Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Öğretim Duygularının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 3, 307 - 323, 31.12.2022

Esma Zehra Sidekli Muhammet Mustafa Alpaslan

Öz

Duygu insanların hayatını birçok alanda etkileyen dolayısıyla iş yaşamını da yönlendiren, çalışanların verimini arttırabilen ya da azaltabilen önemli bir etkendir. Geleceğimize yön verecek bugünün çocuklarını yetiştiren öğretmenlerin sınıf ortamında yaşadığı duyguları da bu nedenle oldukça önemlidir. Eğitim ortamlarında gerçekleştirilen öğrenme faaliyetlerine ilişkin duygu durumları öğretim süreci duyguları olarak ifade edilmektedir. Yapılan bu araştırmada Fen Bilgisi öğretmenlerinin öğretim duygularının demografik ve okul değişkenleriyle ilişkisi incelenmiştir. Araştırmaya 2019-2020 yılı güz döneminde Muğla İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesindeki devlet ve özel ortaokullarda görev yapan 185 fen bilgisi öğretmenleri katılmıştır. Araştırmada, Kişisel Bilgi Formu ve Öğretmenlerin Öğretim Duygu Durumları Ölçeği kullanılarak veri toplanmıştır. Fen bilgisi öğretmenlerinin öğretim duygularının belirlenmesi için betimsel analizlerde; ortalama ve standart sapma kullanılırken, verilerin normal dağılım göstermemesinden dolayı ilişkisel bulguların belirlenebilmesi için non-parametrik testlerden Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H testleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda fen bilgisi öğretmenlerinin olumlu duyguları olan gurur, haz alma ve umut, olumsuz duygulardan olan öfke, kaygı ve hayal kırıklığından daha yüksek bir ortalamaya sahiptir. Cinsiyet değişkenine göre öğretim duygu durumlarına incelendiğinde umut duygusunda erkeklerin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yaş değişkenine göre; haz alma duygusu alt boyutunda, mesleki hizmet yılı değişkeninde; gurur, haz alma, öfke alt boyutlarında, okul yerleşim yeri değişkeninde; umut duygusu alt boyutunda, okulun sosyoekonomik durumu değişkeninde; kaygı, hayal kırıklığı, öfke alt boyutlarında anlamlı bir farklılıklar görülmüştür. Haftalık girilen ders saati, hafta sonu girilen ders saati ve sınıf mevcudu değişkenlerinde anlamlı bir farklılığa ulaşılamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretim duygusu, Fen eğitimi, Demografik değişkenler, Okul bağlamsal değişkenler

Examination of Instructional Emotions of Science Teachers

Öz

Emotion is an important factor that affects people's lives in many areas including their productivity at work. For this reason, teacher emotions, defined as emotional states related to the learning activities in educational settings, are very important in the classroom environment. In this study, the relationships of science teachers’ emotions with demographic and school variables were examined. 185 science teachers at public and private middle schools in Muğla Province participated in the research in the fall semester of 2019-2020. In the study, data were collected using the Personal Information Form and the Teachers’ Instructional Emotions Scale. In descriptive analyzes, mean and standard deviation were used whereas non-parametric Mann Whitney U and Kruskal Wallis H tests were used to determine the relational findings since the data did not show normal distribution. It was found that science teachers' positive emotions of pride, pleasure, and hope had a higher mean value than negative emotions of anger, anxiety, and frustration. Relational analysis revealed that there was significant difference between science teachers’ instructional emotions in terms of gender, age, professional experience, school location and the socio-economic status of the school. There was no significant difference in the weekly course hours, weekend course hours and class size variables.

