Problems in Teaching Arabic at Faculties of Theology: A Meta-Synthesis Study

Yıl 2024, Sayı: 52, 405 - 433, 26.03.2024

Muhammed Esat Altıntaş

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1410082

Öz

Teaching Arabic holds a pivotal role within Faculties of Theology. Numerous studies on Arabic instruction in these faculties assert that students perceive this education as inadequate, with the desired level of success remaining elusive for years and, in some cases, regressing in a negative direction. Instead of attributing the challenges solely to issues related to students, teachers, or the system, a more meaningful approach involves a holistic examination of the problem's background. Based on this need, this study aims to identify the problems encountered in Arabic language teaching in the Faculties of Theology in Turkey and to determine the dimensions of these problems. In addition, the concluding section includes various suggestions for solutions to these problems. This study, which is important in addressing and solving the problems related to Arabic language teaching in Faculties of Theology from a holistic perspective, utilized the “meta-synthesis method”. Through this method, the studies’ findings on the relevant subject were brought together, analyzed, and synthesized from a broader and higher perspective. The unique aspect of this research is that it brings together the studies on the researched topic, analyzes and evaluates the common themes in these studies, and provides in-depth information that a single study cannot provide. In this study, 151 studies were reached by conducting a wide literature review on research conducted between 1996 and 2024 in various databases using keywords. These studies were analyzed in terms of multiple aspects such as research questions, data collection techniques, and reported findings, and the studies to be included in the research were determined. The main criterion for including the studies was that they were field studies on the problems experienced in Arabic language teaching in the Faculties of Theology. In addition, for the studies to be qualified and the data to be analyzed in depth, the sample size criteria recommended in the literature were also followed. Fifteen qualified studies that met these criteria were identified and included in the sample of this study. The study applied the “thematic analysis” technique recommended in meta-synthesis studies to identify themes and categories. Three main categories and 18 sub-themes emerged from this analysis. Within the category of “problems arising from the instructors,” the study highlights issues such as the implementation of lessons using a grammar-oriented lecture method, deficiencies in developing students’ Arabic speaking and self-expression skills, and a lack of support for the teaching process with tools and materials beyond the textbook. Meanwhile, the “problems arising from the students” category illuminates themes of students' negative attitudes toward the Arabic language, often perceiving it as difficult, and their lack of motivation. In the category titled “problems arising from the educational institution,” the study reveals noteworthy challenges, including overcrowded classrooms and the discontinuation of Arabic lessons after the preparatory class. By shedding light on these issues, the study aims to contribute valuable insights to improve the teaching of Arabic within the Faculties of Theology, fostering a more effective and engaging learning environment.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Higher Religious Education, Faculties of Theology, Arabic Language Teaching, Problems, Meta-Synthesis Study

Etik Beyan

This study, excluded from the study group requiring ethics committee approval, constitutes original research that has not been previously published and will remain unpublished.

İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar: Bir Meta-Sentez Çalışması

