İSLAM HUKUKUNUN EVRENSELLİĞİ BAĞLAMINDA HUKUK-I AİLE KARARNAMESİ İLE MALEZYA İSLAM AİLE HUKUKU KANUNU 1984’ÜN MUKAYESESİ

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 623 - 662, 28.10.2019

Ahmet Kılınç

Öz

Çalışmanın konusu, “yeni içtihat ve kanunlaştırma” döneminin ürünleri olan Hukuk-ı Aile Kararnamesi ile Malezya İslam Aile Hukuku (Federal Bölge) Kanunu 1984’ü bütün olarak kıyaslamaktır. Çalışma ile İslam hukukunun dogmatik yapısının ve içtihâdî özelliğinin anılan kanunlara yansımaları gözlemlenmiştir. Daha önce böylesi bir kıyaslamanın yapılmaması, işbu çalışmayı nispeten orijinal kılmaktadır. Çalışmada hem kanun hükümlerine hem de uygulama-ya yer verilmiştir. Varılan sonuçlar şu şekilde özetlenebilir: İki ülkeyi aile hukukunu kodifiye etmeye iten ortak gerekçe ve tespitler olduğu gibi farklı neden-ler de söz konusudur. IFLA 1984, HAK’a nazaran toplumda daha iyi karşılık görmüştür. Her iki kanun, devletin aile hukukunu kontrol edecek mekanizmaları, İslam hukukunda bu yönde zorlayıcı bir hüküm olmamasına rağmen, sıkı ve detaylı bir şekilde düzenlemiştir. İki kanun da anılan dönemde dört Sünni mezhebin görüşlerine dayanmışlardır. HAK tecrübesi ve onun açmış olduğu ufkun IFLA 1984’e faydası olduğu görülmektedir. Ailevi ilişkileri düzenleyen norm-ar, tek çatı altında, derli toplu, modern tarzda, dört Sunnî mezhepten istifade edilerek, toplumda meydana gelen sosyo-ekonomik, kültürel değişimler göz önünde bulundurularak net bir şekilde düzenlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku, aile hukuku, Hukuk-ı Aile Kararnamesi, Malezya İslam Aile Hukuku (Federal Bölge) Kanunu, Osmanlı, Malezya, yeni içtihat ve kanunlaştırma dönemi, tanzimat

