Çok boyutlu ölçekleme analizi ile hayvancılık açısından Türkiye’de illerin sınıflandırılması

Yıl 2015, Cilt: 31 Sayı: 4, 159 - 167, 01.08.2015

Şenol Çelik

Öz

Bu araştırmada, hayvancılık verileri bakımından Türkiye’de 81 ilin benzerliklerinin çok değişkenli analizlerden çok boyutlu ölçekleme analizi ile incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, 2014 yılına ait Türkiye İstatistik Kurumu’ndan elde edilen sığır sayısı, manda sayısı, koyun sayısı, keçi sayısı, tavuk sayısı, hindi sayısı, ördek sayısı, at sayısı, eşek sayısı ve katır sayısı verileri kullanılmıştır. İller arasındaki benzerlik ve farklılıklar çok boyutlu ölçekleme analiziyle incelenmiştir. Analizden elde edilen sonuçlara göre, incelenen değişkenler bakımından Şırnak, Antalya, Siirt ve Bitlis diğer illerden farklıdır. Türkiye hayvancılığında, Tunceli, Hakkari, Van, Şanlıurfa, Siirt, Bitlis ve Şırnak illeri en fazla pozitif etki yapan iller durumunda görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çok Boyutlu Ölçekleme, hayvan sayısı, iller

Classification of provinces in Turkey in terms of livestock by multidimensional scaling analysis

Öz

In this research, it is aimed to examine the similarities of the 81 provinces in Turkey basis in terms of animal indicators with multivariate analysis as multidimensional scaling. In this study, data were obtained from Turkish Statistical Institute including numbers of cattle, numbers of buffalo, numbers of sheep, numbers of goat, numbers of hens, numbers of turkeys, numbers of ducks, numbers of horses, numbers ass and numbers of mules during 2014 year. Multidimensional scaling analyzes were used in order to examine the differences and similarities of the provinces. According to results obtained from analysis, Şırnak, Antalya, Siirt and Bitlis are disparity from other provinces in terms of indicators examined. Tunceli, Hakkari, Van, Şanlıurfa, Siirt, Bitlis and Şırnak provinces are seen in case of making the most positive impact cities in Turkey farming.