Öz

Arapça öğretimi, İlahiyat Fakültelerinde oldukça önemli bir yere sahiptir. İlahiyat Fakültelerindeki Arapça öğretimine ilişkin yapılan çeşitli araştırmalarda öğrencilerin bu eğitimi yetersiz buldukları, yıllardır istenilen başarı seviyesine bir türlü ulaşılamadığı hatta menfi istikamette gerileme olduğu iddia edilmektedir. Harcanan emek ve zamana rağmen Arapça öğretiminde beklenen verime erişilememesinin nedenlerini yalnızca öğrencilere, öğretmenlere veya sisteme bağlı problemlerle alakalı düşünmek yerine, bu sorunun arka planına bir bütünlük içinde odaklanmak daha anlamlı olacaktır. İşte bu ihtiyaçtan hareketle, bu araştırmanın amacı, Türkiye'deki İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretiminde karşılaşılan sorunların neler olduğunu ve bu sorunların özellikle hangi boyutlarda odaklandığını tespit etmektir. Ayrıca sonuç bölümünde bu sorunlara ilişkin muhtelif çözüm önerilerine yer verilmiştir. İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretimine dair yaşanan sorunların bütüncül bir bakış açısıyla ele alınıp çözülebilmesi açısından önemli olan bu çalışmada “meta-sentez yönteminden” yararlanılmıştır. Bu yöntem vasıtasıyla ilgili konuda yapılmış araştırmaların bulguları bir araya getirilip daha geniş ve üst bir bakış açısıyla analiz edilip sentezlenmiştir. Araştırılan konuyla ilgili yapılmış münferit çalışmaların bir araya getirilerek bu çalışmalardaki ortak temaların analiz edilip değerlendirilmesi, tek bir araştırmanın sağlayamayacağı derinlikte bilgi sağlayabilmesi bu araştırmanın en özgün yanını oluşturmaktadır. Bu çalışmada öncelikle anahtar sözcükler kullanılarak çeşitli veri tabanlarında 1996-2024 yılları arasında yapılmış araştırmalarla ilgili geniş bir literatür taraması yapılarak 151 çalışmaya ulaşılmıştır. Bunlar araştırma sorusu, veri toplama teknikleri, raporlanan bulgular gibi muhtelif açılardan incelenerek araştırma kapsamına alınacak çalışmalar belirlenmiştir. Çalışmalar kapsama alınırken İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretiminde yaşanan sorunları ihtiva eden alan araştırmaları olması temel ölçüt olarak alınmıştır. Ayrıca çalışmaların nitelikli olması ve verilerin derinlemesine incelenebilmesi için literatürde önerilen örneklem sayısı ölçütlerine de riayet edilmiştir. Bu ölçütleri sağlayan nitelikli 15 araştırma belirlenmiş ve bu araştırmanın örneklemine alınmıştır. Temalar ve kategorileri belirleyebilmek için meta-sentez çalışmalarında önerilen “tematik analiz” tekniği kullanılarak 3 ana kategori ve 18 alt tema tespit edilmiştir. Derslerin gramer ağırlıklı düz anlatım yöntemiyle işlenmesi ve yöntem çeşitliliğine gidilmemesi, öğrencilerde Arapça konuşma ve kendini ifade etme becerilerini geliştirme konusundaki eksiklikler, ders kitabı haricinde farklı araç-materyallerle öğretim sürecinin desteklenmemesi bu meta sentez çalışmasının “öğretim elemanlarından kaynaklanan problemler” kategorisinde öne çıkan temalardır. Öğrencilerin Arapçaya karşı olumsuz tutumlara sahip olmaları (zor olduğu algısı vb.), motivasyon eksiklikleri “öğrencilerden kaynaklanan problemler” kategorisinin dikkat çeken önemli temaları arasındadır. Sınıfların kalabalık olması ve hazırlık sınıfından sonra Arapça derslerinin kesintiye uğraması “eğitim kurumundan kaynaklanan sorunlar” adlı kategorinin öne çıkan temaları arasında yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Yüksek Din Öğretimi, İlahiyat Fakülteleri, Arapça Öğretimi, Sorunlar, Meta-Sentez Çalışması

Etik Beyan

Etik kurul izni gerektiren çalışma grubunda yer almayan bu çalışma, daha önce başka bir yerde yayınlanmamış ve yayınlanmayacak olacak özgün bir araştırmadır.

