Öğretmenlerin Mesleki Gelişimlerine Odaklanan Araştırmalar Ne Söylüyor?

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 166 - 186, 30.04.2021

Deniz Atal Raziye Sancar

https://doi.org/10.17556/erziefd.733863

Öz

Ülkemizde son dönemde öğretmenlerin niteliğinin arttırılması amacı ile MEB’de ve YÖK’te öğretmenlik mesleği mesleki gelişim projelerinin yeni ve girişimci biçimde uygulanmasına ilişkin ilikli iş birlikleri başlatılmıştır. Hali hazırda MEB’e bağlı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü’nce “Öğretmenlerimizle 2023’e” gibi projeler yürütülmektedir. Bu araştırmada ülkemiz bağlamında yürütülmesi planlanan mesleki gelişim süreçlerine rehberlik sağlaması amacı ile uluslararası alanyazında genellikle mesleki gelişim alanında yürütülmüş projelerin yayımlandığı toplamda 134 araştırma makalesinin amaç, kapsam, süreç ve odaklarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiş, temel yorumlayıcı araştırma olarak desenlenmiş ve veriler toplanırken doküman incelemesi yönteminden yararlanılmıştır. SCOPUS arama motorunda SSCI’da (Social Science Citation Index) taranan öğretmen yetiştirme alanında önde gelen dört dergide (Asia-Pacific Journal of Teacher Education, European Journal of Teacher Education, Journal of Teacher Education, Teaching and Teacher Education) yayımlanan, başlığında “mesleki gelişim” sözcük bloğunu içeren makaleler araştırmanın veri seti olarak belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre mesleki gelişim araştırma ve uygulama süreçlerinde göz önünde bulundurulması gereken en önemli nokta, sürecin kapsamlılığı ve bütüncüllüğü ile ilgilidir. Yeni, kapsayıcı ve bağlam özelliklerini dikkate alan mesleki gelişim süreçlerinin yapılandırılmasına gereksinim vardır. Mesleki gelişim sürecinin öğretmenler, okul yöneticileri, öğretmen eğitimcileri, öğrenciler gibi birden fazla paydaşı bulunmaktadır. Ülkemizde yürütülecek araştırmalarında çalışma grupları açısından zenginleştirilmesinin araştırma ve uygulama süreçlerinden elde edilecek yararı arttıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki gelişim, öğretmen eğitimi