Anahtar Kelimeler

Multidimensional Scaling, number of animals, provinces

Kaynakça

• Kurt G., Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Tekniklerinden Çok Boyutlu Ölçekleme ve Bir Uygulama, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Çilan, Ç. A., Demirhan, A., Türkiye’nin illere göre sosyoekonomik yapısının çok boyutlu ölçekleme tekniği ve kümeleme analizi ile incelenmesi, Yönetim Dergisi, 42, 39- , 2002.
• Filiz, Z., İllerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerine göre gruplandırılmasında farklı yaklaşımlar, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 76-100, 2005.
• Kılıç, İ., et. al., Sosyoekonomik göstergeler bakımından illerin bölgesel bazda benzerliklerinin çok değişkenli analizler ile incelenmesi, İstatistikçiler Dergisi 4, 57-68, 2011.
• Şahin A, et. al, Türkiye’de tarımsal kooperatifçiliğin iller açısından çok boyutlu analizi, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44 (1), 51-62, 2013.
• Tatlıdil, F. F., Konya İli Sulu ve Kuru Koşullardaki Tarım İşletmelerinde İşgücü, Döner Güçlerine Göre Optimal İşletme Büyüklüğün Tespiti, Doktora Tezi, Anakara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 1992.
• Özkan, B., Aksu Sulama Projesi Alanına Giren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Ürün Desenini Etkileyen Faktörler, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 1993.
• Tatlıdil, H., Cinel, O., Türkiye’nin AT üyeliği ve beşeri kalkınma durumu, Hazine Dergisi, 6, 53-68, 1997.
• Şahin, A., Yıldırım, İ., Economic analysis of sheep farms in center town of Van province, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 12 (2), 47-52, 2002.
• Dedeoğlu, M., Yıldırım, İ., Emek tarımsal kalkınma kooperatifine ortak işletmelerin ekonomik analizi, kuzu sayısı, koyun-kuzu eti üretimi (ton), kırkılan koyun sayısı, yapağı üretimi verileri kullanılarak Batı Anadolu’daki Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 16 (1): 39-48, 2006.
• Şahin, A., et. al., Tarımsal ve sosyoekonomik özellikler açısından Türkiye’nin AB’ne uyum olanaklarının değerlendirilmesi: Bir MDS uygulaması, Türkiye VII. Tarım Ekonomisi Kongresi, 17-24, Antalya, 13-15 Eylül Atış E. Tarım ve Çevre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara, 163-179, 2006.
• Şahin A., Miran B., Çiftçi algılarına göre bitkisel ürünlerin risk haritası: Bayındır ilçesi örneği, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44 (3), 59-74, 2007.
• Doğan, İ., Kuzularda büyümenin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile değerlendirilmesi, Uludağ Üniv. J. Fac. Vet. Med., 22 (1-2-3), 33-37, 2003.
• Gevrekçi, Y., et. al, Koyunculuk açısından Batı Anadolu illerinin sınıflandırılması, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17 (5): 755-760, 2011.
• TÜİK, İstatistik Göstergeler 1923-2013, Türkiye İstatistik
• Kurumu, Yayın no: 4361, Ankara, 2014.
• TÜİK, Hayvancılık istatistikleri, http://tuikapp.tuik.gov.tr/hayvancilikapp/hayvancilik.zul, , Erişim Tarihi: 13.03.2015.
• TÜİK, Hayvansal Üretim İstatistikleri 2014, Türkiye
• İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı: 18851, Tarih: 13 Şubat 2015.
• FAO, Food and Agriculture Organization of the United States. http://faostat3.fao.org/download/Q/QA/E, 2013, (Erişim tarihi:14.04.2015).
• Everitt, B., Howell, D., Encyclopedia of Statistics in Behavioral Science Vol: 3, Jon Wiley and Sons Ltd., Chichester, 2005.
• Hair J. F., et. al., Multivariate Data Analysis, Prentice- Hall International Inc., New Jersey, 1998.
• Kruskal, J. B., Wish, M., Multidimensional Scaling, Sage Publications, 1978.
• Yenidoğan, T. G., Pazarlama araştırmalarında çok boyutlu ölçekleme analizi: Üniversite öğrencilerinin marka algısı üzerine bir araştırma, Akdeniz Üniversitesi İ. İ. B. F. Dergisi, 15, 138-169, 2008.
• Sığırlı, D. et. al Türkiye ve Avrupa Birliği'ne üye ülkelerin sağlık düzeyi ölçütlerinin çok boyutlu ölçekleme analizi ile incelenmesi, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 13 (2), 81-85, 2006.
• Mead, A., Review of the development of multidimensional scaling methods, The Statistician, 41(1), –39, 1992.
• Tatlıdil, H., Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz, Akademi Matbaası, Ankara, 2002.
• Özdamar, K., Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 2. Nisan Kitabevi, Eskişehir, 2013.
• Saraçlı, S., et. al., Türkiye'de Beşeri Kalkınmışlığın Coğrafi Dağılımının Çok Değişkenli İstatistiksel Tekniklerle İncelenmesi. In: 3. Ulusal Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Eskişehir, 21-28, 25-26 Kasım Johnson, R. A., Wichern D. W., Applied Multivariate Statistical Analysis, Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, USA, 1999.
• Wilkermaier, F., An introduction to MDS. Sound Quality Statistical Association, 96 (455), 1031, 2001.
• Mackay, D. B., Zinnes, J. L., A probabilistic model for the multidimensional scaling of proximity and preference data, Marketing Science, 5(4), 325-344, 1986.
• Alpar, R., Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Detay Yayıncılık, Ankara, 2011.
• Aytaç, M., Bayram, N., Öğretim elemanlarının kariyer tutumlarının gruplandırılması. V. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, Adana. 19-22 Eylül 2001.
• Ersöz, F., Türkiye ile OECD ülkelerinin sağlık düzeyleri ve sağlık harcamalarının analizi, İstatistikçiler Dergisi, 2, 95- , 2008.
• Everitt, B., Dunn, G., Applied Multivariate Data Analysis, Oxford University Press, New York, 1992.
• Kruskal, J. B., Multidimensional scaling by optimizing goodness of fit to a nonmetric hypothesis, Psychometrica, 29 (1), 1-27, 1964.
• Nakip, M., Pazarlama Araştırmaları: Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar. Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003.
• Groenen, P. J. F., Velden, M. V., Multidimensional Scaling. Econometric Institute Report, EI 2004-15, 2004.
• Ustaahmetoğlu, E., Marka Konumlandırmada Çok boyutlu ölçekleme tekniğinin uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, Hair, J. F., et. al., Multivariate Data Analysis With Readings, Mcmillan Book Company: London, 2006.
• Fındıkkaya, A., Çok boyutlu ölçekleme analizi ve bir uygulama denemesi, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı İstatistik Bilim Dalı, Bursa, 1995.
• Şahin, A., et. al., Daha etkin tarım-çevre politikaları için homojen alanların belirlenmesi: Ege Bölgesi Örneği, Ekoloji Dergisi, 17 (67), 15-23, 2008.