Ekmeklik buğdayda kalite

Yıl 2012, Cilt: 28 Sayı: 5, 441 - 446, 01.10.2012

Sancar Bulut

Öz

Ekmeklik buğday çeşitlerinin farklı tüketici kesimlerinin isteklerine cevap verebilecek uygun kalite özelliklerine sahip olması gerekmektedir. Buğday yetiştiriciliğinde; gübreleme, sulama, ekim zamanı, ekim sıklığı, hastalık, zararlı, yabancı ot kontrolü ve hasat zamanı gibi faktörlerin buğday kalitesine etki ettiği bilinciyle hareket ederek; uygun zamanda ve dozda azotlu gübre vererek, buğdayın olum dönemlerine dikkat etmek sureti ile gerekirse sulama zamanını bu dönemlere göre ayarlayıp, verim ve kalitenin korunabilmesi için ekim sıklığının çeşidin rekabet yeteneğine göre ayarlanması, hastalık zararlı ve yabancı ot kontrolünü zamanında yapmak süreti ile verim ve kalite kayıplarının önüne geçilerek, hasat zamanını tanenin kırılmasına yol açmayacak kadar düşürülmeden ya da ambarda kızışıp çürümeye yol açmayacak kadar yüksek olmamasına dikkat etmekte yarar vardır. Buğday verim ve kalitesindeki sağlanmış olan %100’lük bir artışın, %60’ının yüksek verim potansiyeline sahip yeni ıslah çeşitlerinin, %40’ının ise kültürel uygulamalardaki gelişmelerin bir yansıması olduğu bilinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, kalite

Quality in Bread wheat

Öz

Bread wheat varieties should have proper quality characteristics desired by different consumer groups. Several factors such as fertilization, irrigation, sowing rates and periods, pests, diseases, weed control and harvest period affect the quality characteristics of wheat. Therefore, proper fertilization programs should be implemented, proper irrigation schedules should be arranged by taking ripening periods and fertilization programs into consideration to prevent quality loses. Also proper sowing rates and periods should be selected based on competitiveness of the variety to maintain the yield and quality. Pests, diseases and weed control practices should be implemented on-time. Harvest periods should be selected carefully, not allowing either grain fractures with significantly low moisture contents (<8%) or spoilage with significantly high moisture contents (>15%). A producer should always keep in mind that a 100% improvement in wheat yield and quality comes 60% from selection of high yield varieties and 40% from improvements in cultural practices.

