Tüketimin Kutsallaşması: Materyalleşen Alternatif Maneviyatçılık

Yıl 2025, Sayı: 58, 937 - 957, 30.09.2025

Hesna Serra Aksel

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1674596

Öz

Alternatif maneviyatçılık, geleneksel dinlere ve rasyonalizme bir alternatif olarak ortaya çıkmış ve bireysel deneyime dayanan çeşitli manevi öğretileri, şifa tekniklerini ve metafizik uygulamaları içeren bir anlayış ortaya koymuştur. Ancak günümüzde bu alternatif inanç ve uygulamalar, sadece bir maneviyat unsuru olarak değil. aynı zamanda ticarileşmiş bir tüketim alanı olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, alternatif maneviyatçılığın şekillenmesinde ve deneyimlenmesinde tüketime dayalı anlayışın etkileri ele alınarak manevi gelişim için kaçınılmaz hale gelen tüketimin, manevi ve ticari olan arasında kurduğu bağ incelenecektir. Nitel araştırma tekniklerinden tanımlayıcı yöntem ile çalışmanın kavramsal çerçevesi ortaya konmuş, ardından çevrimiçi platformlardan amaçlı (purposive) olarak seçilen örneklem içerik analizine tabi tutulmuştur. Konunun anlaşılması için önemli olduğu düşünülen, holistik iyilik için tüketim ve metafizik alana ulaşmak için tüketim olmak üzere iki ana başlığa odaklanılmaktır. İlk olarak, maneviyatın fizyolojik iyilik ve tatmin ile ilişkilendirilmesine bağlı olarak, fizyolojik iyilik haline ulaşmak için tüketimin öne çıkarılması ele alınmıştır. Günümüz alternatif maneviyat anlayışında beden, geleneksel anlayışların aksine, ruhsal gelişimin önemli bir parçası olarak görülmekte ve bu doğrultuda bedeni arındırmak, güçlendirmek ve dengeye kavuşturmak amaçlanmaktadır. Bedende istenilen etkileri oluşturabilmek için özel beslenme ürünleri, bitkisel kürler, aromaterapi ürünleri ve çeşitli detoks programları, tüketilmesi tavsiye edilen ticarileşmiş ürünlerden bazılarıdır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise manevi ve metafizik alanda etki oluşturabilmek için tüketimin teşvik edilmesi incelenmektedir. Ruhsal arınma, enerji dengesi ve metafizik güç kazanma gibi amaçlara ulaşmak için çeşitli paranormal tedavi ve danışmanlık seanslarının pazarlanması ve satışa sunulması, manevi alana erişimi ticari hizmetlerin satın alınmasına bağlamaktadır. Sonuç olarak, bu çalışmada, manevi gelişim ve tatminin, tüketim pratikleri üzerinden inşa edildiği ve kapitalist sistemle uyumlu bir yapıya dönüştüğü ortaya konmuştur. Diğer bir ifadeyle, manevi olan materyalleşmekte ve ticarileşmekte, ticari olanlar ise maneviyatın temel araçlarına dönüşerek adeta kutsanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi , Alternatif Maneviyatçılık , Yeni Çağ , Tüketim ve Maneviyat , Kapitalist Maneviyat

Etik Beyan

Çalşıma Etik Kurul izni gerektirmemektedir. Tüm etik ilkelere riayet edilerek hazırlanmıştır.

The Sacralization of Consumption: Materialized Alternative Spiritualizm

Öz

The concept of alternative spirituality has emerged as a counterpoint to both traditional religions and rationalism, offering an understanding that encompasses a veriety of spiritual teachings, healing techniques and metaphysical practices, all of which are based on individual experience. However, contemporary perspectives reveal an evolution in these beliefs and practices, which now extend beyond the realm of spirituality, becoming a commercialized area of consumption. The present study examines the role of consumption-oriented perspectives in shaping and experiencing alternative forms of spirituality. It focuses in particular on how consumption, rendered inevitable for spiritual development, establishes a connection between the spiritual and the commercial. The conceptual framework of the study was presented using the descriptive method, one of the qualitative research techniques. Then, a sample was selected randomly (purposively) from online platforms and subjected to content analysis. The focus of this study is twofold: consumption for holistic well-being and consumption to reach the metaphysical area. These. two aspects are considered important for understanding the subject. First, the focus on consumption to achive physiological well-being is discussed, depending on the association of spirituality with physiological well-being and satisfaction. Contemporary alternative spiritual perspectives regarded the body as an important component in the pursuit of spiritual growth, a Notion. that stands in contrast to conventional interpretations. The objective of these practices is to purify, fortify and harmonise the body. A plethora of commercialised products have been recommended for consumption, including special nutrition products, herbal remedies, aromatherapy products and various detoxification programmes. These are purported to engender the desired physiological effects. In the second part of the study, the encouragement of consumption. being encouraged for the purpose of engendering an effect in the spiritual and metaphysical domains is examined. In order to achieve goals such as spiritual purification, energy balance and the acquisiton of metaphysical power, the marketing and sale of various paranormal treatment and counselling sessions ties access to the spiritual field to the purchase of commercial services. The present study has thus demonstrated that spiritual development and satisfaction are founded on consumption practices and have evolved into a structure that is compatible with the capitalist system. In other words, the spiritual is materialized and commercialized, while the commercial is transformed into the basic tools of spirituality and is almost sanctified.

