, 126-142. Avcı, Ö., & Ayyıldız, E. (2022). Eğitimde Motivasyon (2. baskı). Nobel.
• Aydın, S., Yerdelen, S., Yalmancı, S. G., & Göksu, V. (2014). Biyoloji öğrenmeye yönelik akademik motivasyon ölçeği: Ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 425-435.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behaviour change. Psychological Review, 84, 191-215.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117–148. https://doi.org/10.1207/s15326985ep2802_3
• Bayar, Y. (2022) Başarı motivasyonu. Dilmaç, B. & Şimşir Gökalp, Z. (Ed.). Başarının psikolojisi içinde (ss. 107-126). Nobel.
• Bloom, B. S. (2016). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme (3. baskı). Pegem.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10365/126871
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (27. baskı). Pegem.
• Can, A. (2022). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (10. baskı). Pegem.
• Corder, S. P. (1981). Error analysis and interlanguage. Oxford University Press,
• Coştu, K. (2015). Arapça eğitiminde öğrenmeyi etkileyen faktörler. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 3(6), 29-56. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/buiifd/issue/26878/281484
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. (2011). Designing and conducting mixed methods research (2nd ed.). SAGE Publications.
• Csizer, K., & Dörnyei, Z. (2005). Language learners’ motivational profiles and their motivated learning behavior. Language Learning, 55(4), 613–659.
• Çokluk, O., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, S. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve L1SREL uygulamalar. Pegem.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Springer, New York. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-2271-7
• Dede, Y., & Yaman, S. (2008). Fen öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 19-37. Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/En/Pub/Balikesirnef/İssue/3366/46483-
• Dehon, C., Weems, C. F., Stickle, T. R., Costa, N. M., & Berman, S. L. (2005). A cross-sectional evaluation of the factorial invariance of anxiety sensitivity in adolescents and young adults. Behaviour Research and Therapy, 43(6), 799-810.
• Deliçay, T. (2005). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin Arapça öğrenmede motivasyon düzeyleri (Fırat ün. İlahiyat fak. örneği). Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 59-74.
• Dilts, R. (1998). Motivation, Http://Www.Nlpu.Com/Articles/Artic17.Htm
• Dörnyei, Z. (1998). Motivation in second and foreign language learning. Language Teaching, 31(3), 117-135. https://doi.org/10.1017/S026144480001315X
• Ergür, D. O. (2002). Yabancı dil öğreniminde motivasyon kaynakları. Eğitim ve Bilim, 27(126), 38-42.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler (5. baskı). Pegem.
• Erol, S. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin karşılaştıkları motivasyon engelleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 270-281. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.60703-855304 Eskicioğlu, A. P., & Alpat, Ş. (2017). Ortaöğretim öğrencilerine yönelik kimya dersi motivasyon ölçeğinin geliştirilmesi. Türkiye Kimya Derneği Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 2(2), 185-212.
• Gardner, R. C., & Lambert, W. E. (1972). Attitudes and motivation in second language learning. Newbury House Publishers.
• Gardner, R. C. (1985). Social psychology and second language learning: the role of attitudes and motivation. Edward Arnold.
• Gürbüz, S. (2019). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi. Seçkin Yayınları.
• Hair Jr., J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (1998). Multivariate Data Analysis with Readings. Prentice-Hall.
• Harrington D. (2009). Confirmatory Factor Analysis. Oxford University Press.
• Kaiser, H. J. (1974). An index of factorial simplicity, Psychometrika 39, 31–36.
• Karaarslan, N. Ü. (1991). Arapça öğretimi konusunda esas alınacak hususlar. Din öğretimi ve din hizmetleri semineri, 151-156. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• Karakış, Ö. (2020). Yabancı dil motivasyonu ve başarı yönelimi arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 240-166. DOI: 10.7822/Omuefd.650113
• Karayazgan, B., & Saracaloğlu, A. S. (2021). İngilizce öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 321-332.
• Karcı, C., & Gündoğdu, K. (2018). İngilizce öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(1), 103-116.
• Kaya, M. F. (2013). Coğrafya öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği geliştirme çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(30), 155-174.
• Kaya, M. (2017). Arapça öğreniminde motivasyonun rolü: Atatürk üniversitesi İlâhiyat fakültesi örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 985-1006. Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Ataunisosbil/İssue/34498/421202
• Keller, J. M. (1987) Development and use of the ARCS model of motivational design. Journal of ınstructional development, 10(3), 2-10.
• Kennedy, J. R. (1996). Variations in the motivation of successful and unsuccessful Turkish learners of English. (Unpublished master thesis). Boğaziçi University, İstanbul.
• Kervankaya, F. (2014). İmam hatip liselerinde Arapça öğretimi üzerine bir değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 125-134.
