ADAY DİN GÖREVLİLERİNE GÖRE AKADEMİ MERKEZLERİNDE VERİLEN MESLEKİ EĞİTİMLERİN ETKİ VE VERİMLİLİĞİ

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 4, 975 - 1004, 30.12.2024

Ayhan Öz , Umut Kaya

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1541067

Öz

Ülkemizde yaygın din eğitimi hizmetlerini yürüten bir kurum olarak Diyanet İşleri Başkanlığı personel ihtiyacını imam hatip liseleri ile ilahiyat/İslami ilimler fakültelerinden karşılamaktadır. Günümüzde yaygın din eğitimi hizmetleri cami ve Kuran kursları dışında hastaneler, cezaevleri, huzur evleri, sevgi evleri, gençlik merkezleri, kredi yurtlar kurumu, kadın konuk evleri gibi birbirinden farklı ve geniş bir alana yayılmış durumdadır. Ancak ilahiyat/İslami ilimler fakültelerinde uygulanmakta olan tek tip program, söz konusu sahalarda hizmet edecek personelin ihtiyacı olan bilgi ve beceriyi kazandırmakta yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple Diyanet İşleri Başkanlığı, aday din görevlilerine mesleğe başlamadan önce Diyanet Akademisi Başkanlığı’na bağlı akademi merkezlerinde eğitimler vermektedir. Bu araştırmanın amacı, ilgili merkezlerde yürütülen aday din görevlilerine yönelik mesleki eğitim programlarının etki ve verimliliğine dair katılımcı görüşlerini tespit etmektir. Bu doğrultuda dokuz farklı akademi merkezinden anket tekniği ile veri toplanmıştır. 513 anket formunun değerlendirmeye alındığı bu çalışmada ilgili merkezlerde uygulanmakta olan hizmet öncesi eğitim programlarının bir ihtiyaç olduğu, aday din görevlilerinin mesleğe hazırlanmasında olumlu yönde katkı sağladığı görülmüştür. Adayların, eğitimlerle ilgili bazı görüşlerinde eğitim aldıkları programa ve mezun oldukları öğretim kademesine göre anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Eğitim sürecinde en çok istifade edilen üç dersin Kur'ân-ı Kerîm, musiki ve ilmihal dersi olduğu görülmüştür. Bunun yanında geliştirilmesi gereken alanlar da olduğu da belirlenmiştir. Eğitim sonunda yapılan ölçme ile görülen dersler arasındaki uyumsuzluk, merkezler arasındaki ölçme farklılıkları, aday din görevlilerinin eğitim sürecinde kaynaklara ulaşım konusunda yaşadığı zorluk ve adaylara verilen aylık harçlığın yetersizliği Diyanet Akademi bünyesinde gerçekleştirilen eğitim süreçlerinde geliştirilmesi gereken yönler olarak zikredilebilir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Diyanet Akademi, Hizmet öncesi eğitim, Aday din görevlisi

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul izni Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Etik Kurulu’nun 28/05/2024 tarih ve 2024/41 numaralı kararı ile alınmıştır.

ACCORDING TO CANDIDATE RELIGIOUS OFFICIALS, THE IMPACT AND EFFICIENCY OF PROFESSIONAL TRAINING PROVIDED AT ACADEMIC CENTERS

Öz

As an institution responsible for providing widespread religious education services in our country, the Presidency of Religious Affairs meets its personnel needs through Imam Hatip high schools and faculties of theology/Islamic sciences. Today, widespread religious education services extend beyond mosques and Quran courses to diverse and broad areas such as hospitals, prisons, nursing homes, orphanages, youth centers, student dormitories, and women's shelters. However, the standardized programs applied in faculties of theology/Islamic sciences are inadequate in imparting the necessary knowledge and skills to personnel who will serve in these fields. For this reason, the Presidency of Religious Affairs provides training to candidate religious officials at academy centers affiliated with the Diyanet Academy before they start their careers. The aim of this research is to determine the participants' opinions regarding the impact and efficiency of the professional training programs conducted for candidate religious officials at these centers. Accordingly, data were collected using a survey technique from nine different academy centers. In this study, which evaluated 513 survey forms, it was found that the pre-service training programs applied in these centers are a necessary step and contributes positively to the preparation of candidate religious officials for their profession. Significant differences were found in the candidates' opinions regarding the training, depending on the program they attended and the educational level they graduated from. The three most beneficial courses during the training process were identified as Quran, religious music, and ilmihal courses. However, areas needing improvement were also identified. Discrepancies between the courses and the assessments conducted at the end of the training, differences in assessment methods between centers, difficulties candidates faced in accessing resources during the training process, and the insufficiency of the monthly stipend provided to candidates can be cited as aspects of the training processes within the Diyanet Academy that require improvement.

