Burnout Due to Parents; Parental Attitudes in the Academic Context, Reward Addiction, and Sensitivity to Punishmen

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 4, 587 - 600, 25.12.2023

Ayşe Aypay , Fatma Altınsoy

https://doi.org/10.17556/erziefd.1290287

Öz

This study aimed to examine the mediating roles of fear of being punished and conditional performance depending on reward expectation in the effect of functional/dysfunctional parental attitudes on high school students' burnout due to parents. The research was in quantitative design and was conducted on 462 high school students. In the first stage of the research, two original measurement tools (with mother and father parallel forms for each) were developed to be used in measuring parents' functional and dysfunctional attitudes in the academic context for high school students. Then, the mediating roles of fear of punishment and conditioned performance based on reward expectation in the effect of parental functional and dysfunctional attitudes towards the academic context on high school students' family-related burnout were examined. According to the results of the structural model, it was determined that the conditional performance related to reward expectation and fear of being punished played a partial mediation role in the relationship between discouraging and demoralizing intervention, and burnout due to parents. It was also found that parental functional attitude towards the academic context directly predicted burnout due to parents.

Anahtar Kelimeler

Functional parental attitude towards academic context, dysfunctional parental attitude towards academic context, school burnout, sensitivity to punishment, reward addiction

Proje Numarası

-

Aileden Kaynaklı Tükenmişlikte Akademik Bağlama Yönelik Ebeveyn Tutumları, Ödül Bağımlılığı ve Ceza Hassasiyeti

Öz

Bu çalışmada, akademik bağlama yönelik ebeveyn tutumlarının lise öğrencilerinin aileden kaynaklı tükenmişlikleri üzerindeki etkisinde cezalandırılma korkusu ve ödül beklentisine bağlı şartlı performansın aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nicel desende olup 462 lise öğrencisi üzerinde yürütülmüştür. Araştırmanın ilk aşamasında lise öğrencileri için ebeveynlerin akademik bağlamdaki işlevsel ve işlevsel olmayan tutumlarının ölçümünde kullanılmak üzere (her biri için anne ve baba paralel formları olan) özgün iki ölçme aracı geliştirilmiştir. Daha sonra akademik bağlama yönelik ebeveyn işlevsel ve işlevsel olmayan tutumlarının lise öğrencilerinin aileden kaynaklı tükenmişlikleri üzerindeki etkisinde cezalandırılma korkusu ve ödül beklentisine bağlı şartlı performansın aracı rolleri incelenmiştir. Yapısal model sonuçlarına göre cesaret kırıcı ve moral bozucu müdahale ile aileden kaynaklı tükenme arasındaki ilişkide cezalandırılma kaygısı ve ödül beklentisine bağlı şartlı performansın kısmi aracılık rolü üstlendiği belirlenmiştir. Ayrıca akademik bağlama yönelik ebeveyn işlevsel tutumunun aileden kaynaklı tükenmeyi doğrudan yordadığı da tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik bağlama yönelik işlevsel ebeveyn tutumu, akademik bağlama yönelik işlevsel olmayan ebeveyn tutumu, okul tükenmişliği, ceza hassasiyeti, ödül bağımlılığı

