Kültürel Miras Farkındalık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 1, 44 - 56, 10.03.2023

Yılmaz Demir

https://doi.org/10.17556/erziefd.963374

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin kültürel mirasa yönelik farkındalıklarını belirleyebilmek için bir veri toplama aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ilk olarak madde havuzu oluşturulmuştur. Oluşturulan 69 maddelik deneme formunda uzmanlardan alınan dönütlere göre düzeltmeler yapılmış ve madde sayısı 48’e indirilmiştir. Ardından 48 maddelik aday form deneme uygulaması olarak 106 ortaokul öğrencisiyle “Sesli Düşünme Yöntemi” kullanılarak seviye ve anlaşılırlık bakımından uygunluğu test edilmiştir. Öğrencilerle yapılan bu çalışmadan sonra 10 madde için tekrar uzman görüşüne başvurularak bu maddelerin çıkarılmasına karar verilmiş, düzeltilmesi önerilen maddelerde ise gerekli değişiklikler yapılmış ve 38 maddelik deneysel form hazır hale getirilmiştir. 38 maddelik ölçeğin taslağı açımlayıcı faktör analizi (AFA) için farklı kademelerdeki 450 ortaokul öğrencisine uygulanmıştır. AFA sonucunda deneysel formun üç faktörlü (X2= 973,619; sd= 592; p<,05; X2/sd= 1,6; RMSEA= ,03; CFI= ,95; TLI= ,94 ve SRMR= ,05) modele uygun olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin yapısının doğrulanıp doğrulanmadığı test etmek için 294 ortaokul öğrencisiyle doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Uygulanan ölçekten elde edilen verilerin analiz sonuçlarının uyumlu olduğu ve önerilen modelin kabul edilebilir (X2= 914,731; sd= 591; p<,05; X2/sd= 1,54; RMSEA=,04; CFI=,92; TLI=,92 ve WRMR=1,1) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa değeri ,87 olarak belirlenmiştir. Ulaşılan sonuçlar KMFÖ’nün güvenilir ve geçerli ölçme aracı olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, kültürel miras, farkındalık, ölçek geliştirme, ortaokul

Cultural Heritage Awareness Scale: Validity and Reliability Study

Öz

In this study, it was aimed to develop a data collection tool to determine secondary school students' (SSS) awareness of cultural heritage. In this direction, a trial form consisting of 69 items was first created. According to the feedback received from the experts, the number of items was reduced to 48. Then, the 48-item candidate form was applied to 106 SSS (using the Think Aloud Method) as a trial application. It was decided to remove these items by seeking expert opinion again for 10 items. Thus, the 38-item experimental form was made ready. The draft of the 38-item scale was applied to 450 SSS at different grades for exploratory factor analysis (EFA). As a result of EFA, it was determined that the experimental form was suitable for the three-factor (X2=973,619; sd=592; p<,05; X2/sd= 1,6; RMSEA=,03; CFI=,95; TLI=,94 and SRMR=,05) model. To test whether the structure of the scale was confirmed or not, confirmatory factor analysis (CFA) was conducted with 294 SSS. The results of the analysis of the data obtained from the scale applied were compatible and the proposed model was acceptable (X2=914,731; sd=591; p<,05; X2/sd=1,54; RMSEA=,04; CFI=,92; TLI=,92 and WRMR=1,1). The Cronbach Alpha value of the scale was determined as ,87. The results show that the CHAS is a reliable and valid measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Social studies, cultural heritage, awareness, scale development, secondary school

