The Role of Career Consciousness and Career Indecision in Predicting Career Anxiety of High School Students

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 3, 425 - 432, 30.09.2024

Seda Aleyna Özen , Eyup Zorlu

https://doi.org/10.17556/erziefd.1293825

Öz

Career choice is a decision that is made in high-school years by individuals, and it shapes the lives of individuals in numerous fields. Individuals sometimes have anxiety and become undecided in the process of choosing a career. These reactions to ambiguity are the subject of various research. 'The career consciousness of the high-school student's prediction of career anxieties and the role of career indecision' is intended to examine in this research. Research data were collected from 831 high-school students studying in the western Black Sea city in the 2021-2022 academic year. In this research, the "Career Anxiety Scale," "Multidimensional 21st Century Skills Scale", "Career Decision Inventory," and "Personal Information Form" was used in the data collection. Research findings were analyzed by the method of hierarchical regression. Career indecision has a positive and meaningful predictive power on career anxiety (β= .70, p<0.01), and the explained variance is 50% examined (R2 =0. 50). It has been reached that the variable of career consciousness, which was added to the model in the second step, has not a predictive power at a significant level on career anxiety.

Anahtar Kelimeler

career choice, career anxiety, career consciousness, career indesicion, school counselor

Lise Öğrencilerinin Kariyer Kaygılarını Yordamada Kariyer Bilinci ve Mesleki Kararsızlığın Rolü

Öz

Meslek seçimi, bireylerin yaşamını birçok alanda şekillendiren ve büyük oranda lise yıllarında verilen bir karardır. Meslek kararı verme sürecinde bireyler kimi zaman kararsızlık ve kaygı yaşarlar. Belirsizliğe verilen bu tepkiler çeşitli araştırmalara da konu olmaktadır. Bu araştırmada ‘Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarını yordamada kariyer bilinci ve mesleki kararsızlığın rolü’nün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Batı Karadeniz bölgesindeki bir ilde öğrenim gören 831 lise öğrencisi oluşturmuştur. Veriler ‘Kariyer Kaygısı Ölçeği (KKÖ)’, ‘Çok Boyutlu 21. Yüzyıl Becerileri Ölçeği’, ‘Mesleki Karar Envanteri (MKE)’ ile ‘Kişisel Bilgi Formu’ kullanılarak toplanmıştır. Ayrıca analizde hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Kariyer kaygısı üzerinde mesleki kararsızlığın anlamlı ve pozitif yönde yordayıcı gücü olduğu (β= .70, p<0.01) ve açıklanan varyansın %50 olduğu görülmüştür (R2 =0. 50). Modele ikinci aşamada eklenen kariyer bilinci değişkeninin ise kariyer kaygısı üzerinde anlamlı düzeyde yordayıcı gücü olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

meslek seçimi, kariyer kaygısı, kariyer bilinci, mesleki kararsızlık, okul psikolojik danışmanı