Kaynakça

• Akmeşe, Serpil. İlahiyat Fakültesi Arapça Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Arapça Dersine Ait Tutumları ve Kaygıları Üzerine Bir İnceleme (Marmara Üniversitesi Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Altıntaş, Muhammed Esat. “Tepkisel ve Gelişimsel Sınıf Yönetimi Modellerinin Ahlak Eğitimiyle İlişkisi”. Bilimname 30/1 (2016), 207-221.
• Altıntaş, Muhammed Esat. “Yüksek Din Öğretiminde Karma ya da Tek Cinsiyete Dayalı Eğitim Üzerine Nitel Bir Araştırma”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/34 (2018), 373-406. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.488670
• Arpaçukuru, Osman - Üzümcü, Muzaffer. “İlahiyat Fakültesi Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Arapça Dersine İlişkin Tutumları (Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Örneği)”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 6/2 (2020), 853-886. https://doi.org/10.47424/tasavvur.786030
• Au, Wayne. “High-Stakestesting and Curricular Control”. Educational Researcher. 36 (2007), 258-267. https://doi.org/10.3102/0013189X07306523
• Ay, Mustafa Fatih. “İlahiyat Fakülteleri’nde Okul Terki: İlahiyat Fakültesinden Kayıt Sildirenler Üzerine Fenomenolojik Bir Araştırma”. Eskiyeni 43 (2021), 269-288. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.846289
• Aydın, Atik “İlahiyat Fakültesi Lisans Öğrencilerinin Arapça Eğitimi Hakkındaki Görüşleri”. Mesned: İlahiyat Araştırmaları Dergisi 1 (2020), 33-57.
• Batdı, Veli. “Meta-Tematik Analiz”. Meta-Tematik Analiz: Örnek Uygulamalar. ed. Veli Batdı. 10-76. Ankara: Anı Yayıncılık, 2019.
• Bellibaş, Mehmet Şükrü - Gümüş, Sedat. “Eğitim Yönetiminde Sistematik Derleme Çalışmaları”. Eğitim Yönetiminde Araştırma. ed. Kadir Beycioğlu vd. 507-508. Ankara: Pegem Akademi, 2018.
• Bondas, Terese - Hall, Elisabeth. “Challenges in Approaching Metasynthesis Research”. Qualitative Health Research 17/1 (2007), 113-121. https://doi.org/10.1177/1049732306295879
• Deliçay, Tahsin. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Arapça Öğrenmedeki Motivasyon Düzeyleri (Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (2005), 59-74.
• Dinçer, Serkan “Eğitim Bilimleri Araştırmalarında İçerik Analizi: Meta-Analiz, Meta-sentez, Betimsel İçerik Analizi”. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7/1 (2018), 176-190. https://doi.org/10.14686/buefad.363159
• Ecer, Münir. “Bir Anlatı Araştırması: Yüksek Din Öğretimi Kurumlarındaki Arapça Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2023), 1-22. https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2023.9.1.01
• Erden, Münire. Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 6. Baskı, 2011.
• Eurydice. Eğitim Çıktılarında Cinsiyet Farkları: Avrupa’da Alınan Tedbirler ve Mevcut Durum. Brüksel: Avrupa Komisyonu, 2010.
• Finfgeld, Deborah. “Meta-Synthesis: The State of the Art-so Far”. Qualitative Health Research 13/7 (2003), 893-904. https://doi.org/10.1177/1049732303253462
• Gümüş, S. “Nitel Araştırmaların Sistematik Derlemesi: Meta-Sentez”. Eğitim Yönetiminde Araştırma. ed. Kadir Beycioğlu, vd. 533-550. Ankara: Pegem Akademi, 2018.
• Karaca, Faruk. Türkiye’de Yüksek Öğretim Kurumlarında Arapça Öğretimi (İlahiyat Fakülteleri Örneği). Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
• Keyifli, Şükrü. “Hazırlık Sınıflarındaki Devamsızlıkların Sebepleri ve Arapça Öğretiminin Verimliliği Üzerine Bir Araştırma”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1996), 331-357.
• Konan, Necdet vd. “Türkiye’de Okul Yöneticisi Görevlendirme Sorunu: Bir Meta Sentez Çalışması”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 44 (2018), 92-113.
• Korukcu, Adem - Acuner, Yusuf “İlahiyat Fakültesi Arapça Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Yabancı Dil Yetkinlik Beklentisi ve Yabancı Dil Öğrenme Kaygısı -Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği-”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 17/2 (2012), 191-211.
• Küçükahmet, Leyla. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları, 1998.
