Geography And Social Studies Teachers’ Views On Con- cept Teaching And Misconceptions

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 2, 251 - 278, 08.01.2014

Yavuz Akbaş

Öz

This study aims to identify geography and social studies teachers’ opinions about concept education, misconceptions and methods to eliminate these misconception. This study is accomplished with a sample of 20 social studies and 20 geography teachers in Trabzon, 40 teachers in total. Since situation anaylsis is performed in the research, survey methodology is used. Semi-structured interview forms are used to collect data. At the end of research, the similarity between the results about concept teaching  in different teacher groups is observed. Concept teaching  is understood to be teached mostly with traditional methods in classes. Besides, it is defined that most of the teachers don’t have sufficient information about how to define misconceptions and how to deal with them. Based on the results of the research, some recommendations are listed

Anahtar Kelimeler

Geography, social studies, concept teaching, misconceptions

Coğrafya Ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kavram Öğretimi Ve Kavram Yanılgıları Hakkındaki Görüşleri

Öz

Bu çalışma, coğrafya ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin kavram öğretimi, kavram yanılgıları ve kavram yanılgılarını gidermede kullanılan yöntemler hakkındaki görüşlerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada Trabzon ili ve ilçelerinde görev yapan 20’si sosyal bilgiler, 20’si ise coğrafya öğretmeni olmak üzere 40 öğretmen örneklem olarak seçilmiştir. Araştırmada durum analizi yapıldığından, tarama yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak, yarı yapılandırılmış mülakat formu kullanılmıştır. Araştırmanın sonunda, her iki öğretmen grubunun, kavram öğretimi konusundaki görüşleri arasında uyum olduğu görülmüştür. Derslerde kavram öğretiminin, daha çok geleneksel öğretim yöntemlerine dayalı olarak yapıldığı anlaşılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin çoğunluğunun, kavram yanılgılarının tespiti ve onlarla mücadele yöntemleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlardan yola çıkılarak, bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

