KURUMSAL DEMOKRASİ ALGISININ ETİK DEĞERLERE YATKINLIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 1, 33 - 48, 28.05.2021

Guzel Sadykova Sefa Çetin Serpil Şahin Badenur Eflanili

Öz

Çalışma kurumsal demokrasi algısının etik değerlere yatkınlık üzerine olan etkisini belirlemeyi amaçlamaktadır. Kurumsal demokrasi algısı, kurum içerisinde çalışanların kendilerini ilgilendiren kararlara katılımı, yönetimin adil tutumu, kişisel haklara saygı, şeffaflık gibi etkenleri ifade eder. Araştırma kapsamında kurumsal demokrasi algısı, kişisel değerlere saygı, demokratik tutum, demokratik yönetim, demokratik davranış ve otorite algısıyla ölçülmüştür. Etik değerlere yatkınlık, ahlaki kararlar alırken davranışların sonuç ve nihai değerleri açısından anlamlılığını belirleyen kalıpları içerir. Çalışmada etik değerlere yatkınlık sevgi/saygı, adalet/dürüstlük ve işbirliği boyutlarıyla irdelenmiştir. Sağlık çalışanları üzerinde yapılan araştırmanın sonucunda kişisel değerlere saygı ve otorite algısı boyutlarının etik değerlere yatkınlık üzerinde pozitif ve anlamlı etkileri olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Demokrasi Algısı, Etik Değerlere Yatkınlık, Kişisel Değerlere Saygı, Otorite Algısı, Sağlık Çalışanları

Kaynakça

• AÇAĞDİKEN, S., & AYDOĞAN, A. (2017), Hemşirelerde Empatik Beceri ve Etik Duyarlılık İlişkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (GÜSBD), 6(2), 122-129.
• AKIN, O., & ÖZDAŞLI, K. (2014), Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Faaliyetlerinde Uymaları Gereken Etik İlkelere Uyma Düzeyine Yönelik Meslek Mensupları ile Meslek Yüksek Okulu Muhasebe Bölümü Öğrencilerinin Algıları, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 63, 59-74.
• AKTAŞ, K. (2014), Etik-Ahlak İlişkisi ve Etiğin Gelişim Süreci, Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 22-32.
• ASLAN, Ö., VURAL, H., & AVCI, P. Y. (2003), Ameliyathane Hemşirelerinin Etik Sorunlara Yönelik Yaklaşımlarının Belirlenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 45(2), 147-152.
• BAŞAK, T., UZUN, Ş., & ARSLAN, F. (2010), Yoğun Bakım Hemşirelerinin Etik Duyarlılıklarının İncelenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 52(2), 76-81.
• BAYIK, A. (2000), Hasta Hakları, Etik ve Hemşirelik, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 16(1), 57-72.
• BAUMANE-VITOLINA, I., CALS, I., & SUMILO, E. (2016), Is Ethics Rational? Teleological, Deontological and Virtue Ethics Theories Reconciled in the Context of Traditional Economic Decision Making, Procedia Economics And Finance, 39, 108-114.
• BAUMLIN, J. S., & MEYER, C. A. (2018), Positioning Ethos in/for the Twenty-first Century: An Introduction to Histories of Ethos, Humanities, 7(3), 78.
• BİLGİN, R., & KÜÇÜKHAZAR, M. (2018), Türkiye’de Kamu Sağlık Kuruluşlarında Yaşanan Etik Dışı Davranışlar ve Uygulamaların Genel Görünümü, Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (MÜSBİD), 7(13), 119-140.
• BOSNJAK, M., GALESIC, M., & KLICEK, B. (2008), Determinants of Online Political Participation in Croatia, Drustvena Istrazivanja (Social Research), 17(4-5), 747-769.
• BOWLES, S., & GINTIS, H. (1993), A Political and Economic Case for the Democratic Enterprise, Economics and Philosophy, 9, 75-100.
• BRADY, F. N., & WHEELER, G. E. (1996), An Empirical Study of Ethical Predispositions, Journal of Business Ethics, 16, 927-940.