• Miles, Matthew, vd. Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. Thousand Oaks: Sage Publications, 1994.
• Okumuş, Ejder. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Problemleri – Dicle Üniversitesi Örneği–”. Değerler Eğitimi Dergisi 5/13 (2007), 59-94.
• Öncü, Mustafa- Baltacı, Ali. “Yüksek Din Öğretiminde Arapça Öğretimi Sorunsalı: Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/2 (2020), 55-82.
• Özcan, Yusuf - Geçioğlu, Ahmet Rıfat. “İlahiyat Fakültesi Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Yabancı Dil Öğrenme Gayretlerinin İncelenmesi (Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/1 (2021), 386-409. https://doi.org/10.30627/cuilah.814722
• Özdemir, Abdurrahman. “İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminin Gerekliliği, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/10 (2004), 27-47.
• Polat, Seyat - Ay, Osman. “Meta-Sentez: Kavramsal Bir Çözümleme”. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi 4/1 (2016), 52-64. http://dx.doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.4c2s3m
• Sancak, Yusuf. “Yabancı Dil Eğitimi- Öğretimi ve Arapça -Tarihçe, Amaç, Esaslar, Elemanlar, Usûl (Metot) ve Teknik”. Ekev Akademi Dergisi 2/1 (1999), 53-67.
• Semerci, Ayşegül. İlahiyat Fakülteleri Hazırlık Sınıflarında Arapça Öğretiminde Kullanılan Yöntemler (Erciyes Üniversitesi, Fırat Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakülteleri Örneği). Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Soysaldı, Mehmet. “Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Yolları”. Ekev Akademi Dergisi 14/45 (2010), 247-279.
• Soyupek, Hasan. “İlahiyat Fakültelerinde Yürütülen Arapça Öğretimine İlişkin Öğrenci Görüşlerinin Değerlendirilmesi: Isparta İlahiyat Fakültesi Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/10 (2003), 77-95.
• Soyupek, Hasan. “Yabancı Dil Öğretimi Bağlamında Arapça Öğretiminde Motivasyonun Önemi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/20 (2008), 179-197.
• Sözbilir, Mustafa - Çalık, Muammer. “İçerik Analizinin Parametreleri”. Eğitim ve Bilim 39/174 (2014), 33-38. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412
• Timav. “İlahiyat Fakültelerinde Arapça Eğitimi ve Araştırmaları Çalıştayı Sonuç Raporu”. Konya, 2013. https://timav.org.tr/raporlar/ilahiyat-fakultelerinde-arapca-egitimi-ve- arastirmalari-calistayi-sonuc-raporu/.
• Uçar, Recep. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Arapça Dersine Karşı Tutumları (İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Marife 15/2 (2015), 371-394.
• Uçar, Recep. “Din Öğretimi Kurumları Öğrencilerinin Arapça Derslerine İlişkin Tutumları ve Tutum Geliştirme Önerileri”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 3/1 (2017), 87- 112.
• Uçar, Recep. “İlahiyat Fakültelerinde Okutulan Arapça Dersine Karşı Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (2013), 127-144.
• Walsh, D. - Downe, S. “Meta‐Synthesis Method For Qualitative Research: A Literature Review”. Journal of Advanced Nursing 50/2 (2005), 204-211. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2005.03380.x
• Yapıcı, Asım- Özcan, Yusuf. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Arapça Dersine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi (ÇÜ İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (2016), 113-142.
• Yıldız, Ahmet. “Türkiye’de Arapça Öğretiminde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Yüksek Öğretimde Arapça Eğitimi I. 39-53. Konya: Palet Yayınları, 2020.
• Yılmazer, Sebahat Gül. Öğretim Üyelerine ve Öğrencilere Göre Arapça Öğretiminde Görülen Problemler (Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği). Kayseri: Erciyes Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Bitirme Tezi, 2017.
• Yoğurtçu, Gökçe - Yoğurtçu, Kadir. “Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğreniminde Kaygının Akademik Başarıya Etkisi”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11/1 (2013), 1115- 1158. https://doi.org/10.14520/adyusbd.420