YÜKSEK DİN ÖĞRETİMİ KURUMLARINDA REHBERLİK: BİR İHTİYAÇ ANALİZİ

Yıl 2024, , 1 - 25, 29.03.2024

Cemil Osmanoğlu

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1361244

Öz

Bu araştırma yüksek din öğretimine devam eden öğrencilerin rehberlik ihtiyaçlarını konu edinmektedir. Değişen yaşam koşulları, özellikle pandemi süreci ve bu sürecin tetiklemesiyle ortaya çıkan uzaktan eğitim olgusu eğitim kurumlarında oluşan rehberlik ihtiyacını daha da belirginleştirmiştir. Nitekim öğrencilerin gerek kendi aralarında gerekse öğretim elemanlarıyla yüz yüze iletişim ve etkileşim olanakları azalmıştır. Araştırmada yüksek din öğretimi öğrencilerinin kişisel, eğitsel ve mesleki rehberlik ihtiyaçlarının düzeyi ile bu ihtiyaçların sınıflar bazında nasıl bir görünüme sahip olduğu incelenmiştir. Bu kapsamda, bir ilahiyat fakültesinden gönüllülük ve tabakalı örneklem mantığıyla seçilen 580 öğrenciye rehberlik ihtiyaçlarını belirlemeye dönük bir anket uygulanmıştır. Anket oluşturulurken üniversite düzeyinde öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve problemlerini ortaya koymayı amaçlayan bilimsel yayınlardan yararlanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik alınarak öğrenci tercihlerinin seçeneklere göre dağılımı ile bunların sınıflar bazındaki değişimi yorumlanmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin, farklı rehberlik alanlarıyla ilgili olarak belirgin rehberlik talepleri olduğu anlaşılmıştır. Bu durum yüksek din öğretimi öğrencilerinin sınıflar bazında kişisel, eğitsel ve mesleki gelişim alanlarında giderek artan ilgi, ihtiyaç ve farkındalıkları ile ilişkilendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yüksek din öğretimi, Rehberlik, Rehberlik ihtiyacı

GUIDANCE IN HIGHER RELIGIOUS EDUCATION INSTITUTIONS: A NEEDS ANALYSIS

Öz

This research is about the guidance needs of students studying in higher religious education institutions. Changing living conditions, especially the pandemic process and the distance education phenomenon triggered by this process, have further increased the need for guidance in educational institutions. In this process, students' opportunities for face-to-face communication and interaction, both among themselves and with faculty members, have decreased. In the research, the level of personal, educational, and vocational guidance needs of higher religious education institution students and the situation of these needs on a class basis were examined. 580 students were selected from a faculty of theology through volunteering and stratified sampling. A survey was conducted to determine the guidance needs of these students. The survey was prepared using scientific publications aiming to reveal the interests, needs and problems of university students. In the analysis process distribution of student preferences according to options and their changes based on classes are examined. Result showed that students had specific guidance requests in different guidance areas. This situation has been associated with the increasing interests, needs and awareness of higher religious education students in the areas of personal, educational, and professional development on a grade basis.