• BUTCHER, D., & CLARKE, M. (2002), Organizational Politics: The Cornerstone for Organizational Democracy, Organizational Dynamics, 31(1), 35-46.
• CLARKE, M. (2011), Organizational Democracy, Ethics and Leadership: The Mediating Role of Organizational Politics, Leadership, 7(4), 415-433.
• COHEN, C. (1971), Democracy, Athens: University of Georgia Press.
• DEBODE, J. D., ARMENAKIS, A. A., FEILD, H. S., & WALKER, A. G. (2013), Assessing Ethical Organizational Culture: Refinement of A Scale, The Journal of Applied Behavioral Science, 49(4), 460-484.
• DESHPANDE, S. P., JOSEPH, J., & PRASAD, R. (2006), Factors Impacting Ethical Behavior in Hospitals, Journal of Business Ethics, 69(2), 207-216.
• DİNÇ, A. (2020), Investigating the Relationship Between Ethical Values and Career Awareness of Iğdir University Sports Science Students, African Educational Research Journal, 8(2), 137-141.
• DONALDSON, J., & FAFALIOU, I. (2003), Business Ethics, Corporate Social Responsibility and Corporate Governance: A Review and Summary Critique, European Research Studies, VI(1-2), 90-110.
• ELLERMAN, D. (2000), Responsibility and Workplace Democracy, Peace Review: A Journal of Social Justice, 12(2), 189-195.
• EMMERICH, N. (2016), Ethos, Eidos, Habitus: A Social Theoretical Contribution to Morality and Ethics, In BRAND, C. (Eds.), Dual-Process Theories in Moral Psychology: Interdisciplinary Approaches to Theoretical, Empirical and Practical Considerations (pp. 271-295), Wiesbaden, Germany: Springer VS.
• ERKOL BAYRAM, G. (2018), Etik Değerler ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi Üzerine Turizm İşletmeleri Örneğinde Bir Araştırma, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 228-259.
• FRANSSON, G. (2017), Understanding Morality and Ethics: Maneuvering Ethical Dilemmas in Digital Educational Context, In DREON, O., POLLY, D. (Eds.), Teacher Education for Ethical Professional Practice in the 21st Century (pp. 72-97), Hershey, PA: IGI Global.
• FRITZ, J. M. H., ARNETT, R. C., & CONKEL, M. (1999), Organizational Ethical Standards and Organizational Commitment, Journal of Business Ethics, 20, 289-299.
• FROST, C. (2013), Journalism Ethics and Regulation, 3rd Edition, New York: Routledge.
• FRUNZA, A., & SANDU, A. (2017), Ethical Values in Social Work Practice: A Qualitative Study, Journal of Social Work Values and Ethics, 14(1), 40-58.
• GASTIL, J. (1994), A Definition and Illustration of Democratic Leadership, Human Relations, 47(8), 953-975.
• GEÇKİL, T., & TİKİCİ, M. (2015), Örgütsel Demokrasi Ölçeği Geliştirme Çalışması, Amme İdaresi Dergisi, 48(4), 41-78.
• GEÇKİL, T., & TİKİCİ, M. (2016), Hospital Employees’Organizational Democracy Perceptions and Its Effects on Organizational Citizenship Behaviors, Asian Pacific Journal of Health Sciences, 3(2), 123-136.
• GEÇKİL, T. (2017), Örgütsel Demokrasi: Örgüte Neler Kazandırabilir? Researcher: Social Science Studies, 5(IV), 747-755.
• GEÇKİL, T., AKPINAR, A. T., & TAŞ, Y. (2017), The Effect of Organizational Democracy on Job Satisfaction: A Field Study, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 649-674.
• GREENBERG, E. S. (1986), Workplace Democracy: The Political Effects of Participation, Ithaca, NY: Cornell University Press.
• HARRISON, J. S., & FREEMAN, R. E. (2004), Is Organizational Democracy Worth the Effort? Academy of Management Executive, 18(3), 49-53.
• HARTO, P., & PRASTIWI, A. (2015), The Relationship of Students’ Corporate Social Responsibility Orientation and Ethical Preferences, Jurnal Akuntansi & Auditing, 12(1), 1-16.
