Annelerin Ebeveynlik Algıları İle Çocukların Problem Davranışlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 2, 477 - 503, 12.01.2016

Muhammed Öztürk , Songül Giren

https://doi.org/10.17556/jef.23074

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmada, çocuğu okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim gören annelerin ebeveynlik algıları ile çocuklarının problem davranışları yaş, eğitim durumu, gelir düzeyi ve çocuk sayısı gibi değişkenler açısından incelenmiştir. Araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır.  Araştırmanın evrenini Aksaray il merkezine bağlı anasınıfı ve anaokullarındaki çocuklar ile anneleri oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu ise, bu okullardan tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen çocuklar ve annelerinden (n=165) oluşmaktadır. Araştırmaya katılan annelerin ebeveynliğe yönelik algıları Gibaud-Wallston ve Wandersman (1978) tarafından geliştirilen “Ebeveynlerin Çocuk Eğitimi Konusunda Kendilerine Yönelik Tutumları” ölçeği anne formu kullanılarak belirlenmiştir. Çocukların problem davranışlarının belirlenmesi için “Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği” (Preschool and Kindergarten Behavior Scales -PKBS–2) Problem Davranışlar alt ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda annelerin eğitim durumlarının ebeveynliğe yönelik genel tutumlarını ve ebeveynliğe yönelik ilgilerini anlamlı düzeyde etkilediği, annelerin çocuk sayısına göre ebeveynliğe yönelik algıları arasında 4 ve üzeri çocuğu olan anneler lehine anlamlı bir farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Annelerin yaş gruplarına göre çocuklarının genel problem davranışları ve benmerkezci problem davranışları arasında anlamlı bir farklılık olduğu (genç annelerin çocuklarının diğer annelerin çocuklarına göre daha fazla problem davranışlara sahip olduğu) ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi eğitim, problem davranış; ebeveynlik algısı; annelik algısı

Kaynakça

• Aksoy, V. & Diken, İ. H. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10 (1), 59-68.
• Aunola, K. & Nurmi, J. E. (2005). The role of parenting styles in children’ problem behaviors. Child Development, 76 (6), 1144-1159.
• Barnes, C. R.& Adamson-Macedo, E. N. (2007). Perceived maternal parenting self-efficacy (PMP S-E) tool: development and validation with mothers of hospitalized preterm neonates. Journal of Advanced Nursing, 60, (5), 550–560.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 2. Baskı, Pegem Akademi: Ankara.
• Büyüktaşkapu, S. (2012). Annelerin özyeterlik algıları ile 1-3 yaş arasındaki çocuklarının gelişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 18-30.
• Coleman, P. K. & Karraker, K. H. (2000). Parenting self-efficacy among mothers of school-age children: conceptualization, measurement and correlates. Family Relations, 49 (1), 13-24.
• Dunifon, R., Kalil, A., Crosby, D. A. & Houston Su, J. (2013). Mothers’ night work and children’s behavior problems. Developmental Psychology, 49 (10), 1874-1885.
• Gilmore, L. A., & Cuskelly, M. (2008). Factor structure of the parenting sense of competence scale using a normative sample. Child Care, Health & Development, 38 (1), 48-55.
• Giren, S. ve Öztürk M. (2014). Babaların ebeveynlik algıları ile çocuklarının problem davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 2 (3, 1-17.
• Güler, T., (2012). Anne Baba Eğitimi. Pegem Akademi. Ankara.
• Gültekin Akduman, G. & Türkoğlu, D. (2013). Okul öncesi dönem çocuğu olan babaların babalık rollerini algılamaları ile çocuklarının davranış problemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslar Arası Hakemli Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, Cilt 1 (1), 1-17.
• Günindi, Y. & Yaşa Giren, S. (2011). Aile kavramının değişim süreci ve okul öncesi dönemde ailenin önemi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF), 31, 349-361.
• Hess, C. R., Teti, D. M.& Hussey-Gardner, B. (2004). Self-efficacy and parenting of high-risk infants: The moderating role of parent knowledge of infant development. Applied Developmental Psychology, 25, 423–437.
• Johnston, C. & Mash, E. J. (1989). A measure of parenting satisfaction and efficacy. Journal Of Clinical Child Psychology, 18 (2), 167-175.
• Jones, T. L. & Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: a review. Clinical Psychology Review, 25 (3), 341-63.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 19. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
• Kochanska, G., Kim, S., Boldt, L. J. & Yoon, J. E. (2013). Children’s callous-unemotional traits moderate links between their positive relationships with parents at Preschool age and externalizing behavior problems at early school age. The Journal of Child Psychology and Psychiatry, 54 (11), 1251-1260.
• National Center on Parent, Family, and Community Engagement (NCPFCE) (2013). Understanding Family Engagement Outcomes: Research to Practice Series: Positive Parent-Child Relationships. Boston.
• Özbey, S. & Alisinanoğlu, F. (2009). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 60-72 aylık çocukların problem davranışlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6), 493-517.
• Razza, R. A., Martin, A. & Brooks-Gunn, J. (2012) Anger and children’s socioemotional development: can parenting elicit a positive side to a negative emotion? Journal of Child and Family Studies, 21, (5), 845–856. DOI 10.1007/s10826-011-9545-1.
• Reyno, S., ve McGrath, P. J. (2006). Predictors of parents training efficacy for child externalizing behavior problems- a meta-analytic review. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 47 (1), 99-111.
• Seçer, Z., Çeliköz, N., & Yaşa, S. (2008). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların annelerinin ebeveynliğe yönelik tutumları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 413-428.
• Seçer, Z., Çeliköz, N., & Yaşa, S. (2007). Bazı kişisel özelliklerine göre okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların babalarının babalığa yönelik tutumları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18, 425-438.
• Sevigny, P. R. & Loutzenhiser L. (2009). Predictors of parenting self-efficacy in mothers and fathers of toddlers. Child: Care, Health and Development, 36, (2), 179–189.
• Stajkovic, A. D. & Luthans, F. (1998). Social cognitive theory and self-efficacy: goin beyond traditional motivational and behavioral approaches. Organizational Dynamics, 26 (4), 62-74.
• Temel, F. (2010). Aile Eğitimi ve Erken Çocukluk Eğitiminde Aile Katılım Çalışmaları. Anı Yayıncılık: Ankara
• Troutman, B., Moran, T. E., Arndt, S., Johnson, R. F. ve Chmielewski, M. (2012). Development of parenting self‐efficacy in mothers of infants with high negative emotionality. Infant Mental Health Journal, 33 (1), 45-54.
• Weaver, C. M., Shaw, D. S., Dishion, T. J. & Wilson, M. N. (2008). Parenting self-efficacy and problem behavior in children at high risk for early conduct problems: the mediating role of maternal depression. Infant Behavior&Development. 31 (4), 594–605. doi:10.1016/j.infbeh.