Kaynakça

• Albayrak, S. A. (2005). Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-126.
• Avcı, M. (2014). Sosyal bilgiler dersinde kültürel miras eğitimine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri (Tez No. 370218) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bedate, A., Herrero, L. C., & Ángel-Sanz, J.S. (2004). Economic valuation of the cultural heritage: application to four case studies in Spain. Journal of Cultural Heritage, 5, 101-111.
• Bowitz, E. & Ibenholt, K. (2009). Economic impacts of cultural heritage–research and perspectives. Journal Of Cultural Heritage, 10(1), 1-8.
• Brown, T. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guildford Publications Inc.
• Bülbül, H. (2016). Müze ile eğitim yoluyla ortaokul öğrencilerinde kültürel miras bilinci oluşturma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(3), 681-694.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Can, M. (2009). Kültürel miras ve müzecilik. Kültür ve Turizm Bakanlığı Çalışma Raporu.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık.
• Çetin, T. (2010). Cumalıkızık köyünde kültürel miras ve turizm algısı. Milli Folklor, 22(87), 181-190.
• Choi, A. S., Ritchie, B. W., Papandrea, F., & Bennett, J. (2010). Economic valuation of cultural heritage sites: a choice modeling approach. Tourism Management, 31(2), 213-220.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. Lawrence Erlbaum.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni (Çev. M. Bursal ve S. B. Demir). Eğiten Kitap.
• De Vellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme, kuram ve uygulamalar (Çev. T. Totan). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Doğan, Y., & Arıkan, İ. (2013). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin kültürel mirasla ilgili başarı düzeyleri ve tutumlarının bazı değişkenlerce incelenmesi (Adıyaman örneği). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 29-68. https://doi.org/10.14520/adyusbd.730
• Dönmez, C. & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. İlköğretim Online, 13(2), 425-442.
• Emir, O., & Avan, A. (2010). Yabancı turistlerin satın alma karar sürecinde kültürel varlıkların etkisi: konya örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 1-17.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Pegem Akademi Yayınları.
• Evci, N., & Aylar, F. (2017). Derleme: ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 389-412. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.3386
• Field, A. (2009). Discovering statistic using SPSS for windows. SAGE Publications.
• Graham, B. J., Ashworth, G., & Tunbridge, J. (2000), A geography of heritage: power, culture and economy. Arnold Publishers.
• Gümüş, N., & Adanalı, R. (2011). Buca’da (İzmir) tarihi ve kültürel mirasa yönelik ortaöğretim öğrencilerinin tutum ve davranışları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 87-102.
• Gürdoğan-Bayır, Ö., & Çengelci-Köse, T. (2018). Kültürel miras ve korunmasına ilişkin ortaokul öğrencilerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1827-1840. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3393
• Gürel, D. & Çetin, T. (2019). Intangible cultural heritage attitude scale: validity and reliability study. Bartın University Journal of Faculty of Education, 8(1), 82-102. https://doi.org/10.14686/buefad.465604
• Harvey, D. C. (2001). Heritage past and heritage present: temporality, meaning and the scope of heritage studies. International Journal of Heritage Studies, 7(4), 319-338. https://doi.org/10.1080/13581650120105534
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modeling: guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Karaca-Yılmaz, Ş., Şahbudak, E., Akkuş, G. & Işkın, M. (2017). Kültürel miras farkındalığı: cumhuriyet üniversitesi öğrencelerine yönelik bir uygulama çalışması. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(16), 86-100. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.295701
• Karagöz, Y., & Ekici, S. (2004). Sosyal bilimlerde yapılan uygulamalı araştırmalarda kullanılan istatistiksel teknikler ve ölçekler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1), 25-43.
• Karagöz, Y., & Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-98.
• Karakaş, S. (2008). Çoklu doğrusal bağlantı problemi ve yanlı regresyon tahmincileri (Tez No. 261905) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kayış, A. (2014). Güvenirlik analizi. Şeref Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri içinde (s. 404-409). Asil Yayın Dağıtım.