• HATCHER, T. (2007), Workplace Democracy: A Review of Literature and Implications for Human Resource Development, North Carolina State University, 30 Ekim 2019 tarihinde https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED504672.pdf adresinden alındı.
• HOGAN, B. (2010), Deontology, Rationality, and Agent-centered Restrictions, Florida Philosophical Review, X(1), 75-87.
• HOLTZHAUSEN, D. (2002), The Effects of Workplace Democracy on Employee Communication Behavior: Implications for Competitive Advantage, Competitiveness Review, 12(2), 30-48.
• KALAYCI, Ş. (2005), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• KAYA, İ. (2015), Etik Değerlere Yatkınlık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 968-974.
• KERR, J. L. (2004), The Limits of Organizational Democracy, Academy of Management Executive, 18(3), 81-96.
• KESEN, M. (2015), Investigating the Effects of Organizational Democracy and Organizational Identification on Job Satisfaction: A Field Study on Retail Industry, IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 6(19), 61-89.
• KIM, J., & KIM, C. (2017), Three Perspectives About Ethical Value in Advertising Business, International Journal of Journalism & Mass Communication, 4(124), 1-6.
• KIRCA, N., BADEMLI, K., & ÖZGÖNÜL, M. L. (2020), Öğrenci Hemşirelerin Etik Değerlere Yatkınlık Durumlarının Belirlenmesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(3), 410-417.
• KOÇAN, G. (2015), Etik Değerler ve Mühendislik, GİDB Dergi, 4, 33-42.
• KUÇURADİ, İ. (2006), Etik, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• LOUI, M. C. (2005), Ethics and the Development of Professional Identities of Engineering Students, Journal of Engineering Education, 94(4), 383-390.
• LOZANO, J. M. (1998), Ethics and Corporate Culture, Ethical Perspectives, 5(1), 53-70.
• MAHMUTOĞLU, A. (2009), Etik ve Ahlak: Benzerlikler, Farklılıklar ve İlişkiler, Türk İdare Dergisi, 81(463-464), 225-249.
• MATHEBULA, T. (2013), People’s Education (For People’s Power) – A Promise Unfulfilled, South African Journal of Education, 33(1), 1-12.
• MCKEOWN, M., & CAREY, L. (2015), Democratic Leadership: A Charming Solution for Nursing’s Legitimacy Crisis, Journal of Clinical Nursing, 24(3­4), 315­317.
• MILITARU, C., & ZANFIR, A. (2012), The influence of Organizational Culture Over the Ethical Principles in International Businesses, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 2(1), 26-33.
• MULIANA, D., & HIDAYAT, H. (2019), The Effect of Moral Reasoning, Ethical Sensitivity, and Ethical Climate on the Accounting Student’s Ethical Behavior, Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 377, 51-56.
• NAMAGEMBE, Sh., & NTAYI, J. M. (2012), Ethical Sensitivity, Academic Dishonesty and Career Growth of Academic Staff in Institutions of Higherlearning in Uganda, International Journal of Economics and Management Sciences, 1(8), 56-63.
• NORA, C. R. D., ZOBOLI, E. L. C. P., & VIEIRA, M. (2015), Ethical Problems Experienced by Nurses in Primary Health Care: Integrative Literature Review, Revista Gaúcha de Enfermagem, 36(1), 112-121.
• NWOGBAGA, D. M. E., & NWANKWO, O. U. (2014), Reflection on Conditions for Effective Democracy, IOSR Journal of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), 19(12), 13-16.
• NWOGU, G. A. I. (2015), Democracy: Its Meaning and Dissenting Opinions of the Political Class in Nigeria: A Philosophical Approach, Journal of Education and Practice, 6(4), 131-142.
• ONOYEYAN, G. (2018), An Appraisal of Ethical Values in Librarians’ Code of Ethics in Nigeria, Library Philosophy and Practice (e-journal), 1-15, 28 Ekim 2019 tarihinde https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/2171/?utm_source=digitalcommons.unl.edu%2Flibphilprac%2F2171&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages adresinden alındı.
• PASLI GÜRDOĞAN, E., AKSOY, B., & KINICI, E. (2018), Hemşirelik Öğrencilerinin Etik Duyarlılık Düzeyleri ve Mesleki Değerler ile İlişkisi, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 5(3), 147-154.