• Krashen, S. D. (1981). The theoretical and practical relevance of simple codes in second language acquisition. R. Scarcella & Krashen S. D. (Ed.), Research in second language acquisition: selected papers of the Los Angeles second language acquisition research forum (S. 7-18). Rowley, MA: Newbury House. https://www.sdkrashen.com/content/books/sl_acquisition_and_learning.pdf
• Krashen, S. (1982). Principles and practice in second language acquisition. Pergamon Press Inc. https://www.amazon.com/Principles-Practice-Language-Acquisition-Methodology/dp/0137100477
• Lier, L. V. (1996). Interaction in the language curriculum, awareness, autonomy & authenticity. Routledge. https://www.routledge.com/Interaction-in-the-Language-Curriculum-Awareness-Autonomy-and-Authenticity/Lier/p/book/9780582248793
• Mehdiyev, E., Uğurlu, C. T., & Usta, H. G. (2017). İngilizce dil öğreniminde güçlükler ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(3), 411-429. Mertkan, Ş. (2015). Karma araştırma tasarımı. Pegem.
• Millî Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. (2016). İlköğretim Arapça Dersi (2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı (Değişiklikleri ile Birlikte). Erişim adresi: https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_12/02045520_kurul.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2022). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim. Erişim adresi: https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=460 Nunnally, J. O. (1978). Psychometric theory. McGraw Hill.
• Özcan, Y., & Geçioğlu, A. R. (2021). İlahiyat fakültesi hazırlık sınıfı öğrencilerinin yabancı dil öğrenme gayretlerinin incelenmesi (Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Örneği). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 21(1), 386-409. DOI: 10.30627/Cuilah.814722
• Özdamar, K. (2017). Eğitim sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi: IBM SPSS IBM AMOS ve MINITAB uygulamalı. Nisan Kitabevi.
• Özer, B., & Korkmaz, C. (2016). Yabancı dil öğretiminde öğrenci başarısını etkileyen unsurlar. EKEV Akademi Dergisi, 0(67), 59-84. Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/En/Pub/Sosekev/İssue/71351/1147027
• Paker, T. (2012). Türkiye’de neden yabancı dil (İngilizce) öğretemiyoruz ve neden öğrencilerimiz iletişim kurabilecek düzeyde İngilizce öğrenemiyor? Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32), 89-94. Pallant, J. (2016). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi (Çev: S. Balcı ve B. Ahi) Anı Yayıncılık.
• Raosoft. (2023). Erişim Adresi: http://www.raosoft.com/samplesize.html
• Reece, I., & Walker, S. (1997). Teaching, training and learning. A practical guide. (3rd ed.). Great Britain: Business Education Publishers Limited.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Muller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness of fit measures. MPR-Online, 8(1), 23–74.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Anı.
• Sevim, O. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenmeye yönelik motivasyon: bir ölçek geliştirme çalışması. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (65), 567-586.
• Simon, D., Kriston, L., Loh, A., Spies, C., Scheibler, F., Wills, C., & Härter, M. (2010). Confirmatory factor analysis and recommendations for improvement of the Autonomy-Preference-Index (API). Health Expect, 13(1), 234–243. doi: 10.1111/j.1369-7625.2009.00584.x.
• Soyupek, H. (2008). Yabancı dil öğretimi bağlamında Arapça öğretiminde motivasyonun önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(20), 179-197. Spolsky, B. (1989). Conditions for second language learning. Oxford University Press.
• Şahin, K. (2018). Türkiye'de yabancı dil öğretimi, sorunlar ve çözüm yolları. X. Ulusal Öğretmenim Sempozyumu Https://Www.Researchgate.Net/Publication/330634106_TURKIYE'DE_YABANCI_DIL_OGRETIMI_SORUNLAR_VE_COZUM_YOLLARI
• Tavşancıl, E. (2019). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (6. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Tekin, H. (2019). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (27. baskı). Yargı Yayınevi.
• Uçar, R., Polat, H., & Altun, V. K. (2017). İmam hatip lisesi öğrencilerinin Arapça dersine karşı tutumlarının değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 31-52. Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/İfd/İssue/28831/538905
• Uçar, R. (2017). Din öğretimi kurumları öğrencilerinin Arapça derslerine ilişkin tutumları ve tutum geliştirme önerileri. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, 3(1), 87-111.
• Ulukavak, K. (2022). Öğrenci bakış açısından imam hatip ortaokulunda Arapça öğrenimindeki başarısızlık nedenleri üzerine inceleme (Yenimahalle/ Ankara örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Usta, İ. (2012). Türkiye’de Arapça öğreniminin zorlukları ve çözüm yolları. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 4(15), 128-135.
• Ülgen, G. (1997). Eğitim psikolojisi (3. basım), Alkım Kitabevi.
• Ümmet, D. (2022) Başarı motivasyonu. Dilmaç, B. & Şimşir Gökalp, Z. (Ed.). Başarının psikolojisi içinde (ss. 13-30). Nobel.
• Ünal, K. (2018). Ortaokul öğrencilerini yabancı dil öğrenme süreçlerinde de-motive eden faktörler ve bu faktörlerle baş etme yolları. Turkish Journal of Primary Education, 3(2), 63-76. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tujped/issue/42070/501325
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, (46), 75-87.
• Yılmaz, H., & Çavaş, P. H. (2007). Fen öğrenimine yönelik motivasyon ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 6(3), 430-440.