VZA İLE İŞLETMELERDE ETKİNLİĞİN ÖLÇÜLMESİ: BİST GIDA, İÇKİ VE TÜTÜN SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 1, 231 - 242, 15.06.2016

Abdulkadir Kaya , Ali Çoşkun

Öz

İşletmeler ulusal ve uluslararası piyasalarda rekabet edebilmek ve sürekliliklerini sağlayabilmek için etkin olup olmadıklarını, etkin değilseler hangi alanlarda eksikliklerinin bulunduğunu tespit ederek tedbir almalıdırlar. Bu çalışmanın amacı, BİST Gıda, İçki ve Tütün sektöründe son on yılda pay piyasasında işlem gören 17 işletmenin, küresel finansal kriz sonrası 2009-2013 yıllarındaki beş girdi ve iki çıktı birimiyle etkinliğinin, Veri Zarflama Analizi (VZA), çıktı odaklı CCR modeliyle belirlemektir. Çalışmanın sonucunda KRVTS ve KNFRT işletmeleri tüm yıllarda etkin çıkmış, beş yıllık sürede tüm yıllarda etkin olmayan işletme bulunamamıştır. 

Anahtar Kelimeler

İşletme, BİST, etkinlik

MEASUREMENT OF EFFICIENCY IN THE BUSINESSES WITH DEA: AN APPLICATION ON THE FOOD, BEVERAGE AND TOBACCO INDUSTRY IN THE BIST

Öz

In order to provide continuity and to compete in national and international markets, businesses should identify if they are active, if not they should take measures by identifying in which area they have deficiency. The aim of this study is to determine the activity of 17 business traded in the market share in the last ten years in the industry of BIST Food, Alcoholic and Tobacco with Data Envelopment Analysis ( DEA), the output-oriented CCR model. Results of the study show that KRVTS and KNFRT companies are active in all the years, in five years’ time, it hasn’t been company which are inactive in all years.

Anahtar Kelimeler

Operation, BİST, activity

Kaynakça

• Akhisar, İlyas., Tezergil, Seher A. (2014), Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi:Türk Sigorta Sektörü Uygulaması, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 5 Sayı: 10, ss. 1-14
• Akyüz, Yılmaz., Yıldız, Feyyaz. ve Kaya, Zübeyde. (2013), Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Malmquist Endeksi ile Toplam Faktör Verimlilik Ölçümü: Bist’te İşlem Gören Mevduat Bankaları Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 27, Sayı:4, ss. 110-131
• Ayan, Tuba Y., Perçin, Selçuk. (2008), Measuring Efficiency of Turkish Automotive Firms With The Fuzzy Dea Model, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:26, Sayı:1, 99 – 119.
• Bakırcı, Fehim., Ekinci, Emine D., Şahinoğlu, Tuba. (2014), Bölgesel Kalkınma Politikalarının Etkinliği: Türkiye Alt Bölgeler Bazında Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2014 18 (2): ss. 281-298
• Bakırcı Fehim., Shiraz, Seyedhadi E. ve Sattary, Ali. (2014), Bist’da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: Vza Süper Etkinlik ve Topsis Uygulaması, Ege Akademik Bakış, Cilt: 14 Sayı: 1 Ocak 2014 ss. 9-19
• Contuk, Filiz Y., Burucu Hümeyra. ve diğerleri. (2013) Measurement of Financial Performance in Productıon Sector, Sakarya İktisat Dergisi,2013/4, ss.63-84
• Çakır, Süleyman., Perçin, Selçuk.( 2012), Kamu Şeker Fabrikalarında Etkinlik Ölçümü: Vza - Malmquist Tfv Uygulaması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12 - Sayı: 4 ss.49-64
• Demir, Yusuf., Gençtürk, Mehmet. (2006), İMKB’de İşlem Gören Yerli ve Yabancı Bankaların Göreli Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçümü, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:21, Sayı:2, 49 – 74.
• Doğan, Nuri Ö., Gencan, Seda.( 2014), Vza/Ahp Bütünleşik Yöntemi ile Performans Ölçümü: Ankara’daki Kamu Hastaneleri Üzerine Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 16/2, ss.88-112
• Özçomak, Mehmet S., Gündüz, Murat. ve diğerleri. (2012). Çeşitli İklim ve Ürün Verileri Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon Analizi ve Veri Zarflama Analizi Yöntemleri ile İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 1. S. 111-131.
• Özer, Ali., Öztürk, Meryem. ve Kaya, Abdulkadir. (2010), İşletmelerde Etkinlik ve Performans Ölçmede Vza, Kümeleme ve Topsis Analizlerinin Kullanımı: İmkb İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2010 14 (1), ss. 233-260
• Kahveci, Eyüp., Celen, Yakup., ve Ekşi, İbrahim.Halil. (2013), Türk Mevduat Bankalarının Performansının VZA Pencere Analizi İle Belirlenmesi, Bankacılar Dergisi, Sayı 86, ss.53-66
• Kaya Abdulkadir., Gülhan Ünal.(2010), Küresel Finansal Krizin İşletmelerin Etkinlik ve Performans Düzeylerine Etkileri: 2008 Finansal Kriz Örneği, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Ekonometri ve İstatistik Sayı:11 ss. 61–89
• Köne, Aylin Ç. (2014), Türkiye’de Bölgesel Eko-Verimliliğin Ölçülmesi: Veri Zarflama Analizi ile Bir Değerlendirme, Tisk akademi, 2014 / ı, ss.138-157
• Kula, Veysel., Özdemir, Latife. (2007), Çimento Sektöründe Göreceli Etkinsizlik Alanlarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Tespiti, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(1), ss.55 – 70.
• Yolalan, Reha. (1993), İşletmelerarası Göreli Etkinlik Ölçümü, Ankara, MPM Yayınları No: 483, s. 6.
• Soba, Mustafa., Akcanlı, Fatma. ve Erem, Işıl. (2012), İMKB’ye Kayıtlı Seçilmiş İşletmelere Yönelik Etkinlik Ölçümü ve Performans Değerlemesi: Veri Zarflama Analizi ve Topsis Uygulaması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt: 27. S. 229-243
• Sülkü, Seher N. (2011), Performansa Dayalı Ek Ödeme Sisteminin Kamu Hastanelerinin Verimliliği Üzerine Etkileri, Maliye Dergisi, Sayı: 160. S. 242-268.
• Benli, Yasemin Keskin. (2006), İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İmalat Sanayi İçin Etkinlik ve Toplam Faktör Verimliliği Analizi, Ankara, Seçkin Yayıncılık, s. 15.