coğrafya, sosyal bilgiler, kavram öğretimi, kavram yanılgıları

Kaynakça

• Alım, M. (2008). Öğrencilerin lise coğrafya öğretim programında yer alan yer yuvarlağı ve harita bilgisi ünitelerindeki bazı kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları, Milli Eğitim Dergisi, 177, 166-179.
• Alkış, S. (2006). İlköğretim öğrencilerinin yağış kavramını algılamaları üzerine bir araştırma, Yayınlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Akbaş, Y. (2002). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Akbaş, Y. (2008). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin iklim konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim yaklaşımının etkisi, Yayınlanmamış Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Akbaş, Y., Cin, M. & Bekdemir, Ü. (2009). Coğrafya öğretmenlerinin iklim konusundaki kavram yanılgılarıyla ilgili görüşleri, IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 07-09 Ekim, İstanbul.
• Akbaş, Y. ve Uzunöz A. (2011). Kavramsal değişim yaklaşımına dayalı coğrafya öğretimi: Bir uygulama örneği, e-Journal of New World Sciences Academy, 6 (2): 1659-1678.
• Balcı, S. (2005). Improving 8th grade students’ understanding of photosynthesis and respiration in plants by using 5e learning cycle and conceptual change text, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ, Ankara.
• Başıbüyük, A., Doğar, Ç., Gürses, A., Yazıcı, H. (2004). Yüksek öğrenim öğrencilerinin hava ve iklim olaylarını anlama seviyeleri ve kavram yanılgıları, Milli Eğitim Dergisi, 162. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/162/basibuyuk-yazici.htm
• Bektaş, Ö. ve Bilgili A. S. (2004) ilköğretim 7. Sınıf ögrencilerinin sosyal bilgiler dersi "osmanli kültür ve medeniyeti" ünitesinde geçen tarihi terimler ile ilgili kavram yanılgıları. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 119-141.
• Canpolat, N. (2002). Kimyasal denge ile ilgili kavramların anlaşılmasında kavramsal değişim yaklaşımının etkinliğinin incelenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2005) Research methods in education, 5th. Edition, Newyork: Taylor & Francis e-Library.
• Cin, M. ( 1999). The Influence of direct experience of the physical environment on concept learning in physical geography, E.D Thesis, School of Education University of Durham.
• Coştu, B., Ayas, A. & Ünal, S. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: kaynama kavramı, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 123-136.
• Çaycı, B. (2007). Kavram öğreniminde kavramsal değişim yaklaşımının etkililiğinin incelenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dal, B. (2008) Assessing students’ acquisition of basic geographical knowledge, International Research in Geographical and Environmental Education, 17 (2), 114-130.
• Demircioğlu, G. (2003). Lise II asitler ve bazlar ünitesi ile ilgili rehber materyal geliştirilmesi ve uygulanması. Yayınlanmamış doktora tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Demirel, Ö. (2000). Planlamadan uygulamaya öğrenme sanatı, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2002). Öğretimde kavram ve genellemelerin geliştirilmesi, Öztürk, C.-Dilek, D., (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi, Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Doğar, Ç. ve Başıbüyük, A. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin hava ve iklim olaylarını anlama düzeyleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 (2), 347-358.
• Dove, J. (1999). Immaculate Misconceptions, The Geographical Association, ISBN 1 899085 73 4, Hong Kong: Printed and Bound by Colorcraft Ltd.
• Ekiz, D. (2003) Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erözkan, A. (2007). Bilimsel araştırmada yöntemler, Ekiz, D. (ed), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Güneş, T., Dilek, N. Ş., Demir, E. S., Hoplan, M. & Çelikoğlu, M. (2010). Öğretmenlerin kavram öğretimi, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmaları üzerine nitel bir araştırma, International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11-13 November, Antalya-Turkey.
• Henriques, L. (2002). Children’s İdeas about weathe: a review of the literature, School Science and Mathematics, 102 ( 5), 202-215.
• Hewson, M. G. & Hewson, P. W. (1984). The Role of conceptual conflict in con-ceptual change and the design of science instruction, Instructional Science, Vol.(13), 1-13.
• Kaminske, V. (1997). Geographical Concept: their compexity and their gradin. In. Research in Geographical and Environmental Educ.16 (1), 4-19.
• Köse , S. & Uşak, M. (2007). Fen eğitiminde kavram değişim metinleri: örnek bir ders uygulaması, 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, 5–7 Eylül, Tokat.
• Karataş Ö. F., Köse S. & Coştu, B. (2003) Öğrenci yanılgılarını ve anlama düzeylerini, belirlemede kullanılan iki aşamalı testler, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (13), 54-69.
• Lane, R. (2008). Students’ alternative conceptions in geog¬raphy. Geographical Education, 21, 43-52.
• MEB, (2005). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, İlköğretim Sosyal Bilgiler 6. Ve 7. Sınıf Programı http://ttkb.meb.gov.tr/program.aspx?islem=1&kno=39 adresinden 05.04.2012 tarihinde edinilmiştir.
• MEB, (2010). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, İlköğretim Coğrafya 9.-12. sınıf Sınıf Programı, http://ttkb.meb.gov.tr/program.aspx?islem=1&kno=59 adresinden 27.03.2012 tarihinde edinilmiştir.
• Milburn, D. (1972). Children’s vocabulary N.J. Graves (Ed) New movements in the study and teaching of geography, London: Temple Smith.
• Özmen, H. & Demircioğlu, G. (2003). Asitler ve bazlar konusundaki öğrenci yanlı anlamalarının giderilmesinde kavram değişim metinlerinin etkisi, Milli Eğitim Dergisi, 159, 111-119.
• Öztürk, M. & Alkış, S. (2010). Misconceptions in Geography, Geographical Edu-cation, 23, 54-63
• Pınar, A. & Akdağ, H. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının iklim, rüzgâr, sıcaklık, yağış, erozyon, ekoloji ve harita kavramlarını anlama düzeyi, İlköğretim Online, 11(2), 530-542.
• Senemoğlu, N. (1998). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramlardan uygulamaya, An-kara: Özsen Matbaası.
• Sheridan, J., M. (1968). Children’s Awareness of Physical Geography, The Journal of Geography, 67, 82-86.
• Sözer, E. (1998). Kuram ve uygulamaya soysa bilimlerin öğretimi, Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sungur, S., Tekkaya, C. & Geban, Ö. (2000). Lise öğrencilerinin insanda dolaşım sistemi konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi, IV. Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tekkaya, C., Çapa, Y. & Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140 – 147.
• Turan, İ. (2006). Sınıf öğretmenliği programı öğrencilerinin coğrafi kavramları öğrenme düzeyleri ve ezbercilik, Milli Eğitim Dergisi, 170, 274-293.
• Ülgen, G. (2001). Kavram geliştirme kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ünal, S. (2007). Atom ve molekülleri bir arada tutan kuvvetler konularının öğretiminde yeni bir yaklaşım: BDÖ ve KDM’nin birlikte kullanımının kavramsal değişime etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Yağbasan, R. & Gülçicek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (13), 102-120.
• Yazıcı, H. & Samancı, O. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Ders Konuları İle İlgili Bazı Kavramları Anlama Düzeyleri, Mili Eğitim Dergisi, Sayı: 158. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/158/yazici.htm.
• Yılar, B. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin coğrafya kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara:Seçkin Yayıncılık.