Kaynakça

• Adachi, T. (2006). The career consciousness among youth and career development support: A study focusing on university students. Japan Labor Review, 3(2), 28.
• Akbaş, M. G. (2019). Lise öğrencilerinin kariyer kaygısı üzerine bir araştırma: Antalya ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Akbaş, M.G. ve Okutan, E. (2020). Lise araştırmasına yönelik kaygısına yönelik alan araştırması: Antalya ili örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8 (20), 158-187.
• Akdağ, M. (2021). Bilimsel araştırmalarda yöntem/metod (Powerpoint Sunusu). Erişim Adresi: https://avesis.inonu.edu.tr/mustafa.akdag/dokumanlar
• Akıncı, A. Y. (2022). Anadolu lisesi öğrencilerinin yirmi birinci yüzyıl becerileri ve kariyer kaygısı. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8(57), 1338-1345. http://dx.doi.org/10.29228/JOSHAS.64759
• Akkoç, F.F. (2009). Lise öğrencilerinin kariyer düşüncelerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Aydın, S. ve Duman B. (2020, 10-13 Eylül). Üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin 21. Yüzyıl becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. 7. International Eurasian Educational Research Congress (EJERCONGRESS 2020) Eskişehir, Türkiye.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. (1.Baskı). Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. (20. Baskı). Pegem Akademi.
• Campagna, C. G. & Curtis G. J. (2007). So worried I don’t know what to be: Anxiety is associated with increased career indecision and reduced career certainty. Australian Journal of Guidance & Counselling, 17, (1), 91–96. https://doi.org/10.1375/ajgc.17.1.91
• CEDEFOP (2017). Guidance: Supporting youth to manage their careers. Erişim tarihi:13.11.2023. https://www.cedefop.europa.eu/en/tools/vet-toolkit-tackling-early-leaving/intervention-approaches/guidance-supporting-youth-manage-their-careers
• Ceylan, T. (2011). Toplumsal sistem analizinde toplumsal statü ve rol. Journal of Graduate School of Social Sciences, 15(1), 89-104.
• Cook, R.D. and Weisberg, S. (1982). Residuals and Influence in Regression. New York, NY: Chapman & Hall
• Çakır, M. A. (2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Çakır, M. A. (2004). Mesleki karar envanterinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 (2),1-14. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000098
• Çakır, M.A. (2011). Meslek seçimi mesleki karar ve mesleki kararsızlık. (1. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Çelik, E. (2019). Sosyal bilgiler programında yer alan girişimcilik ve kariyer bilinci kazanımlarına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum
• Çevik, M. ve Şentürk C. (2019). Multidimensional 21th century skills scale: Validity and reliability study. Cypriot Journal of Educational Science. 14(1), 11-28. https://dx.doi.org/10.18844/cjes.v14i1.3506
• Daniels, L.M., Stewart, T. L., Stupnisky, R.H., Perry, R.P., & LoVerso, T. (2011). Relieving career anxiety and indecision: The role of undergraduate students’ perceived control and faculty affiliations. Soc Psychol Education, 14, 409–426. https://doi.org/10.1007/s11218-010-9151-x
• Engin, A. O. ve Korucuk, M. (2021). Öğrencilerin 21. yüzyıl becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 1081-1119. https://doi.org/10.17152/gefad.875581
• Featherman, D. (1980). Schooling and occupational careeers: Constancy and change in worldly success. In O. Brim, Jr and J. Kagan (Eds.), Constancy and change in human developmant. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. and Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis. (7th Edition). Pearson, New York.
• Hyun-Jung, P., Ji-Young, K., & Hyung-Chul, J. (2015). The relationship among the career consciousness, career status and career self-efficacy of dance majors in Korea. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 205, 184-188. https://www.doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.09.055
• Kanten, S. (2012). Kariyer uyum yetenekleri ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 191-205.
• Karadaş, A., Kaynak, S., Ergün, S. ve Karaca, P. P. (2021). Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin 21. yüzyıl becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 4(2), 232-239. https://www.doi.org/10.38108/ouhcd.906190
• Kırdök, O. (2015). Dokuzuncu sınıf öğrencileri için kariyer kararı verme programı. Ragıp Özyürek (Editör). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kuzgun, Y. (2014). İlköğretimde meslek gelişimi. Yıldız Kuzgun (Ed.), İlköğretimde rehberlik (s.125-153). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• McClelland, D. (1961). The achieving society. Princenton, NJ: Van Nostrand.