Anahtar Kelimeler

History of Religions , Alternative Spirituality , Consumption and Spirituality , New Age , Capitalist Spirituality

Kaynakça

• Aksel, Hesna Serra. Yeni Çağ Dini: Ezoterik Geleneğin Popüler Kültüre Dönüşümü. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2022.
• Albanese, Catherine. “The Magical Staff: Quantum Healing in the New Age”. Perspectives on the New Age. ed. James Lewis - Melton Gordon. 68-84. NY: State University of New York Press, 1992.
• Aromaterapimarket. “Çakra Yağları”. Erişim 4 Şubat 2025. https://www.aromaterapimarket.com/cakra-yaglari
• Askegaard, Soren – Eckhardt, Giana. “Glocal Yoga: Re-appropriation in the Indian Consumptionscape”. Marketing Theory 12/1 (2012), 45–60. https://doi.org/10.1177/1470593111424180
• Aydın, Cüneyt. İnsanın Anlam Arayışları İle Yeni Çağ Arasındaki İlişki . Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Aydın, Cüneyt. “Yeni Çağ Hareketi: Modern Bir İnanç Formunun Din Psikolojisi Açısından Analizi”. İdrak 5/1 (2025), 107-127. https://doi.org/10.62297/idrak.1662159
• Arslan, Mustafa. “Değişim Sürecinde Yeni Dindarlık Formları: “Yeni Çağ İnanışları Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/11 (2006), 9-25.
• Başkaya, Şafak. New Age Hareketi: Modern Bir Dinsellik Biçiminin Sosyo-Kültürel Analizi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.Berger, Peter (ed.). The Desecularization of the World: Resurgent Religion and World Politics. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company Grand Rapids, 1999.
• Campbell, Colin. The Romantic Ethic and the Spirit of Modern Consumerizm. Oxford: Blackwell, 1987.
• Cox, Harvey. The Future of Faith. New York: HarperOne, 2009.
• Gümüş, Diyetisyen Fatıma. “Yoga Diyeti-Satvik Beslenme”. Instagram. 31 Ocak 2025. Erişim 04 Haziran 2025. https://www.instagram.com/p/CQJhOiqHDC4/?igsh=amVpZW90Zmw0cTh1&img_index=2
• Erdoğan, Şeyma. “Birden Bire Giden Birdenbire Geri Gelir Mi?”. Instagram. 31 Mart 2023. Erişim 04 Haziran 2025. https://www.instagram.com/reel/Cs6dYDGv_Ap/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==
• Ferguson, Marilyn. The Aquarian Conspiracy: Personal and Social Transformation in the 1980s. London: Routledge and Kegan Paul Ltd., 1981.
• Frow, John. Time and Commodity Culture: Essays in Cultural Theory and Postmodernity. Oxford: Oxford University Press, 1997.
• Funda, Ketenci. “Jean Adrienne Arınma Sistemi Uygulayıcılık Eğitimi Zoom Online”. Instagram. 29 Mart 2023. Erişim 04 Haziran 2025. https://www.instagram.com/p/CqXhkrxIZK_/?igsh=aW84bTBidDZ3bmYy
• Gilhus, Ingvild. “Post-secular religion and the Therapeutic Turn: Three Norwegian Examples”. Scripta Instituti Donneriani Aboensis 24 (2012), 62-75. https://doi.org/10.30674/scripta.67409
• Gürbüz, Gamze – Aygül, Hasan Hüseyin. “Arayıştan Uyanışa, Şifadan Estetiğe Yeni Çağ İnançları”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23/43 (2021), 19-51. https://doi.org/10.17335/sakaifd.872353
• Habertürk TV. “Çok Konuşulan Karanlık İnziva Nedir? Çetin Çetintaş Açıkladı”. Youtube. 8 Ocak 2024. Erişim 04 Haziran 2025. https://www.youtube.com/watch?v=wUykwWyrD-Y
• Hanegraaff, Wouter. New Age Religion and Western Culture: Esotericism in the Mirror of Secular Thought. Leiden: BRILL, 1996.
• Heelas, Paul. The New Age Movement: The Celebration of the Self and the Sacralization of Modernity. Cambridge: Blackwell, 1996.
• Homemade Aromaterapi. “Çakralar ve Aromaterapi”. Erişim 31 Ocak 2025. https://www.homemadeakademi.com/atolye/cakralar-ve-aromaterapi/