Kaynakça

• Abazaoğlu, I. (2014). Dünyada öğretmen yetiştirme programları ve öğretmenlere yönelik mesleki gelişim uygulamaları. Electronic Turkish Studies, 9(5), 1-46.
• Alakurt, T., Öztürk, H. T., Karademir, T., & Yılmaz, B. (2019). Mesleki gelişim bağlamında bilişim teknolojileri öğretmenlerinin öğrenme durumlarının incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 9(1), 127-153. https://doi.org/10.17943/etku.435031
• Aslanargun, E., & Atmaca, T. (2017). Öğretmenlerin mesleki gelişim ihtiyaç ve beklentilerinin belirlenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 5(2), 50-64.
• Avalos, B. (2011). Teacher professional development in Teaching and Teacher Education over ten years. Teaching and Teacher Education, 27(1), 10-20. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.08.007
• Aydın, İ. (2018). Teacher career cycles and teacher professional development. Journal of Human Sciences, 15(4), 2047-2065. http://doi.org/10.14687/jhs.v15i4
• Ball, D., & Cohen, D. (1999). Developing practice, developing practitioners. In L. Darling-Hammond & G. Sykes (Eds.), Teaching as the learning profession: Handbook of policy and practice (pp. 3–32). San Francisco: Jossey-Bass.
• Biberman-Shalev, L. (2018). Personal blogs or communal blogs? Pre-service teachers' perceptions regarding the contribution of these two platforms to their professional development. Teaching and Teacher Education: An International Journal of Research and Studies, 69(1), 253-262. http://dx.doi.org/10.1016/j.tate.2017.10.006
• Blandford, S. (2012). Managing professional development in schools. London: Routledge.
• Borko, H. (2004). Professional development and teacher learning: Mapping the terrain. Educational Researcher, 33(8), 3–15. https://doi.org/10.3102/0013189X033008003
• Borko, H., & Putnam, R. (1995). Expanding a teacher’s knowledge base: A cognitive psychological perspective on professional development. In T. Guskey & M. Huberman (Eds.), Professional development in education: New paradigms and practice (pp. 35–61). New York, NY: Teachers College Press.
• Borko, H., Jacobs, J., & Koellner, K. (2010). Contemporary approaches to teacher professional development. International Encyclopedia of Education, 7(2), 548-556.
• Boydak Özan, M., Şener, G., & Polat, H. (2014). Sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişim eğitimlerine ilişkin genel görüşlerinin belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 167-180. http://doi.org/ 10.12780/UUSBD401
• Bozak, A., Yıldırım, C., & Demirtaş, H. (2011). Öğretmenlerin mesleki gelişimi için alternatif bir yöntem: Meslektaş gözlemi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 65-84.
• Bozbayındır, F. ve Alev, S. (2020). Okul yöneticilerinin okul gelişim modeli ile ilgili görüşleri. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2640-2673. https://doi.org/10.26466/opus.667359
• Bümen, N. T., Ateş, A., Çakar, E., Ural, G., & Acar V. (2012). Türkiye bağlamında öğretmenlerin mesleki gelişimi: Sorunlar ve öneriler. Milli Eğitim Dergisi, 42(194), 31-50.
• Butler, D. L., & Schnellert, L. (2012). Collaborative inquiry in teacher professional development. Teaching and Teacher Education, 28(8), 1206-1220. https://doi.org/10.1016/j.tate.2012.07.009
• Can, E. (2019). Öğretmenlerin meslekî gelişimleri: Engeller ve öneriler. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(4), 1618-1650. https://doi.org/10.14689/Issn.2148-2624.1.7c.4s.14m
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2013). Research methods in education. London: Routledge Falmer.
• Collinson, V., Kozina, E., Kate Lin, Y. H., Ling, L., Matheson, I., Newcombe, L., & Zogla, I. (2009). Professional development for teachers: A world of change. European journal of teacher education, 32(1), 3-19. https://doi.org/10.1080/02619760802553022
• Çelik, S., Mačianskienė, N., & Aytin, K. (2013). Turkish and Lithuanian EFL instructors' professional development experiences: Worth the effort, or waste of time?. Journal of Education Faculty, 15(2), 160-187.
• Day, C. (2007). School reform and transitions in teacher professionalism and identity. In T. Townsend & R. Bates (Eds.), Handbook of teacher education (597-612). Dordrecht: Springer.
• Day, C. & Sachs, J. (2004) Professionalism, performativity and empowerment: discourses in the politics, policies and purposes of continuing professional development. In C. Day & J. Sachs (Eds.), International handbook on the continuing professional development of teachers (pp. 3-32). Glasgow: Bell & Bain.
• DeMonte, J. (2013). High-quality professional development for teachers: Supporting teacher training to improve student learning. Center for American Progress, July. http://www.tapsystem.org/publications/tap-in-focus-center-for-american-progress-high-quality-teacher-professional-development.pdf adresinden alınmıştır.
• Desimone, L. M. (2009). Improving impact studies of teachers’ professional development: Toward better conceptualizations and measures. Educational Researcher, 38, 181-200. https://doi.org/10.3102/0013189X08331140