Kaynakça

• “One system, one wife = Less Trouble” New straits Times, 9 Ocak 2003. Abdullah Raihana, “A study of Islamic Family Law in Malaysia: A Select Bib-liography”, International Journal of Legal Information, Cilt 35, Sayı 3, Camb-ridge Üniversitesi Yayınları, 2007. Abdullah Raihanah, Taslima Monsoor, Fuadah Johari, Wirdati Mohd Radzi, “Financial support for women under Islamic family law in Bangladesh and Ma-laysia”, Asian Journal of Women's Studies, cilt 2, sayı 4, 2015, (doi: 10.1080/12259276.2015.1106853) Akgündüz Ahmet, Mukayeseli İslâm ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Dicle Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Diyarbakır, 1986 Akyılmaz Gül, İslam ve Osmanlı Hukukunda Kadının Statüsü, Göksu Matbaa, Konya 2000 All Answers ltd, 'Rights between Men and Women in Islamic Family Laws (IFL)' (Lawteacher.net, May 2019) <https://www.lawteacher.net/free-law-essays/family-law/rights-between-men-and-women-law-essays.php?vref=1> e.t. 17 May 2019. Ansay Sabri Şakir, Eski Aile Hukukumuza Bir Nazar, AÜHFY, İstiklal Matba-acılık ve Gazetecilik Kollektif Ortaklığı, Ankara 1952. Apis Afi, “Brief notes on Islamic Family Law”, https://www.academia.edu/3764252/BRIEF_NOTES_ON_ISLAMIC_FAMILY_LAW e.t.: 15.5.2019. Atar Fahrettin, Kadı, TDVİA, cilt 24, İstanbul 2001. Aydın Mehmet Âkif, Osmanlı Aile Hukuku, Klasik Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2018. Azeezi Yusuf Abdul, Zakariyahii Luqman, Abdul Shukor Syahirah, Salleh Ah-mad Zaki, “Codification Of Islamic Family Law In Malaysia: The Contending Legal Intricacies” Science Internaional (Lahore), cilt 28, sayı 2. Boynukalın Ertuğrul, “Makāsıdü’ş-Şerîa”, TDVİA, cilt 27, Ankara 2003, s. 423 vd. Bozkurt Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, TTKY, Ankara 1996. Che Soh Yusoff Roslina, Nora Abdul Hak Norliah Ibrahim, “Adequacy of Le-gislation in Protecting the Rights of Muslim Women Against Spousal Violence in Malaysia” Australian Journal of Basic and Applied Sciences, cilt 6, sayı 11, 2012 Cin Halil, Akyılmaz Gül, Türk Hukuk Tarihi, Sayram Yayınları, 4. Baskı, Kon-ya, 2011. Cin Halil, Eski Hukukumuzda Boşanma, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya 1988, s. 124. Cin Halil, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Selçuk Üniversitesi Yayınla-rı, 2. Baskı, Konya 1988 Çakır Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul 1996 Gökalp Ziya, Türkçülüğün Esasları, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1976. Hak Dr Nora Abdul, “Role Of The Conciliatory Committee And Hakam (Arbit-rator): The Practice And Provisions Of The Islamic Family Law In Malaysia”, Meeting the Challenges of Law in Asia – Second Asian Law Institute (ASLI) Conference, Singapor 2005. http://jafbase.fr/docAsie/Malaisie/Mariage&Divorce.PDF (e.t.: 17.5.2019) http://www.commonlii.org/my/legis/consol_act/mwa19571990222/ (e.t.: 17.5.2019) http://www.musawah.org/wp-content/uploads/2019/03/Malaysia-Overview-Table.pdf (e.t.: 17.5.2019). http://www.sierra-leone.org/Laws/Cap%2096.pdf (e.t.:15.04.2019) http://www2.esyariah.gov.my/esyariah/mal/portalv1/enakmen/Eng_enactment_Ori_lib.nsf/f831ccddd195843f48256fc600141e84/936935170ffea75e4825752b001135cb?OpenDocument (e.t.: 17.5.2019) http://www2.esyariah.gov.my/esyariah/mal/portalv1/enakmen/Eng_enactment_Ori_lib.nsf/f831ccddd195843f48256fc600141e84/936935170ffea75e4825752b001135cb?OpenDocument (e.t.: 17.5.2019) http://www2.esyariah.gov.my/esyariah/mal/portalv1/enakmen2011/Eng_enactment_Ori_lib.nsf/100ae747c72508e748256faa00188094/fe3047307ed43d074825768d00091526?OpenDocument (e.t.: 17.5.2019) https://en.wikipedia.org/wiki/Jawi_alphabet (e.t.: 17.5.2019) https://islamansiklopedisi.org.tr/malezya (e.t.:23.05.2019). https://ms.wikipedia.org/wiki/Undang-undang_Malaysia (e.t.:27.3.2019). https://www.muslimtents.com/sistersinislam https://www.romm.gov.sg/about_romm/romm_profile.asp (e.t.: 