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Altun-Çoğalan, D. (2019). Lise öğrencilerinin kariyer gelişiminde aile etkisi ve algılanan anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ordu Üniversitesi.
• Atalay, D. ve Özyürek, A. (2021). Ergenlerde duygu düzenleme stratejileri ve ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 815-834. https://doi.org/10.37669/milliegitim.707741
• Aypay, A. (2011). İlköğretim II. Kademe Öğrencileri İçin Okul Tükenmişliği Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 511-527.
• Aypay, A. (2012). Ortaöğretim Öğrencileri İçin Okul Tükenmişliği Ölçeği (OOTO). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 782-787
• Aypay, A. (2015a). Sensitivity to punishment in the academic context: It’s relationship with locus of control, gender and grade level. Eğitimde Kuram ve Uygulama 11(4), 1475-1495.
• Aypay, A. (2015b, Haziran). Ceza hassasiyeti okul tükenmişliğine götürürken, okul sevgisi ceza hassasiyetini artırır mı?. 2. Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye
• Aypay, A. (2016a, Mayıs). Akademik bağlamda ödül bağımlılığının ebeveynlik tarzı ve cinsiyet ile ilişkileri, VIII. International Congress of Educational Research. “Quality Assurance in Higher Education and Accreditation of Faculties of Education”. Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale, Türkiye
• Aypay, A. (2016b, Mayıs). Akademik bağlamda ceza hassasiyeti ve ödül bağımlılığının okul tükenmişliğini yordaması. XVIII AMCE-AMCE-WAER Kongresi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye
• Aypay, A. (2016c, Mayıs). Akademik bağlamda ceza hassasiyeti ve ödül bağımlılığının okul tükenmişliğini yordaması XVIII AMCE-AMCE-WAER Kongresi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye
• Aypay, A. (2017). Lisede okul tükenmişliğinin akademik bağlamda ödül bağımlılığı ile yordanması. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 8-19.
• Aypay, A. (2018a). Ortaokulda ödül bağımlılığı-ceza hassasiyeti ve ödül bağımlılığı-okul tükenmişliği arasındaki yordayıcı ilişkiler. Eğitim ve Bilim, 43(194), 43-59. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.6909
• Aypay, A. (2018b). The relationship between punishment sensitivity to affection to school and school burnout. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(2), 221-246 http://www.doi.org/10.14527/kuey.2018.006
• Aypay, A. (2018c). Is reward a punishment? From reward addiction to sensitivity to punishment. International Journal of Psychology and Educational Studies, 5(2), 1-11.
• Aypay, A. (2019). Akademik bağlamda ceza hassasiyetinin ebeveynlik tarzı ve cinsiyet ile ilişkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 20-37.
• Aypay, A. (2021). Okul tükenmişliği, ödül bağımlılığı, ceza hassasiyeti ve okulda ruh sağlığı. A. Aypay ve E. Durmuş (Eds.), Okulda ruh sağlığı içinde (ss.83-106). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bask, M., & Salmela-Aro, K. (2012). Burned out to drop out: Exploring the relationship between school burnout and school dropout. European Journal of Psychology of Education, 28(2), 511-528. https://doi.org/10.1007/s10212-012-0126-5
• Beşer, N. G., Arabacı, L. B., Uzunoğlu, G., Bilaç, Ö. ve Ozan, E. (2018). Suça itilmiş ergenlerde ebeveyn tutumu ve çocukluk çağı travmalarının belirlenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 22 (2), 219-227.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (Genişletilmiş 19. baskı). Pegem Akademi.
• Boyacı, M., ve Özhan, M. (2018). The role of hope and family relations of school burnout among secondary school students: A structural equation modeling. Education and Science, 43(195), 137-150. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7536
• Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Separation, anxiety and anger. Basic Books.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. Kaknüs Yayınları.
• Bursztyn, L. & Jensen, R. (2014). Should schools recognize or award achievement? Mimeo, UCLA.
• Butnaru, S. (2016, September). Perceived parenting styles and school anxiety in preadolescents. In CBU International Conference Proceedings (Vol. 4, pp. 483-488). https://doi.org/10.12955/cbup.v4.801
• Carver, C. S. (2004). Negative affects deriving from the behavioral approach system. Emotion, 41, 3–22. https://www.doi.org/10.1037/1528-3542.4.1.3
• Corr, P. J. (2002). J.A. Gray’s reinforcement sensitivity theory and frustrative nonreward: A theoretical note on expectancies in reactions to rewarding stimuli. Personality and Individual Differences, 32, 1247-53. https://doi:10.1016/S0191-8869(01)00115-5
• Çapulcuoğlu, U., ve Gündüz, B. (2013). Öğrenci tükenmişliğini yordamada stresle başa çıkma, sınav kaygısı, akademik yetkinlik ve anne-baba tutumları. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 201-218.