• Desimone, L. M. (2011). A primer on effective professional development. Phi Delta Kappan, 92(6), 68-71. https://doi.org/10.1177/003172171109200616
• Desimone, L. M., Porter, A. C., Garet, M. S., Yoon, K. S., & Birman, B. F. (2002). Effects of professional development on teachers’ instruction: Results from a three-year longitudinal study. Educational evaluation and policy analysis, 24(2), 81-112. https://doi.org/10.3102/01623737024002081
• Desimone, L. M., Smith, T. M., & Ueno, K. (2006). Are teachers who need sustained, content-focused professional development getting it? An administrator’s dilemma. Educational Administration Quarterly, 42(2), 179-215. https://doi.org/10.1177/0013161X04273848
• Donnell, L. A., & Gettinger, M. (2015). Elementary school teachers' acceptability of school reform: Contribution of belief congruence, self-efficacy, and professional development. Teaching and Teacher Education, 51, 47-57. https://doi.org/10.1016/j.tate.2015.06.003
• Evans, L. (2014). Leadership for professional development and learning: Enhancing our understanding of how teachers develop. Cambridge Journal of Education, 44(2), 179-198. https://doi.org/10.1080/0305764X.2013.860083
• Feiman-Nemser, S. (2001). Helping novices learn to teach: Lessons from an exemplary support teacher. Journal of teacher education, 52(1), 17-30. https://doi.org/10.1177/0022487101052001003
• Fraser, C., Kennedy, A., Reid, L., & Mckinney, S. (2007). Teachers’ continuing professional development: Contested concepts, understandings and models. Journal of In-service Education, 33(2), 153-169. https://doi.org/10.1080/13674580701292913
• Fullan, M. (2001) The new meaning of educational change (3rd edition). London: Cassell.
• Gokmenoğlu, T., Beyazova, G., & Kılıçoğlu, a. (2015). Professional Development: Teacher Educators as Learners. Elementary Education Online, 14(2), 574-592. https://doi.org/10.17051/io.2015.10038
• Güner, P., & Akyüz, D. (2017). Ders İmecesi Mesleki Gelişim Modeli: Öğretmen Adaylarının Fark Etme Becerilerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 16(2), 428-452. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.304709
• Guskey, T. R. (2003). What makes professional development effective?. Phi Delta Kappan, 84(10), 748-750.
• Hadar, L. L., & Brody, D. L. (2013). The interaction between group processes and personal professional trajectories in a professional development community for teacher educators. Journal of Teacher Education, 64(2), 145-161. https://doi.org/10.1177/0022487112466898
• Hardy, I. (2012). The politics of teacher professional development: Policy, research and practice. New York, NY: Routledge.
• Hawley, W. D., & Valli, L. (2000). Learner-centered professional development. Phi Delta Kappa Center for Evaluation, Development, and Research, 27, 7-10.
• Hunzicker, J. (2011). Effective professional development for teachers: A checklist. Professional Development in Education, 37(2), 177-179. https://doi.org/10.1080/19415257.2010.523955
• Hynds, A., Sleeter, C., Hindle, R., Savage, C., Penetito, W., & Meyer, L. H. (2011). Te Kotahitanga: A case study of a repositioning approach to teacher professional development for culturally responsive pedagogies. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 39(4), 339-351. https://doi.org/10.1080/1359866X.2011.614684
• Ilgaz, H. ve Usluel, Y. (2011). Öğretim sürecinde bit entegrasyonu açısından öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 10(19), 87-109.
• Kaçan, G. (2004). Sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişime ilişkin isteklilik düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 57-66. http://sbd.ogu.edu.tr/makaleler/5_1_Makale_4.pdf adresinden erişilmiştir.
• Kang, H. S., Cha, J., & Ha, B. W. (2013). What should we consider in teachers’ professional development impact studies? Based on the conceptual framework of Desimone. Creative Education, 4(04), 11-18. http://doi.org/10.4236/ce.2013.44A003
• Karacabey, M. F. (2020). Perceptions of school administrators on their contributions to teacher professional development. Journal of Theoretical Educational Science/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 13(1), 78-90. doi: 10.30831/akukeg.541053
• Kartal, E. E., Doğan, N., İrez, S., Çakmakçı, G., & Yalaki, Y. (2019). Mesleki gelişim programı: öğretmenlerin bilimin doğasını öğrenme ve öğretme inançları. Eğitim ve Bilim, 44(198), 291-307. doi: 10.15390/EB.2019.7690
• Kesen, İ. & Öztürk, M. (2019). Etkili öğretmen meslekî gelişimi, etkinlik temelli öğretmen eğitimi yaklaşımı. İstanbul: Seta Yayınları.
• Köseoğlu, F., Tümay, H., & Üstün, U. (2010). Bilimin doğası öğretimi mesleki gelişim paketinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarına uygulanması ile ilgili tartışmalar. Journal of Kirsehir Education Faculty, 11(4), 129-162. http://kefad.ahievran.edu.tr/Kefad/ArchiveIssues/PDF/b6793b57-ba54-e711-80ef-00224d68272d adresinden erişilmiştir.