17.5.2019) https://www.romm.gov.sg/resources/young_couples.asp (e.t.: 17.5.2019) https://www.sistersinislam.org.my/ e.t.: 15.5.2019 İlhan Cengiz, Günümüz Türkçe’siyle Mecelle, Yetkin Yayınları, Ankara 2011. Jaeschke Gotthard, , “Türk Hukukunda Evlenme Aktinin Şekli”, İstanbul Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, cilt 19, sayı 1-2, 1953. Karaman Hayrettin, İslam Hukuk Tarihi, http://www.hayrettinkaraman.net/kitap/tarih/ e.t: 23.05.2019. Kırca Ersin, Kevser Şeker, Arşiv Belgelerine Göre Osmanlıda Kadın, BOA, Yayın no 137, İstanbul 2015. Kurnaz Şefika, Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839–1923), Ankara 1991 Küçüktiryaki Ahmet Yasin, Sadreddin Efendi’nin Hukuk-ı Aile Kararnamesine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009. Mansor Majdin Mohamad Firdaus bin, “The Administration of Muslim Affairs in the Straits Settlements During the 19th Century” IIUM Journal of Religion and Civilisational Studies (IJECS) 1:1 IIUM Yayınları 2018. Md Salleh Anis Shuhaiza, Ahmad Noor ‘Aza, “Cross Boundary Marriage Un-der Malaysian Family Law: Between a Dream of Life and Reality of Legal Requirements,” Journal of Politics and Law cilt 3, sayı 2, 2010 (doi:10.5539/jpl.v3n2p148). Neo Jaclyn Ling-Chien, "Anti-God, Anti-Islam And Anti-Quran": Expanding The Range Of Participants And Parameters In Discourse Over Women's Rights And Islam In Malaysia” Pacific Basin Law Journal, cilt 21, sayı 1, 2003. Ortaylı İlber, Osmanlı Toplumunda Aile, İstanbul 2000. Özen Şükrü, “İbn Şübrüme”, TDVİA, cilt 20, Ankara 1999. Qureshi Mohammed Ahmad, Muslim Law of Marriage, Divorce and Main-tenance, Deep & Deep Yayınları, New Delhi 1995. Rajendra Nagendiram, The Straits Settlements 1867-1874, Yüksek Lisans tezi, Avusturalya Ulusal Üniversitesi, Asya Araştırmaları, Kambere 1976. Sadreddin Efendi, “Hukuk-I Aile Ve Usul-İ Muhâkemât-I Şer’iyye Kararname-leri Hakkında” Sebilürreşad, sayı 382- 445. Saidon Rafeah, Kamaruddin Zaleha, Arifin Mahamad, Ibrahim Norliah, Sahari Noorul Huda, “Justification for State Intervention in Family Matters: An Analy-sis from the Context of Islamic Jurisprudence” Journal Of Contemporary Isla-mic Studies, cilt 1,Teknologi Mara Üniversitesi Yayınları 2015. Shuaib Farid Sufian, “The Islamic Legal System in Malaysia,” Pacific Rim Law & Policy Journal, cilt 21, sayı 1, 2012, s. 89; Fikriyah. Shuaib Farid Sufian, Powers and Jurisdiction of Syariah Courts in Malaysia, 2. baskı, LexisNexis, Malezya 2008. Tamir Moustafa, “Judging in God’s Name: State Power, Secularism, and the Politics of Islamic law in Malaysia” Oxford Journal of Law and Religion, cilt. 3, sayı 1, Oxford 2014 (doi:10.1093/ojlr/rwt035 ). Tucker Judith E. Women, Family, and Gender in Islamic Law, Cambridge Uni-versitesi Yayınları, Cambrigde 2008. Urus Nur Sarah Tajul, Azhar Alias, “The Application of Fatwa in Court Deci-sion Making” International Journal of Law, Government and Communication, cilt 3, sayı 9, Kelentan 2018, (http://www.ijlgc.com/home.asm e.t.: 23.05.2019) Uswatul Fikriyah, “Engagement Cancellation and Its Legal Implication In Ma-laysia (Woman’s Rights Perspective)”, Jurisdictie: Jurnal Hukum dan Syariah cilt 6 sayı 2, Malezya 2015. Yahaya Nurfadzilah, Colonial Development Of Islamic Famıly Law In The Brıtısh Straits Settlements And The Netherlands Indies içinde “Courting Juris-dictions: Colonial Administration of Islamic Law pertaining to Arabs in the Straits Settlements and the Netherlands East Indies, 1860-1941”, LAPA Presen-tation, 14 Şubat 2011. Yazıcı Abdurrahman, “Osmanlı Hukûk-ı Âile Kararnâmesi (1917) ve Sadreddin Efedi’nin Eleştirileri” Ekev Akademi Dergisi, yıl 19, sayı 62 Bahar 2015. Zuliza Mohd Kusrin, Nasohah Mohd Zaini, Noor Lizza Mohd Said, “Review on The Provision of Polygamous Marriage in Malaysia, Isu Syariah & Undang-undang Siri” cilt 21, http://ukmsyariah.org/terbitan/wp-content/uploads/2015/12/10-Dr-Zuliza-Mohd-Kusrin.pdf 17.5.2019.