• Kılıç, S. N., Ulusoy, H., & Avcıkurt, C. (2021). Somut olmayan kültürel miras unsuru olarak pamukçu beldesi oyunları. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 524-541.
• Kline, R. B. (2010). Principles and practice of structural equation modeling. The Guilford Press.
• Mazzanti, M. (2002). Cultural heritage as multi-dimensional, multi-value and multi-attribute economic good: Toward a new framework for economic analysis and valuation. The Journal of Socio-Economics, 31(5), 529-558.
• Mazzanti, M. (2003). Valuing cultural heritage in a multi-attribute framework microeconomic perspectives and policy implications. The Journal of Socioeconomics, 32(5), 549-569.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4. 5. 6 ve 7. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr
• Mustak, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarihi kültürel miras eğitimine ilişkin görüşleri (Denizli şehri örneği) (Tez No. 461283) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Ölçer-Özünel, E. (2011). Kültür turizminde yöresel ve otantik olanı sorgulamak ve tüketilmiş mekânları yeniden üretmek üzerine. Turkish Studies, 6(4), 255-262. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2857
• Özdamar, K. (2016). Eğitim, sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi IBM SPS, IBM SPSS, AMOS ve MINITAB uygulamalı. Nisan Yayınları.
• Ruijgrok, E. C. M. (2006). The three economic values of cultural heritage: A case study in the Netherlands. Journal of Cultural Heritage, 7, 206-213.
• Schreiber, J. B., Nora, A., Stage, F. K., Barlow, E. A., & King, J. (2006). Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: A review. The Journal of Educational Research, 99(6), 323-38.
• Seguin, R. (1989). The Elaboration of School textbooks methodological guide. Division of Educational Sciences, Contents and Methods of Education, UNESCO. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.107.238&rep=rep1&type=pdf
• Şen, S. (2020). Mplus ile yapısal eşitlik modellemesi uygulamaları. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Shankar, B., & Swamy, C. (2013). Creating awareness for heritage conservation in the city of my sore: Issues and policies. International Journal of Modern Engineering Research (IJMER), 3(2), 698-703.
• Sidekli, S., & Karaca, L. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde yerel, kültürel miras öğelerinin kullanımına ilişkin öğretmen adayı görüşleri. Gaziosman Paşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 5, 20-38.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ekinoks Yayınları.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev. M. Baloğlu). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
• Teo, P., & Huang, S. (1995). Tourism and heritage conservation in Singapore. Annals of Tourism Research, 22(3), 589-615.
• Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: understanding concepts and applications. American Psychological Association.
• Thurstone, L. L. (1947). Multiple factor analysis. University of Chicago.
• Tören, E., Kozak, N., & Demiral, G. N. (2012). Eskişehir’in kültürel miras varlıklarının korunmasında kamu kurumlarının rolü. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 69-88.
• Ünal, G. Z. (2014). Kültürel mirasın korunması. İSMEP Rehber Kitaplar Beyaz Gemi Sosyal Proje Ajansı.
• UNESCO (1972). Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage. http://whc.unesco.org/en/conventiontext/
• UNESCO (2003). Convention for the safeguarding of the intangible cultural heritage. 32nd Session of The General Conference. http://www.unesco.org/culture/ich/en/convention
• Van-Somoren, M. W., Barnard, Y. F., & Sandberg, J. A. C. (1994). The think aloud method a practical guide to modelling cognitive processes. London: Department of Social Science Informatics University of Amsterdam Published by Academic Press. https://pure.uva.nl/ws/files/716505/149552_Think_aloud_method.pdf
• Waltz, C. F., Strcikland, O. L., & Lenz, E. R. (2010). Measurement in nursing and health research. Springer Publishing Company.
• Wang, J., & Wang, X. (2012). Structural equation modeling: Applications using Mplus: methods and applications. John Wiley & Sons.
• Yeşilbursa, C. C. (2013). Altıncı sınıf öğrencilerinin somut kültürel mirasa yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 405-420.
• Yu, C. Y. (2002). Evaluating cutoff criteria of model fit indices for latent variable models with binary and continuous outcomes (Doctoral dissertation). University of California, Los Angeles, USA. https://www.statmodel.com/download/Yudissertation.pdf