Anahtar Kelimeler

Instructional emotion, Science teaching, Demographic variables, School context

Kaynakça

• Adams, J. B. (2020). Gana’da öğretmen duygu becerileri ve öğretmen adaylarının öğretim stilleri (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi.
• Akay, D. & Tezel, M. (2018) Okul öncesi öğretmenlerinin mesai zamanlarında yaşadıkları duygularının belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11(59), 691-699.
• Alhebaishi, S. M. (2019). Investigation of EFL student teachers’ emotional responses to affective situations during practicum. European Journal of Educational Research, 8(4), 1201-1215.
• Alpaslan, M. M. & Ulubey, Ö. (2017). Öğretmen duygu ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Turkish Studies,12 (25), 119-130.
• Argon, T., & Yılmaz, Ö. (2019). Öğretmenlerin öğretim duygu durumları ile örgütsel destek algıları arasındaki ilişki. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı.
• Aslan, H. (2014). Öfke düzeyi ile örgütsel bağlılık düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi
• Barrett, L. F. (2006). Are emotions natural kinds?. Perspectives On Psychological Science, 1(1), 28-58.
• Büyüköztürk, Ş. (1997) Araştırmaya yönelik kaygı ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim Yönetimi, 3(4), 453- 464.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22.bs.). Pegem Akademi.
• Can, A. (2016). SPSS İle bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (4.bs.). Pegem Akademi.
• Chen, J. (2016). Understanding teacher emotions: The development of a teacher emotion. Teaching and Teacher Education, 55, 68-77.
• Cross, D. I. & Hong, J. Y. (2009). Beliefs and professional identity: Critical constructs in examining the impact of reform on the emotional experiences of teachers. In P.A. Schutz & M. Zembylas (Eds.), Advances in teacher emotion research: The impact on teachers’ lives (pp. 273–296). Springer.
• Darby, A. (2008). Teachers’ emotions in the reconstruction of professional self-understanding. Teaching and Teacher Education, 24, 1160–1172.
• Dilekçi, Ü. (2018). Öğretmenlerin öğretim duygu durumları ve algıladıkları uyumsal performansları (Doktora Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Dilekçi, Ü. & Sezgin-Nartgün, S.Ş. (2019). Öğretmenlerin duygu durumları ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması, revize edilmesi ve betimsel analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(1), 51-118.
• Erdoğan, O. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin öz yeterlik ve başarı algılarında yordayıcı olarak akademik iyimserlik, umut ve mesleki haz (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Fried, L., Mansfield, C. & Dobozy, E. (2015). Teacher emotion research: Introducing a conceptual model to guide future research. Issues in Educational Research, 25(4), 415-441.
• Frenzel A.C., Goetz T., Stephens E.J., & Jacob B. (2009) Antecedents and effects of teachers’ emotional experiences: An integrated perspective and empirical test. In: Schutz P., Zembylas M. (eds) Advances in Teacher Emotion Research. Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-0564-2_7
• Frenzel, A. C., Pekrun, R. & Goetz, T. (2010). Achievement emotions questionnaire for teachers (AEQ-teacher) - User’s manual. University of Munich: Department of Psychology.
• Frenzel, A. C., Pekrun, R., Goetz, T., Daniels, L. M., Durksen, T. L., Becker-Kurz, B. & Klassen, R. M. (2016). Measuring teachers’ enjoyment, anger, and anxiety: The teacher emotions scales (TES). Contemporary Educational Psychology, 46, 148-163. doi: 10.1016/j.cedpsych.2016.05.003
• Harmankaya, S.H. (2018). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin mesleki benlik saygısı ve umut düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Hong, J., Heddy, B., Ruan, J., You, S., Kambara, H., Nie, Y. & Monobe, G. (2016). Revising and validating achievement emotions questionnaire – teachers (AEQ-T). International Journal of Educational Psychology, 5(1), 80-107.
• Izard, C. E. (1991). The psychology of emotions. Springer: Science & Business Media.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Khajavy, G. H., Ghonsooly, B., Fatemi, A. H., & Frenzel, A. C. (2018). Antecedents of pleasant and unpleasant emotions of EFL teachers using an appraisal-theoretical framework. Iranian Journal of Language Teaching Research, 6(2), 39-55.
• Kiziroğlu, M. (2012). Sınıf öğretmenlerinin sosyodemografik özelliklere göre umutsuzluk düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi.
• Levering, B. (2000). Disappointment in teacher-student relationships. Journal of Curriculum Studies, 32(1), 65-74.
• Lewis, M., Sullivan, M., Stanger, C., & Weiss, M. (1989). Self Development and Self-Conscious Emotions. Child Development, 60(1), 146-156. doi:10.2307/1131080
• McGrath, K. F. & Van Bergen, P. (2017). Elementary teachers’ emotional and relational expressions when speaking about disruptive and well behaver students. Teaching and Teacher Education, 67, 487-497.
• MEB. (2018). İlköğretim kurumları fen bilgisi dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basınevi.
• Özer, B. U. &Tezer, E. (2008). Umut ve olumlu olumsuz duygular arasındaki ilişkiler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 81-86.
• Pekrun, R. (2009). Emotions at school. In K.R. Wentzel & A. Wigfield (Eds.), Handbook of motivation in school (pp.575-604). Springer.
• Pekrun, R. (2014). Emotions and learning. Educational Practices Series, (Vol. 24). International Academy of Education and Interna-tional Bureau of Education of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO),
• Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W. & Perry, R. P. (2002). Academic emotions in students’ selfregulated learning and achievement: A program of qualitative and quantitative research. Educational Psychologist, 37, 91-105.
• Pekrun, R. & Linenbrink-Garcia, L. (2012) Academic emotions and studnt engagement. In S. L. Christenson, A. L. Reschly & C. Wylie (Eds.), Handbook of research on student engagement (pp. 259-282). Springer.
• Prosen, S., Smrtnık Vitulić, H. & Poljšak Škraban, O. (2014). Teachers' emotional expression in the classroom. Hacettepe University Journal of Education, 29 (1), 226-237. Stephanou, G., & Oikonomou, A. (2018). Teacher emotions in primary and secondary education: Effects of self-efficacy and collective-efficacy, and problem-solving appraisal as a moderating mechanism. Psychology, 9 (4), 820.
• Sutton, R. E., Mudrey-Camino, R. & Knight, C. C. (2009). Teachers' emotion regulation and classroom management, Theory Into Practice, 48 (2), 130-137.
• Tarhan, N. (2014). Duyguların psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları
• Tarhan, S. & Bacanlı, H. (2016). İlkokuldan üniversiteye umut kavramının tanımlanması üzerine nitel bir çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 86-112.
• Tavşancıl, E.(2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel yayın dağıtım.
• Uitto, M., Lutovac, S., Jokikokko, K., & Kaasila, R. (2017). Recalling life-changing teachers: Positive memories of teacher-student relationships and the emotions involved. International Journal of Educational Research, 87, 47–56.
• Uşaklı, H. & Akpınar, E . (2015). Fen laboratuvarı kaygı ölçeğinin (FLKÖ) geliştirilmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (3), 1241-1250.
• Ülkü, R. (2012). Bir gelecek bilimcinin hayal kırıklığı. Psikeart Yerel, (Süreli Yayın, Eylül-Ekim, Sayı 23), Yay-Sat Dağıtım.
• Yıldırım, K. (2019). Okulda yönetici ve öğretmenlerin deneyimledikleri duyguların hiyerarşik yapılarının incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(3), 564-579.
• Yöndem, Z.D & Bıçak, B. (2008). Öğretmen adaylarının öfke düzeyi ve öfke tarzları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-15.