Anahtar Kelimeler

Bread wheat, quality

Kaynakça

• Annett, L.E., Spaner D. and Wismer W.V., 2007. Sensory profiles of bread made from paired samples of organic and conventionally grown wheat grain. Journal of Food Sci.,72 (4): 254-260.
• Anonim, 2010. Türkiye İstatistik Kurumu. Tarım/Bitkisel üretim istatistikleri http://www.tuik.gov.tr
• Anonim, 2012. Türk Gıda Kodeksi, Buğday Unu Tebliği. Tarım, Gıdave Hayvancılık Bakanlığı Tebliğ No: 99/1. Resmi Gazete 17.02.1999 - Sayı : 23614.
• Atlı, A., Koçak N., 2007. Islah programlarında ekmeklik buğday kalitesinin farklı sedimentasyon testleri ile tahmini. Harran Üniv.Zir.Fak Derg., 8 (1):S 1-56.
• Bayram, M.E., Özseven İ., Demir L., Orhan Ş., 2008. Investigatıon of grain yields and some quality parameters of advanced lines in South Marmara region bread wheat breeding studies. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, s. 176-784, Konya, Turkey.
• Bulut, S., 2009. Farklı Gübre Kaynakları ve Ekim Sıkılığının Organik Buğdayda Bitki Gelişmesi, Verim ve Kalite Üzerindeki Etkileri. Atatürk Üniv. Fen Bilim. Enst. Doktora Tezi.
• Burnett, V. and Clarke S., 2002. Organic farming: Wheat production and marketing. Agriculture Notes. AG1075. ISSN 1329-8062.
• Caglar, O., Karaoglu M.M., Bulut, S., Kotancilar, H.G. and Ozturk, A., 2011. Determination of Some Quality Characteristics in Winter and Facultative Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Varieties. Journal of Animal and Veterinary Advances, 10: 3356-3362.
• Çağlar, Ö., Öztürk A, Bulut S., 2006. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Erzurum Ovası koşullarına adaptasyonu. Atatürk Üniv.Ziraat Fakültesi dergisi, 37 (1): 1-7.
• Diepenbrock, W., Ellmer F., Leon J., 2005. Ackerbau pflanzebauund pflanzenzüchtung Stuttgart, Germany: Verlang Eugen Ulmer.
• Elgün, A,. Ertugay Z. Certel M., Kotancılar HG., 1998. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü ve Laboratuar Uygulama Kılavuzu (2 Baskı). Atatürk Üniversitesi Yayınları No:867, Ziraat Fak. Yayın No:335, Ders Kitapları Serisi No:82, s 245, Erzurum, Turkey.
• Elgün, A., Ertugay Z., Certel M. ve Kotancılar H.G., 1999. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü ve Laboratuar Uygulama Kılavuzu (2. Baskı). Atatürk Üni. Yay. No: 867, Ziraat Fak. Yay. No: 335, Ders Kitapları Serisi No: 82, 245 s, Erzurum.
• Elgün, A., Türker S., Bilgiçli N., 2001. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü, Selçuk Üniv.Zir.Fak.Gıda Müh Böl. Yay No.2,Konya, Turkey
• Erekul, O., Kautz T., Ellmer F., Turgut İ., 2009. Yield and bread -making quality of different wheat (Triticum aestivum L.) geneotypes grown in Western Turkey. Archives of Agronomy and Soil Science, 55(2):169-182.
• Ertugay, Z., Elgün A., 1986. A study on the techinical eharacteristics of wheat varieties adapted in Erzurum, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg,. 17 (14) : 17-23.
• Fajersson, D.F., 1968. Variation in quality of Swedish proven wheat from the breeders. Vie, W point. Getreide und Mehl 18 (7): 53-56.
• Fine, L.O., 1972. Mineral content of South Dakota bread wheats; extent and nature. Agron J., 64:769772.
• Geleta, B., Atak M., Baenziger P.S., Nelson L.A., Baltenesperger D.D., Eskridge K.M., Shipman M.J. and Shelton D.R., 2002. Seeding rate and genotype effect on agronomic performance and end-use quality of winter wheat. Crop Sci., 42: 827-832.
• Guarda, G., Padovan S. and Delogu G., 2004. Grain yield, nitrogen-use efficiency and baking quality of old and modern Italian bread-wheat cultivars grown at different nitrogen levels. Europ. J.Agron., 21: 181-192.
• Kihlberg I., Johansson L., Kohler A. and Risvik E.C., 2004. Sensory qualities of whole wheat pan bread: influence of farming system, year of harvest and baking technique. J.Cereal Sci., 39: 67-84.
• Kobata, T., Palta J.A. and Turner N.C., 1992. Rate of development of post-anthesis water deficit and grain filling of spring wheat. Crop Sci., 32: 1238-1242.
• Leibinger, T. and Reiners E., 2001. Demands of sector bodies for organic plant breeding. Language: German. Original title: Anliegen der Oko-Verbande. Zuchtungsforschung, Pflanzenzuchtung und okologischer Landbau, Quedlinburg, Germany, 22-23 Nov. 2001. Beitrag zur Zuchtungsforschung– Budesanstalt–fur Zuchtungsforschung an Kulturpflanzen, 8 (1): 199-23. (abstract)
• Mader, P., Hahn D., Dubois D., Gunst L., Alfoldi T., Bergmann H., Oehme M., Amado R., Schneider H., Graf U., Velimirov A., Fliebbach A. and Niggli U., 2007. Wheat quality in organic and conventional farming: results of a 21 year field experiment. J. Sci. Food Agric., 87: 1826-1835.
• Otteson B.N., Merqoum M. Ransom JK., 2008. Seeding rate and nitrogen management on milling and baking quality of hard red spring wheat genotypes. Crop Sci., 48:749-755.
• Ozturk, A., Caglar O. and Bulut S., 2006. Growth and yield response of facultative wheat to winter sowing, freezing sowing and spring sowing at different seeding rates. J. Argon. Crop Sci., 192: 10-16.
• Oztürk, A. and Aydin F., 2004. Effect of water stress at various growth stages on some quality characteristics of winter wheat. J. Agron. Crop Sci., 190: 93-99.
• Özçelik, H., 2003. Organik tarımda tarla bitkileri yetiştiriciliği. http://www.bahce.biz/organik/organik_tarlabitkileri .htm
• Özkaya, H., 1978. Köse 220/39 ve Besostaja buğdaylarına bazı buğday çeşitleri ve çavdar katılmasıyla elde edilen karışımların un ve ekmeklik değerleri üzerinde araştırmalar (Doktora Tezi, basılmamış) Ankara.
• Öztürk, İ,. Gökkuş A., 2008. The effects of nitrogen fertilization on grain yield and quality in some bread wheat varieties. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Derg., 14 (4):334-340.
• Panozzo, J.F. and Eagles H.A., 2000. Cultivar and environmental effects on quality characters in wheat. II. Protein. Aust. J. Agric. Res., 51: 629636.
• Peterson C.J., Graybosch RA., Baenziger PS., Grombacher A W., 1992. Genotype and environment effects on quality characteristics of hard red whiter wheat. Crop Sci., 32:98-103.
• Roth, G.W., Marshall H.G., Hatley O.E. and Hill R.R., 1984. Effect of management practices on grain yield, test weight, and lodging of soft red winter wheat. Agronomy J., 76: 379-383.
• Seçkin, R., 1975. Türkiye’de yetiştirilen bazı önemli ekmeklik buğdaylarda randımanın unun kimyasal bileşimine ve ekmeğin kalitesine etkisi. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları 569, Ankara.
• Shuey, W.C., Gilles KA., 1969. Experimental milling of sized wheat. North western miller, 266(3):9-13.
• Tayyar, S., 2005. Determination of yield and some quality characteristics of different bread wheat (Triticum aestivum L .) varieties and lines grown in Biga. Akdeniz Üniv. Ziraat Fakültesi Derg,. 18 (3) : 405-409.
• Tayyar, Ş., 2008. Grain yield and agronomic characteristics of Romanian bread wheat varieties under the conditions of Northwestern Turkey. African Journal of Biotech., 7 (10): 1479-1486.
• Uluöz, M., 1965. Buğday Un ve Ekmek Analiz Metodları Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No:29. 91 s, İzmir, Turkey.
• Ünal, S., 2002. Importance of wheat quality and methads in wheat quality determination. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi 3-4 Ekim 2002, pp 25-37, Gaziantep, Turkey.
• Zwingelberg, H., 1961. Beziehungen zwishen gnantzkomasohage halt, Mehlassneghault und mehlfarbe bei weizensorten. Getrede meh. 10:117-119.