Bir Ölçek Geliştirme Çalışması: Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Katılım Becerisi Ölçeği

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 579 - 589, 01.12.2022

Fatma Zuhal Erol , Erdal Akpınar

https://doi.org/10.17556/erziefd.1172132

Öz

Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin sosyal katılım becerilerini belirleyebilmek için yeni bir ölçek geliştirilmiştir. Araştırma sürecinde öncelikli olarak 90 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Belirlenen maddeler alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda gözden geçirilmiş, kapsam geçerliği sağlanmaya çalışılmıştır. Düzeltmelerden sonra elde edilen taslak ölçek, 2021-2022 öğretim yılının ikinci döneminde Bingöl il merkezindeki ortaokul öğrencilerine uygulanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği faktör analizi ile saptanmıştır. Çalışmada iki faktörlü (1. faktör: sosyal değişime açıklık; 2. faktör: aktif katılım ve liderlik) varyansın %48,71’ini açıklayan 20 maddelik bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçeğin tamamının Cronbach α katsayısı 0.926, birinci alt boyutunun Cronbach α değerleri ise sırasıyla 0.891 ve ikinci alt boyutunun Cronbach α katsayısı 0.853’tür. Buna göre tarafımızdan geliştirilen yeni Sosyal Katılım Becerisi Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik düzeyinin yüksek olduğunu, yani araştırmanın başarıyla sonuçlandığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Ölçek geliştirme, sosyal katılım becerisi, sosyal bilgiler, geçerlik, güvenirlik

A Study Scale Development: Social Participation Skills Scale of Secondary School Students

Öz

In this study, a new scale was developed to determine the social participation skills of secondary school students. During the research process, an item pool of 90 items was primarily created. The determined items were reviewed in line with the opinions of field experts, and content validity was tried to be ensured. After revisions were made, the draft scale was applied to secondary school students in the city center of Bingöl in the second semester of 2021-2022. The construct validity of the scale was determined by factor analysis. In the study, a scale consisting of 20 items explaining 48.71% of the variance between two factors (1st factor: openness to social change; 2nd factor: active participation and leadership) was obtained. The Cronbach's alfa coefficient of the whole scale was 0.926, and the Cronbach's alfa values for its sub-dimensions were 0.891 and 0.853 respectively. Accordingly, it is possible to say that the validity and reliability level of the new Social Participation Skills Scale developed by us was high, that is, the research was concluded successfully

Anahtar Kelimeler

Scale development, social participation skills, social studies, validity, reliability

