Childhood Traumas in World War II Films

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 281 - 298, 30.01.2025

Gökhan Evecen , Ayça Hindioğlu Kaski

Öz

During the Second World War, cinema was primarily used for propaganda. As the need for propaganda decreased, the traumas experienced began to be reflected in films. This study explores childhood trauma in World War II films through two examples—Idi i smotri (1985) and Hotaru no Haka (1988)—selected from Russian and Japanese cinema, representing two opposing sides of the war. To trace the narrative trajectory of childhood trauma, narrative analysis was chosen over other qualitative data analysis methods. The study concludes that, while there are similarities between the films, their methods of representation are entirely different. The trauma depictions vary significantly due to the distinct positions and cultural contexts of both sides. It was observed that Idi i smotri adopts a more critical perspective, conveying the effects of war on children through a realistic lens rather than dramatizing them. On the other hand, Hotaru no Haka presents only scenes of everyday life, reflecting the conditions of the time, without any critical intent.

Anahtar Kelimeler

World War II, Childhood Traumas, Cinema, Russian Cinema, Japanese Cinema

II. Dünya Savaşı Filmlerinde Çocukluk Travmaları

Öz

II. Dünya Savaşı sırasında sinema, çoğunlukla propaganda amacıyla kullanılmıştır. Propaganda ihtiyacının azalmasıyla birlikte, savaşın yol açtığı travmalar sinemaya yansımaya başlamıştır. Bu araştırmada, II. Dünya Savaşı'nı ele alan filmlerde çocukluk travmalarının, savaşın iki karşıt tarafını temsil eden Rus ve Japon sinemasından seçilen iki film örneği üzerinden (Idi i Smotri, 1985 ve Hotaru no Haka, 1988) incelenmesi amaçlanmaktadır. Çocukluk travmalarının anlatıdaki izlerini takip etmek amacıyla, nitel veri analizleri arasında anlatı analizi tercih edilmiştir. İncelenen filmler arasında bazı ortak noktalar bulunsa da, yansıtma biçimlerinin tamamen farklı olduğu, oluşturulan travma temsillerinin ise iki tarafın bulundukları konum ve kültürden kaynaklanan farklar taşıdığı sonucuna varılmıştır. Idi i Smotri filminin, daha eleştirel bir bakış açısıyla çekildiği ve savaşın çocuklar üzerindeki etkilerini dramatize etmektense, gerçekçi bir dille aktardığı gözlemlenmiştir. Buna karşılık, Hotaru no Haka filminde herhangi bir eleştiri yönü olmaksızın, sadece dönemin koşullarını yansıtan günlük hayat kesitleri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