• Çeçen, A. R. (2008). Öğrencilerinin cinsiyetlerine ve ana baba tutum algılarına göre yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 415-431.
• Çengel, F. N. (2021). Ortaokul öğrencilerinin okul tükenmişlik düzeyi ile anne-baba tutumu arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (A. Aypay, Çev. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Cloninger, S. (2009). Conceptual issues in personality theory. In P. J. Corr & G. Matthews (Eds.), The Cambridge handbook of personality psychology (pp. 3–26). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511596544.004
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• deCharms, R. (1968). Personal causation. Academic Press.
• Deci, E. L., Koestner, R. & Ryan, R. M. (1999). A meta-analytic review of experiments examining the effects of extrinsic rewards on intrinsic motivation. Psychological Bulletin, 125(6), 627-668.
• Deniz, L., ve Karbeyaz, A. S. (2018). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğrencilerinde okul tükenmişliği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(4), 735-755.
• Ding, X., Zhibing, Z., & Ge, G. (2019, August). The study on the relationship among parenting style, negative perfectionism and academic burnout of college students. In 2019 10th International Conference on Information Technology in Medicine and Education (ITME) (pp. 237-240). IEEE.
• Durmuş, E., Aypay, A., ve Aybek, E. C. (2017). Okul tükenmişliğini önlemede ebeveyn izlemesi ve olumlu okul iklimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(3), 355-386.
• Dündar, B. B. (2018). Lise öğrencilerinde sınav kaygısı, aile tutumu ve gelecek beklentisinin okul tükenmişliği ile ilişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Erdoğdu, M. Y. (2007). Ana-Baba tutumları ve öğretmen davranışları ile öğrencilerin akademik başarıları arasındaki ilişikler. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 33-46.
• Erdoğdu, M. Y., ve Gündoğmuş, G. (2020). Yalnızlık düzeyinin yordanmasında anne baba tutumları ve okul tükenmişliğinin rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 158-168. https://doi.org/10.20875/makusobed.564127
• Ewen, R. B. (2014). An introduction to theories of personality. Psychology Press.
• Fuentes, M. C., García-Ros, R., Pérez-González, F., & Sancerni, D. (2019). Effects of parenting styles on self-regulated learning and academic stress in Spanish adolescents. International journal of environmental research and public health, 16(15), 2778. https://doi.org/10.3390/ijerph16152778
• Garcia, O. F., & Serra, E. (2019). Raising children with poor school performance: Parenting styles and short-and long-term consequences for adolescent and adult development. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(7), 1089. https://doi.org/10.3390/ijerph16071089 Gray, J. A. (1990). Brain systems that mediate both emotion and cognition. Cognition & Emotion, 4(3), 269-288.
• Gray, J. A. (1991). The neuropsychology of temperament. In J. Strelau & A. Angleitner (Eds.), Explorations in temperament: International perspectives on theory and measurement (pp. 105–128). Plenum Press. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-0643-4
• Gray, J. A., & McNaughton, N. (2000). The neuropsychology of anxiety (2nd Ed.). Oxford University Press.
• Güleç, S. (2020). Lise öğrencilerinde anne baba tutumları ve başarı yönelimleri arasındaki ilişkide yetkinlik beklentilerinin aracı rolü. Humanistic Perspective, 2(2), 175-190.
• Gündüz, Z. B. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin okul tükenmişliği ile kendine saygı ve anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karabük Üniversitesi .
• Gündüz, Z. B., ve Özyürek, A. (2018). Lise öğrencilerinin okul tükenmişlik düzeyleri ve anne-baba tutum algıları arasındaki ilişki. Ilkogretim Online, 17(1), 384-395
• Gershoff, E. T. (2017). School corporal punishment in global perspective: prevalence, outcomes, and efforts at intervention. Psychology, Health & Medicine, 22(sup1), 224-239.
• Güzelyurt, T., Tok, F., Tümas, Ç., ve Urug, F. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin ödül ve ceza kullanımına ilişkin görüşleri. Temel Eğitim, 1(4), 21-28.
• Harmon-Jones, E. (2003). Anger and the behavioral approach system. Personality and Individual Differences, 35, 995–1005. https://doi:10.1016/S0191-8869(02)00313-6
• He, Y. M., Liu, T., & Chen, Y. W. (2017, December). Influence of parental rearing patterns on academic burnout: The mediating role of psychological capital and self-control. In 2017 IEEE International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management (IEEM) (pp. 2307-2311). IEEE.