• Kutaka, T. S., Smith, W. M., Albano, A. D., Edwards, C. P., Ren, L., Beattie, H. L., Lewis, W. J. Heaton, R. M., & Stroup, W. W. (2017). Connecting teacher professional development and student mathematics achievement: A 4-year study of an elementary mathematics specialist program. Journal of Teacher Education, 68(2), 140-154. http://doi.org/10.1177/0022487116687551
• Laverick, D. M. (2016). Professional Development Through Mentoring. In Mentoring Processes in Higher Education (pp. 35-46). Springer, Cham.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (2013). The constructivist credo. California, CA: Left Coast Press.
• Lopes, J. B., & Cunha, A. E. (2017). Self-directed professional development to improve effective teaching: Key points for a model. Teaching and Teacher Education, 68, 262-274. http:/doi.org/10.1016/j.tate.2017.09.009
• Macià, M., & García, I. (2016). Informal online communities and networks as a source of teacher professional development: A review. Teaching and Teacher Education, 55, 291-307. https://doi.org/10.1016/j.tate.2016.01.021
• Maher, D., & Prescott, A. (2017). Professional development for rural and remote teachers using video conferencing. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 45(5), 520-538. https://doi.org/10.1080/1359866X.2017.1296930
• Maya, İ., & Taştekin, S. (2018). Öğretmenlerin mesleki gelişim uygulamalari açısından PISA'da başarılı bazı ülkeler ile Türkiye'nin karşılaştırılması. Electronic Turkish Studies, 13(11), 909-932.
• MEB (2018). Öğretmenlerimizle 2023’e projesi. http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlerimizle-2023e-projesi/icerik/681 adresinden erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London: Sage Publications.
• Neil, P., & Morgan, C. (2003). Continuing professional development for teachers. From introduction to senior management. London: Kogan Page.
• Noonan, J. (2019). An affinity for learning: Teacher identity and powerful professional development. Journal of Teacher Education, 70(5), 526-537. http:/doi.org/10.1177/00224871187888
• OECD. (2005). Teachers matter: Attracting, developing, and retaining effective teachers. Paris: Author.
• Özkan, M., Özkan, Y. Ö., & Güvendir, M. A. (2019). Türkiye ve Singapur Okullarının Öğretmenlerin Mesleki Gelişimleri ve Öğrenimi Aksatan Öğretmen Davranışları Açısından İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(198), 309-325. http://doi.org/10.15390/EB.2019.7806
• Öztürk, E. A., & Akar, E. Ö. (2006). Farklı türde okullarda çalışan biyoloji öğretmenlerinin mesleki gelişim deneyim ve ihtiyaçları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 174-183. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/738-published.pdf adresinden erişilmiştir.
• Postholm, M. B. (2012). Teachers’ professional development: a theoretical review. Educational Research, 54(4), 405-429. https://doi.org/10.1080/00131881.2012.734725
• Randolph, J. J. (2009). A guide to writing the dissertation literature review. Practical Assessment, Research & Evaluation, 14(13), 1-13. https://doi.org/10.7275/b0az-8t74
• Santagata, R. (2009). Designing video-based professional development for mathematics teachers in low-performing schools. Journal of Teacher Education, 60(1), 38-51. http:/doi.org/10.1177/0022487108328485
• Sezer, Ş., Karabacak, N., Korkmaz, İ., & Küçük, M. (2019). School administrators' opinions on professional values and professional skills required to be gained to classroom teachers in-service training process. Journal of Theoretical Educational Science/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(4), 1223-1238. http:/doi.org/10.30831/akukeg.458061
• van Driel, J. H., Meirink, J., van Veen, K., & Zwart, R. (2012). Current trends and missing links in studies on teacher professional development in science education: A review of design features and quality of research. Studies in Science Education, 48(2), 129-160. https://doi.org/10.1080/03057267.2012.738020
• Varış, Z. & Karadeniz, Ş. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin BT okuryazarlık düzeyleri ve BT’yi öğretim ve mesleki gelişim amaçlı kullanımlarının incelenmesi. Education & Science/Egitim ve Bilim, 37(166), 52-67. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1036/461 adresinden erişilmiştir.
• Villegas-Reimers, E. (2003). Teacher professional development: an international review of the literature. Paris: International Institute for Educational Planning.
• Wilson, S. M. (2013). Professional development for science teachers. Science, 340, 310-313. http:/doi.org/10.1126/science.1230725
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YÖK (2020). MEB ve YÖK öğretmenlerin mesleki gelişimini artıracak iş birliğine imza attı. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/ogretmenlerin-mesleki-gelisimi-icin-is-birligi-protokolu-imzalandi.aspx adresinden erişilmiştir.
• Yoon, K. S., Duncan, T., Lee, S. W. Y., Scarloss, B., & Shapley, K. (2007). Reviewing the evidence on how teacher professional development affects student achievement. Issues and Answers Report, REL2007-No.033. Washington, DC: US Department of Education, Institute of Education Sciences, National Center for Education Evaluation and Regional Assistance, Regional Educational Laboratory Southwest.