II. Dünya Savaşı, Çocukluk Travmaları, Sinema, Rus Sineması, Japon Sineması

Kaynakça

• Abisel, N. (2005). Türk sineması üzerine yazılar. Phoenix Kitap.
• Akarcalı, S. (2003). 2. Dünya Savaşı’nda iletişim ve propaganda. İmaj Yayıncılık.
• American Psychological Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5. bs). American Psychological Association Publishing.
• Armaoğlu, F. (1999). 20. Yüzyıl siyasi tarihi (1914-1995). Alkım.
• Arslan, E. (2010). Sinemada dağıtım: Tanıtım ve promosyon çalışmaları çerçevesinde dağıtım sürecinin Türk sineması örneğinde incelenmesi [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Bolel, E. (2020). Tezatların harmonisi: Japon sineması ve 25 Japon filmi. https://www.bagimsizsinema.com/tezatlarin-harmonisi-japon-sinemasi-ve-25-japon-filmi.html
• Çağrı, E. (1996). “Avrupa'nın intiharı" ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında temel sorunlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51(1), 259-273.
• Çal, R. (2017). Savaş veya doğal afet sonrasında çocuk veya ergenlere uygulanan okul bazlı müdahalelerin ruh sağlığı semptomlarına etkililiği üzerine bir sistematik derleme. Talim Dergisi, 1(2), 71-102. http://talimdergisi.com/
• Dursun, P., & Söylemez, I. (2020). Posttraumatic growth: A comprehensive evaluation of the recently revised model. Turk Psikiyatri Dergisi, 31(1), 57-68. https://doi.org/10.5080/U23694
• Engin, E. (2013). Fisher’in anlatı paradigması bağlamında kurum hikayeleri üzerinden kurumsal değerlerin anlamlandırılması: Bir anlatı analizi [Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Ferro, M. (1995). Sinema ve tarih. Kesit Yayıncılık.
• Freud, S. (2002). Metapsikoloji: Haz ilkesinin ötesinde ego ve id ve diğer çalışmaları. Payel Yayınları.
• Gazi, M. A., & Çakı, C. (2019). II. Dünya Savaşı’nda çizgi filmlerin mihver devletleri tarafından karşı propaganda amaçlı kullanımı. SineFilozofi, 4(8), 249-265. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.542931
• Helvacı Çelik, F. G., & Hocaoğlu, Ç. (2018). Çocukluk çağı travmaları: Bir gözden geçirme. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 695-711.
• Gündeş, S. (2003). Film olgusu: kuram ve uygulayım yaklaşımları. İnkılap Yayınları.
• Herman, J. (2016). Travma ve iyileşme. Literatür Yayıncılık.
• Karasubaşı, İ. (2015). II. Dünya Savaşı çocukları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 441-450.
• Karatay, G. (2020). Tarihsel / toplumsal travmalar ve kuşaklararası aktarım biçimleri üzerine. STED / Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. https://doi.org/10.17942/sted.767797
• Kenez, P. (1992). Stalin dönemi Sovyet sineması. İçinde G. Nowell-Smit (Ed.), Dünya sineması (ss. 446-455). Kabalcı Yayınevi.
• Kılınç, G., Yıldız, E., & Harmanci, P. (2017). Toplumsal travmatik olaylar ve aile ruh sağlığı. İçinde Article in Journal of Psychiatric Nursing. https://www.researchgate.net/publication/323734727
• Koçyiğit, O. T. (2016). Savaşın torunları: Travmatik belleğe kuşaklar ötesi bir bakış The grandchildren of war : A transgenerational perspective on traumatic memory. Içinde Mobile Culture Studies. The Journal (C. 2).
• Oflaz, F. (2015). Travma yaşamış çocuk ve gençlerin ele alınmasında çocuk - ergen ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği uygulamaları. https://api.semanticscholar.org/CorpusID:180319525
• Oylum, R. (2011). Uzakdoğu sineması. Başka Yerler Yayınları.
• Özgen, F., & Aydın, H. (1999). Travma sonrası stres bozukluğu. Klinik Psikiyatri, 1, 34-41.
• Plakhov, A. (1991). Sovyet sineması. Arena Yayıncılık.
• Ramos, C., & Leal, I. (2013). Posttraumatic growth in the aftermath of trauma: A literature review about related factors and application contexts. Psychology, community & health, 2, 43-54. https://api.semanticscholar.org/CorpusID:19003268
• Sander, O. (1996). Siyasi tarih 1918-1994: C. 2. İmge Kitabevi Yayınları.
• Sarıtaş, İ. (2018). Nazi döneminde sinemanın propaganda aracı olarak işlevi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 47, 329-350.
• Smelser, N. J. (2005). Chapter 2. Psychological trauma and cultural trauma. İçinde Cultural Trauma and Collective Identity (ss. 31-59). University of California Press. https://doi.org/doi:10.1525/9780520936768-003
• Sönmez, S. (2012). Toplumsal bellek ve sinema: Türkiye sinemasında travmatik temsiller [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Şardağı, E., & Yılmaz, R. A. (2017). Anlatı kuramı ve reklamda kullanımı: Anlatı analizi çerçevesinde bir inceleme. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2), 88-133.
• Tivşek, Ö. (1968). Mukayeseli hukukta ve Türk hukukunda sinema filmlerinin sansürü. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Yavuz, U. G. (2016). II. Dünya Savaşı’nın Cumhuriyet ve Tan gazetelerinde temsili. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 3(11), 2-31.
• Yıldız, Ö. (2019). II. Dünya Savaşı’na genel bir bakış. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(12), 62-75.