Anahtar Kelimeler

Religious education, Presidency of Religious Affairs, Diyanet Academy, Pre-service training, Candidate religious officer

Kaynakça

• Akyürek, S. (Ed.). (2015). Bugünün ilahiyatı nasıl olmalıdır? -Sorunlar ve çözümleri- Tartışmalı ilmî ihtisas toplantısı (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi). Ensar Yayınları.
• Altaş, N. (2013). Cami dışı din eğitimi etkinliklerini biçimlendiren temel kavramlar ve bu alanda yeni kavramsallaştırmalar: “Dini danışmanlık” ve “Manevi sosyal hizmetler”. Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu, II, 295- 318.
• Altaş, N., & Kaya, U. (2023). Türkiye’de din eğitimi genel görünüm ve eğilimler (2012-2022). İlke Vakfı.
• Aşıkoğlu, N. (2009). Değişen dünyada değişmeyen kurumlar: ilahiyat fakülteleri. IV. Din Şûrası: Tebliğ ve Müzakereleri (12-16 Ekim 2009), II, 887-898.
• Aşlamacı, İ. (2016). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşleri (İnönü Üniversitesi Örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, IX(43), 1361-1376.
• Çapçıoğlu, F., & Kızılabdullah, Y. (2020). Uygulama öğretmeni ve öğrencilerinin Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretmenlik uygulaması sürecine yönelik görüşleri. Dini Araştırmalar, 23(58), 15-78.
• Dam, H., & Ertürk, İ. (2020). Diyanet İşleri Başkanlığı mesleğe hazırlık eğitim programının içerik ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 48, 97-137. https://doi.org/10.17120/omuifd.725115
• DİB, (2023). Diyanet İşleri Başkanlığı 2022 yılı idare faaliyet raporu. Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Diyanet Akademisi Görev ve Çalışma Yönetmeliği, 32207, (2023). https://mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=40209&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Diyanet Hizmetleri Başkanlığı Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2014). Diyanet İşleri Başkanlığı Personel Yeterlikleri. DİB.
• Diyanet İşleri Başkanlığı Aday Memurların Yetiştirilmelerine Dair Yönetmelik, 32556 (2024). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=40819&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Diyanet İşleri Başkanlığı Diyanet Akademisi. (2023). Aday Din Görevlileri Mesleki Eğitim Programı (4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticisi).
• Diyanet İşleri Başkanlığı Diyanet Akademisi. (2024). Aday Din Görevlileri Mesleki Eğitim Programı (4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticisi).
• Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile Devlet Memurları Kanununda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 7383 (2022). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/03/20220324.pdf
• Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, 633 (1965).
• Diyanet İşleri Başkanlığı Personel Yeterlikleri. (t.y.). https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Detay/285/diyanet- i%C5%9Fleri-ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-personel-yeterlikleri
• Diyanet İşleri Başkanlığı. “Diyanet Akademisi Başkanlığı”. Erişim 9 Kasım 2024. https://diyanetakademi.diyanet.gov.tr/sayfa?TermStoreId=d1c465d3-b48d-4994-a4c4- 24cd73d2f1ae&TermSetId=63e0560d-4ec5-4258-b0b9-6e606e9f6f80&TermId=58f6a286-f6f6-48cc-9ab1- f5e19de9021f&UrlSuffix=863/cumhurbaşkanı-erdoğan-diyanet-akademisi-başkanlığı-mezuniyet- merasimi’ne-katıldı
• Ecer, M. (2024). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin beklentileri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 160-177. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1387964
• Erfidan, A. (2019). Derslerin uzaktan eğitim yoluyla verilmesiyle ilgili öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri: Balıkesir Üniversitesi örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ertürk, İ. (2024). Aday Kur’an kursu öğreticilerine göre Diyanet Akademisi meslekî eğitim programının değerlendirilmesi. Bilimname, 52, 429-465.
• İbrahim Turan. (2017). Türkiye’de ilahiyat eğitimi: İstihdam alanı-program ilişkisi üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37, 59-77.
• Kaymakcan, R., Meydan, H., Telli, A., & Cevherli, K. (2014). İlahiyat lisans tamamlama programının verimliliği üzerine olgusal bir araştırma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13(26), 43-62.
• Kiriş, H. M. (2018). Diyanet İşleri Başkanlığı personel yeterlikleri bağlamında ilahiyat fakültesi lisans programlarının işlevselliği. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42(2), 47-76.
• Kocaman, K., & Koyuncu, M. (2024). İlk dönem mezunu aday Kur’an kursu öğreticilerine göre Diyanet Akademisi. Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 539-590. https://doi.org/10.56720/mevzu.1429639
• Koç, M. (2019). Yüksek din öğretiminde yeni bir paradigma olarak bölümleşme: “Manevi danışmanlık ve rehberlik bölümü” Önerisi. Balıkesir İlahiyat Dergisi, 10, 59-112.
• Korkmaz, M. (2012). İlahiyat fakültelerinin yaygın din eğitimi yeterlikleri: Eğitim-öğretim alanı. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(24), 127-146.
• Nazıroğlu, B. (2020). Derdimiz ilahiyat akademisyenlerin gözünden içe kritik bakış. Meta Morfoz Yayıncılık.
• Özdemir, S. (2013). Yüksek din eğitiminin geleceği ve istihdam alanlarına yönelik program önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 237-249.
• Özdemir, S. (2019). Diyanet hizmetleri açısından ilahiyat fakültesi program(lar)ı. Din ve Bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-25.
• Talan, T. (2022). Üniversite Öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin memnuniyet algıları üzerine bir araştırma. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(34), 537-558.
• Türkiye’de yüksek din eğitimi sorunları, yeniden yapılanması ve geleceği sempozyumu: bildiriler - müzakereler (2003 Isparta) (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi; 16). (2004). Isparta : Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Yükseköğretimde din bilimleri öğretimi sempozyumu: 21-23 Ekim 1987. (1988). Samsun. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları.