Tarihi Coğrafya Bağlamında Orta Çağ Hindistan Limanlarının Ticari Özellikleri

Yıl 2025, Sayı: 57, 627 - 650, 30.06.2025

Murat Serdar , Melek Akcan

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1566860

Öz

Zaman ve mekân birbiriyle ilişkili olduğundan geçmişten günümüze olayların aydınlatılmasında coğrafya ve tarih disiplini etkileşim halindedir. Coğrafya, fizikî mekânı aşarak tarihle bütünleşir; böylece siyasî, sosyal, kültürel ve ekonomi gibi her türlü beşerî faktörü konu edinir. Coğrafya bağlamında, Orta Çağ’da bazı Müslüman coğrafyacılar ve seyyahların eserlerinde yeryüzünün sınıflandırıldığı görülmektedir. Her biri ayrı şartlar altında, dünyanın muhtelif yerlerinde birbirinden farklı kültürlerin ve medeniyetlerin oluşumunu ve bu medeniyetlerin yaşayışlarını ele alır. Fizikî mekândaki imkân ya da imkânsızlıklar insanların yerleşim yerlerini, dolayısıyla ekonomilerini, oldukça etkilemektedir. Bu noktadan hareketle, Orta Çağ Hindistan limanlarının ticarî özellikleri, tarihî coğrafyanın imkânlarıyla medeniyetlere nasıl etki ettiği incelenmeye çalışılmıştır. Orta Çağ’da ticaret, ekonomik hayatın önemli bir dalıydı. Hindistan coğrafyası ise İslam Öncesi Dönemlerden beri deniz ticaret yolu üzerinde bulunmasından ve Asya kıtasındaki pek çok zenginliğe sahip olmasından dolayı bir ticaret ülkesi olarak görülmüştür. Ticaret ağları, medeniyetin temel unsurlarından coğrafyanın imkânlarının görülmesinde önemli rol oynamıştır. Deniz ticareti, pek çok açıdan milletler arasındaki ilişkiyi ve gücü artırmıştır. Ticaret ağlarından Baharat Yolu; Çin, Endonezya, Hindistan, ile Orta Doğu hatta Avrupa arasında uluslararası ticarette ve toplumların değerlerinin zenginleşmesinde dikkat çekmektedir. Ticaret ağlarıyla kıyı şeridindeki şehirlerde, mekân ve kültür iç içe geçmiş ve şehir ticaretinin gelişmesiyle şehirler de zenginleşmiştir. İthalat ve ihracat Hindistan’ın doğu ve batı ile olan deniz ticaretinde önemli bir yer tutmuştur. Uluslararası ticarette ve dönemin ticaret aracı parada haraketlilik meydana gelmiştir. Çeşitli amaçlarla seyahat eden seyyahlar gibi ticarî uğraşlarını sürdüren bir ticaret burjuvazisi oluşmuştur. Özellikle Abbasîler ve Delhi Türk Sultanlığı döneminde, yöneticilerin ticareti canlı tutmak için izledikleri ticarî politikalardan dolayı Hindistan limanlarının birçok ulustan tüccar ve seyyah için cazip hale geldiği görülmüştür. Öte yandan Hindistan’da, Orta Çağ liman kentlerinin ticarette sosyo-kültürel ve dinî etkilerinin yansımaları da görülmüştür. Hint Okyanusu ticareti, kültür ve inanç alışverişinde büyük rol oynamış, toplumları birbirine bağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih , Tarihi Coğrafya , Ortaçağda Hindistan , Hindistan Limanları , Ticaret

Etik Beyan

Bu makale daha önce herhangi bir yere gönderilmemiş ve yayınlanmamıştır.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum tarafından destek alınmamıştır.

Teşekkür

Emekleriniz için şimdiden çok teşekkür ederiz.

Commercial Features of Indian Ports in the Middle Ages in the Context of Historical Geography

Öz

The interrelation between time and space is such that geography and history interact to shed light on events from past to present. Geography, in its capacity as a discipline, integrates with history by transcending the physical space and, thus, deals with all all kinds of human factors, such as political, social, cultural, and economic factors. In the context of geography, it is evident that the earth was classified in the works of certain Muslim geographers and travelers in the Middle Ages. Under different conditions, each deals with the formation of other cultures and civilizations in various parts of the world and the manner of life in these civilizations. potential or impracticality of physical space exerts a substantial influence on the establishment and development of human settlements, consequently impacting economic activities. From this standpoint, the discussion has shifted to the commercial features of medieval Indian ports and their impact on civilisations, as well as the potential for historical geography to provide insights into these phenomena. During the medieval period, commerce was a significant component of economic actvity. The geography of India, conversely, has been regarded as a trading nation since the pre-Islamic era, a consequence of its geographical situation along maritime trade routes and and its possession of abundant natural resources in the Asian continent. It is evident that commerce networks have played an essential role in capitalising on the opportunities presented by geography, a fundamental element of civilisation. To a considerable degree, the increase in maritime trade has resulted in the enhancement of the relationship and power between nations. The Spice Route is a notable example of an international trade network, facilitating the exchange of goods and ideas between China, Indonesia, India, the Middle East, and even Europe, thereby contributing to the enrichment of diverse societies. In the coastal cities, trade networks, spatial organisation and cultural expression are intricately interwoven, and the evolution of urban commerce has contributed to the enrichment of the local towns. It is evident that India's maritime trade has been significantly influenced by its role in international trade, particularly with regard to imports and exports. The evolution of international trade and the role of money as a medium of exchange has led to an increase in the mobility of these phenomena. The continuation of commercial activities by a bourgeoisie is indicative of a trade that persists in its endeavours.