• Homemade Aromaterapi. “Ocak Ayı Eğitimleri”. Instagram. 31 Ocak 2025. Erişim 04 Haziran 2025. https://www.instagram.com/p/DEVLFFTgawo/?img_index=5&igsh=MTRjaTFyNm04eGFicA%3D%3D
• Homemade Aromaterapi. “Uçucu Yağlar”. Erişim 4 Şubat 2025. https://www.homemadearomaterapi.com/ucucu-yaglar
• Islam, Nazrul. “New Age Orientalism: Ayurvedic ‘Wellness and Spa Culture’”. Health Sociaology Review 21/2 (2012), 226-229. https://doi.org/10.5172/hesr.2012.21.2.220
• Kale, Sudhir. “Spirituality, Religion, and Globalization”. Journal of Macromarketing 24/2 (2004), 92–107. https://doi.org/10.1177/0276146704269296
• Lau, Kimberly. New Age Capitalism: Making Money East of Eden. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2000.
• Lerman, Robert. “The Macrobiotic Diet in Chronic Disease”. Nutrition in Clinical Practices 25/6 (2010), 621-626. https://doi.org/10.1177/0884533610385704
• Lewis, James – Gordon, Melton. Perspectives on the New Age. NY: SUNY Press, 1992.
• Luckman, Thomas. The Invisible Religion: The Problem of Religion in Modern Society. New York: Macmillan, 1967.
• Mears, Daniel – Christhoper, Ellison. "Who Buys New Age Materials? Exploring Sociodemographic, Religious, Network, and Contextual Correlates of New Age Consumption". Sociology of Religion 61/3 (2000), 289–313. https://doi.org/10.2307/3712580
• Pargament, Kenneth. “Psychology of Religion and Spiritualitıy? Yes and No”. The International Journal for The Psychology of Religion 9/1 (1999), 3-16. https://doi.org/10.1207/s15327582ijpr0901_2Passomai, Adam. Cultural Consumption of History and Popular Culture in Alternative Spirituality. Dordrecht: Springer: 2005.
• Paşalıgil, Azize Yasemin. “Kristal Serme Uygulaması”. Instagram. 27 Ocak 2025. Erişim 04 Haziran 2025. https://www.instagram.com/reel/DFUoENdNqSu/?igsh=MTY5bm1uYXh3bjN3eQ%3D%3D
• Patridge, Christopher. “Truth, Authority and Epistemological Individualizm in New Age Thought”. Handbook of New Age. ed. James Lewis - Daren Kemp. 77-95. Leiden: BRILL, 2007.
• Redden, Guy. “Religion, Cultural Studies and New Age Sacralization of Everyday Life”. European Journal of Cultural Studies 14/6 (2011), 649-63. https://doi.org/10.1177/1367549411419977
• Rindfleish, Jennifer. "Consuming the Self: New Age Spirituality as 'Social Product' in Consumer Society". Consumption Markets & Culture 8/4 (2005), 343–360. https://doi.org/10.1080/10253860500241930
• Selestia Plus. “Geçmiş Yaşamları Şifalandırma Seansı”. Erişim 4 Şubat 2025. http://www.selestiaplus.net/gecmis-yasam-sifasi/?fbclid=PAY2xjawIHC9BleHRu A2FlbQIxMAABpkpNA0T9nwz7S4FXMD8y_7vqfzB8GEe6LLVqkpxawDgmRL8AAl_ rtytOew_aem_KZgjT9wddIYP6NklYWQwXQ
• Stibal, Vianna. Theta Healing Sıra Dışı Enerji Yaklaşımına Giriş. çev. Begüm Karece. İstanbul: Nemesis Kitap, 2020.
• Sutcliffe, Steven. Children of the New Age: A History of Spiritual Practices. New York: Routledge, 2003.
• Tacey, David. “The Spirituality Revolution: The Emergence of Contemporary Spirituality”. Hove and New York: Brunner-Routledge, 2005.
• Tighe, Maria – Butler, Jenny. “Holistic Health and New Age in Britain and the Republic of Ireland”. Handbook of New Age. ed. James Lewis - Daren Kemp. 429-430. Leiden: BRILL 2007.
• Weber, Max Weber. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. London: Routledge, 2001.
• Williams, Janine - Krisjanous, Jayne. "Spreading the Word: Exploring Spiritual Consumption on Social Media". Journal of Consumer Marketing 40/1 (2023), 124–135. https://doi.org/10.1108/JCM-02-2021-4450
• Zinnbuer, Brian vd. “The Emerging Meanings of Religiousness and Spirituality: Problems and Prospects”. Journal of Personality 67/6 (1999), 889-919. https://doi.org/10.1111/1467-6494.00077