A STUDY ON THE APPLİCATİON OF UṢŪL TO FURŪ: COMMANDMENT İN AL-JAṢṢĀṢ’S AḤKĀM AL-QUR’ĀN

Yıl 2025, Cilt: 39 Sayı: 3, 687 - 700

Emre Bölükbaş , Adnan Algül

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1644710

Öz

The topic of commandment stands out as one of the most important topic in the subject of words/alfāẓ. In the books on uṣūl, the definition of commandment, its capacity, its signification/dalāla and other important topic related to this subject are discussed in detail and the principles are determined in this context. Taking these rules into consideration, uṣūl scholars reach the relevant ruling from the Qur’ān and the Sunnah. In uṣūl al-fıqh books, the subject is generally explained with various examples and the principles in question are expressed within the framework of the sects/madhhabs) methodology. However, it is obvious that more in-depth research is needed on how these rules are applied in practice. al-Jaṣṣāṣ, one of the Ḥanafī faqīhs, wrote his book called al-Fuṣūl fi’l-uṣūl as an introduction to the first part of Aḥkām al-Qur’ān. The main purpose here is for the person who will read Aḥkām al-Qur’ān to first examine al-Fuṣūl fi’l-uṣūl and understand how the rulings are derived from the Qur’ān. In our study, an attempt is made to determine the harmony between theory and practice by making a comparison between the information presented al-Jaṣṣāṣ in his book on uṣūl and the approach to the command in Aḥkām al-Qur’ān.

Anahtar Kelimeler

Uṣūl al-Fiqh , Alfāẓ , Commandment , Jaṣṣāṣ , Application

USÛLÜN FURÛ‘A TATBİKİNE DAİR BİR İNCELEME: CESSÂS’IN AHKÂMU’L-KUR’ÂN’INDA EMİR

Öz

Emir konusu, lafızlar bahsinin en önemli meselelerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Usûl eserlerinde, emrin tanımı, sığası, delâleti ve bu konuya dair diğer önemli hususlar detaylı bir şekilde ele alınmakta ve bu bağlamda esaslar belirlenmektedir. Usûlcüler, Kur’ân ve Sünnet’ten hüküm çıkarmada bu kuralları dikkate alarak fıkhî çözümlemelerde bulunmaktadırlar. Usûl-i fıkıh eserlerinde konu genellikle çeşitli örneklerle açıklanmakta ve söz konusu esaslar, mezhebin usûlü çerçevesince ifade edilmektedir. Fakat bu kâidelerin pratikte nasıl uygulandığına dair daha derinlemesine araştırmaların yapılması gerekliliği ortadadır. Hanefî fakihlerinden Ebû Bekr el-Cessâs (ö. 370/981), el-Fusûl fi’l-usûl adlı eserini, Ahkâmu’l-Kur’ân’ın baş kısmına mukaddime olarak yazmıştır. Buradaki temel amaç, Ahkâmu’l-Kur’ân’ı okuyacak kişinin, önce el-Fusûl fi’l-usûl’ü inceleyerek Kur’ân’dan hükümlerin nasıl çıkarıldığını anlamasıdır. Bu durum, araştırmamızın önemini ortaya koymaktadır. Çalışmamızda, Cessâs’ın usûl eserinde sunduğu bilgiler ile Ahkâmu’l-Kur’ân’da emre dair yaklaşım arasında bir mukayese yapılarak, teori ile pratiğin uyumu tespit edilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca, Cessâs’ın emre dair benimsemiş olduğu usûl kuralları, kendi içinde karşılaştırılarak tutarlılığı ortaya konulmaktadır. Cessâs’ın usûlünde yer verdiği, ancak Ahkâmu’l-Kur’ân’da ele alınmayan emrin zıddının hükmü ve emrin kazası gibi konular çalışmamızın kapsamına alınmamıştır. Fusûl’de işaret edilen fakat detaylı bir şekilde ele alınmayan; emrin hakikat anlamının terk edildiği durumlar, emrin devamı ve nehiyden sonra gelen emrin hükmü gibi meseleler, çalışmamızın konusu olmuştur. Çalışmanın sonunda, Cessâs’ın Fusûl’de belirttiği görüşlerle Ahkâmu’l-Kur’ân’da yer alan örneklerin büyük oranda uyuştuğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Usûl-i fıkh , Cessâs , Ahkâmu'l-Kur'ân , Emir , Tatbik

Kaynakça

• Sonradan eklenecektir.