• İkiz, S., ve Öztürk-Samur, A. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarında fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın ebeveyn tutumları açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 159-175
• Ilegbusi, M. I. (2013). An analysis of the role of rewards and punishment in motivating school learning. Computing, Information Systems & Development Informatics, 4(1), 35-38.
• İnanç, B. Y. ve Yerlikaya, E. E. (2013). Kişilik kuramları (7. Baskı). Pegem Akademi.
• Kapıkıran, Ş. (2020). Ergenlerde ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ile sınav kaygısı arasındaki ilişkide akademik dayanıklılığın aracı rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 409-430. https://doi.org/10.9779/pauefd.521230
• Karadaş, C. (2020). Anne-babaların kullandıkları ödül-ceza yöntemlerinin çocuklarının akademik başarıları üzerindeki etkisi: Akademik erteleme ve ders çalışma süresinin aracılık rolü, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Maag, J. W. (2001). Rewarded by punishment: Reflections on the disuse of positive reinforcement in schools. Exceptional Children, 67(2), 173-186.
• McNaughton, N., & Corr, P.J. (2004). A two-dimensional neuropsychology of defense: Fear/anxiety and defensive distance. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 28, 285–305.
• Özdemir, A. ve Yılmaz, A. (2019). Eğitimde kullanılan ödül ceza uygulamalarının, öğretmen görüşlerine göre öğrencilerin duyuşsal alanları açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(3), 773-799. https://www.doi.org/10.29228/TurkishStudies.22754
• Özen Altınkaynak, Ş., Uysal Bayrak, H., Taşkın, N. ve Akman, B. (2018). Çocukların ödül ve ceza algıları ile öğretmenlerin disiplin hakkındaki görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (33), 1-12. http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.735
• Özyürek, A. ve Özkan, İ. (2015). Ergenlerin okula yönelik öfke düzeyleri ile anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 280-296.
• Peker, A., ve Kağızmanlı, N. (2018). Ebeveyn tutumlarının ergenlerin akademik güdülenme düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 210-224. https://doi.org/10.17860/mersinefd.338252
• Phinney, J. S. & Haas, K. (2003). The process of coping among ethnic minority first generation college freshmen: A narrative approach. The Journal of Social Psychology, 143(6), 707–726.
• Pink, D. H. (2009). Drive: Nasıl motive oluruz? Nasıl motive ederiz?. MediaCat.
• Pychyl, T. A., Coplan, R. J., & Reid, P. A. (2002). Parenting and procrastination: gender differences in the relations between procrastination, parenting style and self-worth in early adolescence. Personality and İndividual Differences, 33(2), 271-285.
• Rahimpour, P., Direkvand-Moghadam, A., Direkvand-Moghadam, A., & Hashemian, A. (2015). Relationship between the parenting styles and students’ educational performance among iranian girl high school students, a cross-sectional study. Journal of Clinical and Diagnostic Research: JCDR, 9(12), JC05.
• Ryan, R.M., & Grolnick, W.S. (1986). Origins and pawns in the classroom: Self-report and projective assessments of individual differences in children’s perceptions. Journalof Personality and Social Psychology, 50, 550–558.
• Shrout, P. E., & Bolger, N. (2002). Mediation in experimental and nonexperimental studies: New procedures and recommendations. Psychological Methods, 7(4), 422–445. https://doi.org/10.1037/1082-989X.7.4.422
• Spera, C. (2005). A review of the relationship among parenting practices, parenting styles, and adolescent school achievement. Educational Psychology Review, 17(2), 125-146.
• Subaşı, D.(2019). Ergenlik dönemindeki öğrencilerin başarısızlık korkusu ile ana baba tutumları arasındaki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Subaşı, D., ve Özçelik, A. D. Ö. (2019). Ergenlerin algıladıkları anne baba tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 25-47.
• Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E., ve Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 42-59.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
• Toprakyaran, S. (2016). Lise son sınıf öğrencilerinin anne baba tutumları ile akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Haliç Üniversitesi. Walburg, V. (2014). Burnout among high school students: A literature review. Children and Youth Services Review, 42, 28-33.
• Wolfradt, U., Hempel, S., & Miles, J. N. (2003). Perceived parenting styles, depersonalisation, anxiety and coping behaviour in adolescents. Personality and İndividual Differences, 34(3), 521-532.
• Zhu, Q., Cheong, Y., Wang, C., & Tong, J. (2021). The impact of maternal and paternal parenting styles and parental involvement on Chinese adolescents’ academic engagement and burnout. Current Psychology, 1-14. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01611-z