Anahtar Kelimeler

Higher religious education, Guidance, Need for guidance

Kaynakça

• Ağır, M. S. (2017). Eğitsel Rehberlik Çalışmalarının Önemi. HAYEF: Journal of Education, 14(2), 183-202.
• Akkutay, E. A. (2017). Yükseköğretimde Küreselleşme ve Yansımaları. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 1(4), 1-16.
• Aktaş, G. (2021). Pandemi Sürecine Tanıklık Eden Gençler Üzerine Nitel Bir Çalışma: Üniversite Gençliği Örneği. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 27-48.
• Akyürek, S. (2020). Yüksek Din Öğretiminde Kalite Güvence Sistemi: Akreditasyon (Yeterlik Tescil) Sorunu. İçinde Yüksek Din Öğretimi (ss. 241-260). Dem Yayınları.
• Alper, E. N. (2011). Yükseköğretim Kurumlarında Kalite Kültürünün Oluşturulması ve Devamlılığının Sağlanması (Uludağ Üniversitesi Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ay, M. E. (2005). Yükseköğretimde Rehberlik İlahiyat Fakülteleri Üzerine Bir Araştırma (2. Baskı). Düşünce Kitabevi Yayınları.
• Ay, M. F. (2021). İlahiyat Eğitimi Dindarlığı Etkiliyor mu? İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Deneyimleri Çerçevesinde Fenomenolojik Bir Araştırma. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 7(1), 297-325.
• Aydın, M. Ş. (2023). İlahiyat Eğitiminde Geleceğe Yönelik Öneriler içinde İ. Aycan, E. Gözeler, & N. Yazar (Ed.), Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye’de İlahiyat Eğitimi (ss. 191-213). Ankara Üniversitesi Yayları.
• Aypay, A., Sever, M., & Demirhan, G. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal ve Akademik Entegrasyonu: Boylamsal Bir Araştırma. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 407-422.
• Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. F., & Zafer, R. (2020). COVID-19 Pandemisinde Problemli İnternet Kullanımı: Bir Nitel Araştırma. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 126-140.
• Bayhan, V. (1997). Üniversite Gençliğinde Anomi ve Yabancılaşma. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bilge, Ş. S. (2020). Yükseköğretimde Alınan Din Eğitiminin Öğrencilerin Dindarlıklarına Etkisine İlişkin Algıları (Akdeniz Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Coşkun, Y. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Danışma ve Rehberlik İhtiyaç Örüntüleri ve Başvurdukları Yardım Kaynakları. Turkish Studies, 13(3), 213-228.
• Çalışkan, İ. (2014). Tefsir Dersleri: Bir Durum Değerlendirmesi ve Öneriler. Eğitime Bakış, 10(28), 28-33.
• Çam, S., & Tümkaya, S. (2006). Üniversite Öğrencilerinde Kişilerarası Problem Çözme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 119-131.
• Çulha, M. (1989). Yükseköğretimde Bir Psikolojik Danışma Hizmetleri Modeli içinde Yükseköğretimde rehberlik ve psikolojik danışma toplantısı (ss. 161-165). Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Dikici, A. (2022). COVID-19 Pandemisinin Üniversite Öğrencilerinin Ruh Sağlığına Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Sağlık Bilimlerinde Değer, 3(12), 566-572.
• Ercan, L. (2002). Yükseköğretimde Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, X(2), 259-264.
• Erkan, S., Çankaya, Z. C., Terzi, Ş., & Özbay, Y. (2012). Üniversite Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezlerinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(22), 174-198.
• Erkan, S., Özbay, Y., Cihangir-Çankaya, Z., & Terzi, Ş. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Yaşadıkları Problemler ve Psikolojik Yardım Arama Gönüllükleri. Eğitim ve Bilim, 37(164), 94-107.
• Fersahoğlu, Y. (1997). Eğitim-Öğretim Açısından İlahiyat Fakültelerinde İletişim. Marifet Yayınları.
• Girgin-Büyükbayraktar, Ç., Bozgeyikli, H., & Kesici, S. (2018). Gençlerin Psikolojik İhtiyaçları Nelerdir? OPUS- Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(Gençlik Araştırmaları Özel Sayısı), 11-26.
• Güney-Karaman, N., Güven, Y. G., & Öztürk, T. (2021). Covid-19 Süreci ve Üniversite Öğrencileri: Eğitim Bilimleri Fakültesi Örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Güzel, A., & Ergün, G. (2020). Üniversite öğrencilerinde depresyon sıklığı ve ilişkili faktörler. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 279-289.
• İşman, A., Aydın, C. H., Çiçek, O., Silman, F., & Öztunç, M. (2021). Yükseköğretimde Kalite ve Akreditasyon Çalışmaları 2021. Eğitim Yayınevi.
• Karataş, A., & Gizir, C. A. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Danışma Gereksinimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 250-265.
• Karslı, N. (2021). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı ve Dindarlık. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(20), 220-249.
• Kaya, M., & Aydın, C. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Dini İnanç ve Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 15-42.
• Kaya, U. (2020). Öğrenci Görüşlerine Göre İlahiyat Fakülteleri. Çamlıca Yayınları.
• Kirman, M. A., & Demir, R. (2018). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Beklenti ve Sorunları: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Örneği. ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-21.
• Koç, A. (2003). İlâhiyat Fakültesi (İlâhiyat Lisans Programı) Öğrencilerinin Sorunları ve Beklentileri. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 25(2), 25-64.
• Koçak, A., Güzel, E., & Meşe, R. (2020). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde Ahlâkî Uzaklaşma ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Nicel Bir Araştırma içinde İslam ve Yorum IV (ss. 101-128). İnönü Üniversitesi Yayınları.