Kaynakça

• Alabaş, Ç. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında (1968-2018) sosyal katılım becerisinin yerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Alpar, R. (2017). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Alpar, R. (2020). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik—Güvenirlik (6. bs). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Altınok, A. (2012). Sosyal katılım faaliyetlerinin 12-14 yaş grubu öğrencilerinin sosyal problemlere olan duyarlılıklarına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Aksaray Üniversitesi.
• Altun, A., Şahin, K. (2019). Kentli vatandaş katılım ölçeği 'nin geliştirilmesi üzerine. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi,54(4),1807-1826. http://dx.doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal ekonomi.19.12.1219
• Altunay, M.C. (2010). Twitter: gündelik yaşamın yeni rutini pıt pıt net. 6. Ulusal İletişim Öğrencileri Sempozyumu’nda sunulmuştur. Anadolu Üniversitesi. http://iletisimdergisi.gsu.edu.tr/tr/pub/issue/7367/96457
• Amna, E. (2012). How is civic engagement developed over time? Emerging answers from a multidisciplinary field. Journal of Adolescence, 35, 611-627. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2012.04.011
• Ataş, T. A., Efeçınar, H. İ ve Tatar, A. (2016). Sosyal beceri değerlendirme ölçeği 'nin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 46, Sayfa: 71-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42744/515916
• Baydan, Y. (2010). Sosyal-duygusal beceri algısı ölçeği'nin geliştirilmesi ve sosyal-duygusal beceri programının etkililiği (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Beldağ, A., Özdemir, Ü. ve Nalçacı, A. (2016). Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersindeki değerlerin kazanılma düzeyinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Erzurum ili örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (3): 1185-1199. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/26967/283453
• Bernacki, M. L. ve Jaeger, E. (2008). Exploring the ımpact of service learning on moral development and moral orientation. Michigan Journal of Community Service Learning, 14 (2), 5–15. http://hdl.handle.net/2027/spo.3239521.0014.201
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (second edition). The Guilford Press.
• Büyükkaragöz, S. (2001). Demokrasi Eğitimi. Ankara, s. 277-278.
• Campbell, D. E. (2006). Measuring the effects of education on health and civic engagement. Proceedings of The Copenhagen Symposium, The Danish University of Education, Copenhagen.
• Coşkun, D. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler dersinde ve okul uygulamalarında sosyal katılım becerisinin geliştirilmesi sürecinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi.
• Coşkun, D., Kodal, T. ve Ersoy, A. F. (2022). Ortaokul sosyal bilgiler dersinde ve okul uygulamalarında sosyal katılım becerisinin geliştirilmesi sürecinin değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55: 129-154. https://doi.org/10.9779/pauefd.953313
• Cress, C. M. (2004). Critical thinking development in service-learning activities: pedagogical ımplications for critical being and action. Inquiry: Critical Thinking Across the Disciplines, 23, 87–93. https://doi.org/inquiryctnews2003/2004231/221
• Creswell, J. W. (2014). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları araştırma deseni (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGrawHill Education.
• Gallant, K., Smale, B. and Arai, S. M. (2010). Civic engagement through mandatory community service: implications of serious leisure. Journal of Leisure Research, 42(2), 181-201. http://dx.doi.org/10.1080/00222216.2010.11950201
• Gezer, M. ve Şahin, İ.F. (2016). Sosyal bilgiler odaklı başarı yönelimleri ölçeği (SOBYÖ): geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(2);335-354. ISSN: 1309 – 6575 https://doi.org/10.21031/epod.277888
• Homana, G., Croninger, R. and Torney-Purta, J. (2010). Adolescent civic engagement in Australia and The United States: The role of communities of practice. Political Science, p. 1-24, Corpus ID: 154814601.
• Kabakçı, Ö. F. ve Korkut Owen, F. (2010). Sosyal duygusal öğrenme becerileri ölçeği geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, Cilt 35, Sayı 157 s.152-166.
• Kara Yılmaz, G. (2017). İşbirlikli öğrenmenin ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencelerin akademik başarısına ve sosyal katılım becerisine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Kara, T. (2022). Ortaokul öğrencilerinde ADDIE öğretim tasarım modeli temelli sosyal katılım becerisinin geliştirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Karatekin, K., Kuş, Z. ve Merey, Z. (2014). Social studies pre-service teachers' social participation in solutions to environmental problems. Elementary Education Online, 13(2), 345‐361.
• Kaya, B. ve Ersoy, F. (2011). Geleneksel sınıflarda sosyal bilgiler dersinde zaman içinde bilim ünitesinde aktif öğrenme yönteminin öğrenci başarısı ve tutumu üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2(1), 92-103. https://dergipark.org.tr/tr/pub/issej/issue/26445/278887
• Kaya, F. (2021). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler ile insan hakları yurttaşlık ve demokrasi derslerindeki değerlere ilişkin tutumları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Kenanoğlu, R. ve Kahyaoğlu, M. (2011). Okul öncesi öğrencilerin internet kullanımı ile bilişsel, duyuşsal ve sosyal davranışları arasındaki ilişki. 5. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumunda sunulmuştur. Fırat Üniversitesi.
• Kocayörük, A. (2000). İlköğretim öğrencilerinin sosyal becerilerini geliştirmede dramanın etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Köklü, N. (1995). Tutumların ölçülmesi ve likert tipi ölçeklerde kullanılan seçenekler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 28(2), 81-93. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000299
• MEB (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6-7. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara.
• Neslitürk, S. ve Deniz, M. E. (2014). Sosyal beceri geliştirme sistemi aile formu' nun Türk kültürüne uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 11, Sayı 26, 139 – 149. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19572/208473
• Ulu Kalın, Ö. Ve Topkaya, Y. (2017). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersine yönelik tutum ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 14, Sayı 37, s. 14-22. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/44714/555470
• Samanci, O., Ocakci, E., & Secer, İ. (2018). Developing scale for determining the social participation skills for children and analyzing its psychometric characteristics. International Education Studies, 11 (6), 92-98. https://doi.org/10.5539/ies.v11n6p92
• Sömen, T. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrencilere sosyal katılım becerisi kazandırma durumları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Sucuoğlu, B. ve Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6 (1) 41-57. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000086
• Şahin, Ü. (2020). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sosyal katılım becerisi kazanma durumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ankara: Ekinoks.
• Şimşek, S. ve Öztürk, M. (2014). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Beceriler. S. İnan (Ed.), Öğretmenler ve Öğretmen Adayları İçin Sosyal Bilgiler Eğitimine Giriş: Kavramlar, Yaklaşımlar, Etkinlikler (s.83-97). Ankara.
• Tahiroğlu, M. ve Aktepe, V. (2015). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersi motivasyon ölçeği formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Turkish Studies, Volume 10/3, p. 907-932 http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7944 ISSN: 1308-2140,
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tay, L. ve Jebb, A. (2017). Scale Development. S. Rogelberg (Ed.), The SAGE Encyclopedia of Industrial and Organizational Psychology. (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications; 1381-1386.
• Tezbaşaran, A.A. (1996). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. Ankara: TPD Yayınları.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuisletme/issue/32177/357061
• Yıldırım, Y. ve Çalışkan, H. (2020). Ortaokul öğrencileri için etkin vatandaşlık değerleri ölçeğinin (EVDÖ) geliştirilmesi. Millî Eğitim, Cilt: 49, Sayı: 228, 335-364. https://doi.org/10.37669/milliegitim.742091
• Yıldırım, Y. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik kaygıları: Bir ölçek geliştirme çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uşak Üniversitesi.
• Yurdakavuştu, Y. (2012). İlköğretim öğrencilerinde duygusal zekâ ve sosyal beceri düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.