• REYNOLDS, S. J. (2006), Moral Awareness and Ethical Predispositions: Investigating the Role of Individual Differences in the Recognition of Moral Issues, Journal of Applied Psychology, 91(1), 233-243.
• RICH, K. L. (2016), Introduction to Ethics, In BUTTS, J. B., RICH, K. L. (Eds.), Nursing Ethics: Across the Curriculum and into Practice, 4th Edition (pp. 3-30), Burlington: Jones & Bartlett Learning.
• RUSSELL, R. (1997), Workplace Democracy and Organizational Communication, Communications Studies, 48(4), 279-284.
• SAYIM, F. (2011), Sağlık Piyasası ve Etik, Bursa: MKM Yayıncılık.
• SHOBANA, S., & KANAKARATHINAM, R. (2017), Awareness and Need of Ethics and Values in Education for Students: A Study Among College Teachers in Pollachi Region, International Journal of Current Research and Review, 9(9), 26-31.
• SINGH, H., & SINGH, B. P. (2012), Ethical Values and Business Ethics in Multinational Companies in India in Context of Globalization: An Empirical Study, International Proceedings of Economics Development & Research, 51(47), 222-230.
• SROKA, W., & SZANTO, R. (2018), Corporate Social Responsibility and Business Ethics in Controversial Sectors: Analysis of Research Results, Journal of Entrepreneurship, Management and Innovation (JEMI), 14(3), 111-126.
• STOHL, C., & CHENEY, G. (2001), Participatory Processes/Paradoxical Practices: Communication and the Dilemmas of Organizational Democracy, Management Communication Quarterly, 14(3), 349-407.
• SVENSSON, G., & WOOD, G. (2011), Teleological Business Ethics: Formative, Rationalist and Transformative – Illustrations and Analogies, EsicMarket, 138, 35-61.
• TOKAY, Ö., & EYUPOGLU, S. Z. (2018), Employee Perceptions of Organisational Democracy and Its Influence on Organisational Citizenship Behaviour, South African Journal of Business Management, 49(1), 1-9.
• TUTAR, H., TUZCUOĞLU, F., & ALTINÖZ, M. (2009), Kurumsal Demokrasinin Algılanması Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi Uluslararası Davraz Kongresi, 24-27 Eylül 2009, Isparta, 1948-1961.
• WANG, F. (2018), The Perceived Effectiveness of Democratic Management, Job Performance, and Citizenship Behavior: Evidence from a Large Chinese State-owned Petrochemical Company, Frontiers of Business Research in China, 12(1), 1-25.
• WITTMER, D. (1992), Ethical Sensitivity and Managerial Decisionmaking: An Experiment, Journal of Public Administration Research and Theory, 2(4), 443-462.
• VANSANDT, C. V., SHEPARD, J. M., & ZAPPE, S. M. (2006), An Examination of the Relationship Between Ethical Work Climate and Moral Awareness, Journal of Business Ethics, 68(4), 409-432.
• YAZDANI, N. (2010), Organizational Democracy and Organization Structure Link: Role of Strategic Leadership & Environmental Uncertainty, IBA Business Review, 5(2), 51-74.
• YILMAZ, D., DÜZGÜN, F., UZELLI YILMAZ, D., AKIN KORHAN, E., & DİKMEN, Y. (2018), Dahili Kliniklerde Görev Yapan Hemşirelerin Etik Duyarlılıklarının ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi: Üniversite Hastanesi Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi (DEUHFED), 11(2), 157-163.
• YUGUERO, O., ESQUERDA, M., VINAS, J., SOLER-GONZALEZ, J., & PIFARRE, J. (2019), Ethics and Empathy: The Relationship Between Moral Reasoning, Ethical Sensitivity and Empathy in Medical Students, Revista Clínica Española (English Edition), 219(2), 73-78.
• ZENGİN, O., & HASGÜL, E. (2019), Evde Hasta Bakım Programı Öğrencilerinin Etik Duyarlılıkları ve Hasta Hakları Bilgi Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 19(1), 43-53.