• Korkmaz, M., & Osmanoğlu, C. (2019). Küreselleşmenin Birey ve Toplum Hayatına Etkileri ve Din Eğitimi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 951-967.
• Kulaksızoğlu, A. (1989). Üniversite Öğrencilerinin Öğrenci Kişilik Hizmetlerine İlişkin Sorunları ve Öneriler. İçinde Yükseköğretimde rehberlik ve psikolojik danışma toplantısı (ss. 7-11). Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Kurtoğlu, M. (2019). Yükseköğretimde Kurumsal Çeşitlilik, Türkiye ve Alternatif Üniversite İdeaları içinde Neoliberalizm, Bilgi Ve Üniversiteler (ed. M. Kurtoğlu) (ss. 261-280). NotaBene Yayınları.
• Kutlu, M. (2002). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinden Beklentileri. Eğitim ve Bilim, 27(123), 22-30.
• Kuzgun, Y. (2009). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Nobel Yayın Dağıtım.
• Meydan, H. (2020). İlahiyat Fakültelerinde Kalite Güvence Sisteminin İmkânı Üzerine Bir Değerlendirme içinde Yüksek Din Öğretimi (ss. 271-296). Dem Yayınları.
• Okumuş, E. (2007). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Problemleri –Dicle Üniversitesi Örneği–. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(5), 59-94.
• Öz, A. (2014). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kurumsal Aidiyet Düzeyi (AİBÜ İlahiyat Fakültesi örneği). dergiabant (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), 2(4), 54-64.
• Özen, M. (2023). İlahiyat Eğitim Sürecinin Ahlaki Yargı Gelişimine Etkisi. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 15, 55-81.
• Özhan, E. (2012). Türkiye’de Üniversite Öğrencilerinin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmeti İhtiyacı. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar: Bildiri Kitabı (27-29 Mayıs 2011, İstanbul), 3, 2044-2049.
• Pişkin, M. (2007). İlk ve Ortaöğretim Öğrencilerimizin Kariyer Gelişimleri ve Yönlendirme Süreçlerinde Gözlenen Sorunlar ve Çözüm Önerileri içinde Türk Eğitim Sisteminde Yeni Paradigma Arayışları Sempozyumu (4-5 Kasım 2006) (ss. 59-97). Eğitim-Bir Sen.
• Selvi, Y. (2019). Gençlerin Güncel Sorunları. İçinde Gençlik Ruh Sağlığı Çalıştayı (ss. 27-29). YÖK.
• Şahin, Ş., Ökmen, B., Boyacı, Z., Kılıç, A., & Adıgüzel, A. (2018). Eğitim Programları ve Öğretim Yüksek Lisans Programı İhtiyaç Analizi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 502-511.
• Şanlı Kula, K., & Saraç, T. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Gelecek Kaygısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 227-242.
• Tan, H. (1989). Üniversitelerimizde Psikolojik Hizmetler Marmara Üniversitesinde Bir Girişim ve Düşündürdükleri içinde Yükseköğretimde rehberlik Ve Psikolojik Danışma Toplantısı (ss. 73-79). Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Tan, H. (1995). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Taştan, A., Kuşat, A., & Çelik, C. (2001). Üniversite Düzeyinde Din Öğretimi Alan Öğrencilerde Eğitim Sürecinde Oluşan Tutum ve Davranış Değişiklikleri -Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 169-192.
• Topkaya, N., & Meydan, B. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Problem Yaşadıkları Alanlar, Yardım Kaynakları ve Psikolojik Yardım Alma Niyetleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 25-37.
• Topses, G. (1990). Gelişemeyen Bir Kurum: Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri. Öğretmen Dünyası, 11(121), 18-19.
• Tosun, C. (2020). Bologna Süreci ve Gelenek Çerçevesinde Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi içinde Yüksek Din Öğretimi (ss. 261-270). Dem Yayınları.
• Turan, İ., & Nazıroğlu, B. (2015). İlahiyat Fakültesine Yeni Gelen Öğrencilerin Sorun ve Beklentileri: OMÜ İlahiyat Fakültesi Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 466-479.
• Ulu Ercan, E. (2019). Yükseköğretimde Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerine Genel Bir Bakış. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 46-56.
• Usta, M. (2001). Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Kurumlaşma ve Ekolleşme Sorunları. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Yalçın, S. B., & Hamarta, E. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Duygularını İfade Edebilmelerinin Aleksitimi ve Psikolojik İhtiyaçlarına Göre İncelenmesi. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 3(4), 36-82.
• Yapıcı, A., & Zengin, Z. S. (2003). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyleriyle Psiko-Sosyal Uyumları Arasındaki İlişki. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, III(2), 65-127.
• Yeşilyaprak, B. (2015). 21. Yüzyılda Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yeşilyaprak, B. (2019). Türkiye’de Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Hizmetleri: Güncel Durum ve Öngörüler. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 73-102.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2002). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Dindarlık ve Ölüm Kaygıları Üzerine Boylamsal Bir Araştırma. Akademik Araştırmalar Dergisi, 14, 161-174.
• Yıldız, M. (2003). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psikososyal Özellikleri. Tibyan Yayıncılık.
• Yücel, İ., & Kesgin, B. (2019). Üniversite Gençliğinin Durumu ve Yaşadığı Sorunlar: Yalova Örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 7(17), 21-38.