Anahtar Kelimeler

History , Historical Geography , İndia in the Middle Ages , İndia Ports, , Commerce

Kaynakça

• Ahmed, Sayyid Maqbul. “Hindistan: Ortaçağ Müslüman Coğrafyacılarına Göre Hindistan”.Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/73-75. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998.
• Allan, J. “Tenke”. MEB İslâm Ansiklopedisi. 122/162. İstanbul: MEB Yayınları, 1971.
• Antonova, K. vd. A History of India. 1. Moskow: Progress Publishers, 1979.
• Bayur, Yusuf Hikmet. Hindistan Tarihi 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1946.
• Bazmee Ansari, A. S. “Deybül”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/262. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1994.
• Beksaç, Engin. “Kutub Minâr” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/499-500. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.
• Bîrûnî. Tahkîku Mâli’l -Hind. çev. Kıvameddin Burslan. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2018.
• Bozdoğan, Emel Akay. Orta Çağ Coğrafyacısının Zirvesi Şerif el-İdrisî. İstanbul: Yeditepe Akademi, 2021.
• Çiftcioğlu, İsmail. “Hindistan’ın İlk Müslümanları: Moplahlar (VII-XIV. Yüzıllar)”. Prof. Dr. Mustafa Keskin Armağanı Türk Tarih ve Kültürü Araştırmaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, 2014.
• Eberhand, Wolfram. En Eski Devirlerden Zamanımıza Kadar Uzak Doğu Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2019.
• Ebrahim, Ahammed Ishac Chembirika. ” Traditional Trade Route Of Indian Ocean: The Study About Indian Trade Route”. Apjir 4/3 (2020), 304-314.
• Ebü’l-Fidâ. Ebü’l-Fidâ Coğrafyası (Takvimü’l-Büldan). çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2017.
• Eryılmaz, İsa. “Gücerat’ın Tarihi Coğrafyası”. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi 7/1 (2024), 249-276. https://doi.org/10.48120/oad.1444217
• Gazi Zahîreddin Babûr. Baburnâme. çev. Reşit Rahmeti Arat. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2006.
• Ghoshal, U. N. “Economic Condition”. The History and Culture of the Indian People: The Struggle for Empire. 5/517. India: Bharatiya Vidya Bhavan, 2001.
• Ghoshal, U.N. “Economic Condition”. The History and Culture of the Indian People: The Delhi Sultanate. 6/640-654. Bombay: Bharatiya Vidya Bhavan, 1967.
• Göksu, Erkan. Afganistan ve Hindistan’ın İhtişamlı Hanedanı Gazneliler. İstanbul: Selenge Yayınları, 2021.
• Gömeç, Saadettin Yağmur. Hindistan’da Türkler. Ankara: Berikan Yayınevi, 2003.
• Hudûdü’l-Â’lem Mine’l-Meşrik ile’l-Mağrib. çev. Abdullah Duman-Murat Ağarı. İstanbul: Ayışığıkitapları, 2020.
• Hunter, William Wilson. The Indian Empire: Its Peoples, History, and Products. London: Smith- Elder & co., 1893.
• İbn Battûta. İbn Battûta Seyahatnâmesi. çev. A. Said Aykut. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
• İbnü’l Esîr. el-Kâmil Fi’t-Tarih, çev. Ahmet Ağırakça. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• İbn Haldûn. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. 1. İstanbul: Dergâh Yayınevi, 2012.
• İbn Havkal. Sûretü’l-Arz: 10. Asırda İslam Coğrafyası. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2017.
• Kallek, Cengiz. “Miskal” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/182-183. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2020.
• Konukçu, Enver. “Behmenîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/353. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1992.
• Kudâme bin Ca’fer. Kitâbü’l-Harâc. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2018.
• Kulke Hermann – Rothermund Dietmar. Hindistan Tarihi. çev. Müfit Günay. Ankara: İmge Kitabevi, 2001.
• Kurtuluş, Rıza. “Mahmûd-ı Gâvân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/361-362. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.
• Kurtuluş, Rıza. “Hudûdü’l-Âlem” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/304. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998.
• Marco Polo. Dünyanın Hikâye Edilişi: Harikalar Kitabı. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ötüken Yayınevi, 2019.
• Mazaherî, Ali. Ortaçağda Müslümanların Yaşayışları. çev. Bahriye Üçok. İstanbul: Varlık Yayınevi, 1972.
• Mesûdî. Kitabü’t-Tenbih ve’l-İşraf. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Bilge Kültür-Sanat Yayınevi, 2018.
• Nikitin, Afanasiy. Üç Deniz Ötesine Seyahat. çev. S. Acar. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2019.
• Nizâmi, K. A. “Gucerât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14/171-173. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1996.
• Özcan, Azmi. “Bengal”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/436-437. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1992.
• Özcan, Azmi. “Malabar” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/465-466. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.
• Rothermund, Dietmar. Hindistan Tarihi. çev. Nurettin Demir. İstanbul: Runik Kitap, 2021.
• Srivastava, A. L. “Economic Condition”. The History and Culture of the Indian People: The Mughul Empire. 7/ 713-740. Bombay: Bharatiya Vidya Bhavan, 1974.
• Süleyman et-Tâcir. Doğu’nun Kalbine Seyahat: Çin ve Hind Ülkeleri. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2018.
• Şihabeddîn bin Fazlullah el-Ömerî. Mesâliku’l Ebsâr. çev. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2019.
• Yörükan, Yusuf Ziya. Ortaçağ Müslüman Coğrafyacılarından Seçmeler. Ankara: Ötüken Yayınları, 2013.