• MEB (2018). 2023 Eğitim Vizyonu Belgesi. Erişim Adresi: https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/2023_E%C4%9Fitim%20Vizyonu.pdf
• Miller, A. D. & Rottinghaus, P. J. (2014). Career indecision, meaning in life and anxiety: An existential framework. Journal of Career Assessment, 22(2), 233–247. https://www.doi.org/10.1177/1069072713493763
• Nalbantoğlu, Y. F. ve Gündüz, Ç. H. (2016). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1008-1022. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282397
• Nalbantoğlu, Y. F. ve Gündüz, Ç.H. (2018). Career indecision and career anxiety in high school students: An envestigation through structural equation modelling. Eurasian Journal of Educational Research, 78, 23-42. https://www.doi.org/10.14689/ejer.2018.78.2
• Okutan, E. ve Akbaş, M.G. (2019). 15-24 yaş arası eğitim araştırmalarını incelemeye yönelik literatür taraması. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 33-41.
• Orhan-Göksün, D. ve Kurt, A. A. (2017). Öğretmen adaylarının 21. yy. öğrenen becerileri kullanımları ve 21. yy. öğreten becerileri kullanımları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 42(190), 107-130. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.7089
• Öztemel, K. (2013). An ınvestigation of career ındecision level of high school students: Relationships with personal ındecisiveness and anxiety. Online Journal of Counseling & Education, 2(3).
• Özyürek, R. (2013). Kariyer psikolojik danışmanlığı kuramları: Çocuk ve ergenler için kariyer rehberliği uygulamaları. (1. baskı). Nobel Yayınevi.
• Peng, H. (2005). Reduction in state anxiety scores of Freshmen through a course in career decision. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 5, (1), 293–302. https://doi.org/10.1007/s10775-005-3603-4
• Pisarik, C. T., Rowell, P. C. and Thompson, L. K. (2017). A phenomenological study of career anxiety among college students. The Career Development Quarterly, 65(4), 339-352. https://doi.org/10.1002/cdq.12112
• Pişkin, M. (2018). Kariyer gelişim sürecini etkileyen faktörler. B. Yeşilyaprak (Ed.), Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya (9. baskı s. 44-75). Pegem Akademi.
• Steinberg, L. (2013). Başarı. F. Çok (Ed.). ve R. Parmaksız (Çev.). Ergenlik (2. Baskı 443- 479). İmge Kitabevi. (Orijinal eserin yayın tarihi, 1985).
• Şama, H. (2020). Ergenlerin kariyer kaygısını yordamada aile desteği ve umudun rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Şanlı Kula, K. ve Saraç, T. (2016). Üniversite öğrencilerinin gelecek kaygısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13 (33), 227-242.
• Şeker, G. (2021). Kariyer kararsızlığının yordayıcısı olarak iyi oluş ve kariyer kaygısı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 262-275. https://doi.org/10.9779/pauefd.706983
• Şeker, G. ve Kaya, A. (2019). Mesleki karar verme programının onuncu sınıf öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeyleri üzerinde etkililiğinin sınanması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 457-476.
• Terzi, Y. (2019). Çoklu regresyon analizi (Powerpoint sunusu). Erişim Adresi: https://avys.omu.edu.tr/lessons/2/28/5074-932001/320175-108853
• Tuckman, B. (1974). An age-graded model for career development education. Journal of Vocational Behavior, 4(2), 193-212. https://doi.org/10.1016/0001-8791(74)90104-3
• Ulaş, Ö., Demirtaş-Zorbaz, S., Dinçel, E. F., Çiffiliz-Kınay, G. ve Coştur, R. (2017). Özel okulda öğrenim görmekte olan lise öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 441-456. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.28551-304647
• Ünsal, P. (2014). Kariyer gelişim kuramları ve kariyer danışmanlığı. (1. Baskı). Nobel Yayınevi.
• Üstün O. (2022). Spor bilimleri sınavlarına hazırlanan adayların kariyer farkındalıkları ile gelecek kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Vignoli, E. (2015). Career indecision and career exploration among older French adolescents: The specific role of general trait anxiety and future school and career anxiety. Journal of Vocational Behavior, 89, 182–191. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.06.005
• Yeşilyaprak, B. (2016). Eğitimde rehberlik hizmetleri: Gelişimsel yaklaşım. (26. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Yeşilyaprak, B. (2018). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığına giriş. B. Yeşilyaprak (Ed.), Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya (9. baskı s. 2-44). Pegem Akademi.