Kastilya-León Kralları III. Fernando (1217-1252) ve X. Alfonso Devirlerinde (1252-1284) İspanyol Edebiyatı’nda İslâm/Doğu Etkisi

Yıl 2025, Sayı: 58, 1179 - 1202, 30.09.2025

Enes Şanal

Öz

Müslümanlar Medine merkezli İslâm Devleti’nin kurulmasını takip eden süreçte Arap Yarımadası, Irak, İran, Mısır, Fas ve Endülüs gibi geniş coğrafyalarda hükümranlık kurmakla kalmayıp bu bölgelerin gayrimüslim halklarıyla bir arada yaşamaya başlayıp onlarla asırlar boyunca devam edecek olan beşeri ilişkiler geliştirdiler. Bu kültürler arası ilişkilerin en yoğun yaşandığı alanlardan biri de şüphesiz bilim hayatıydı. Müslümanlar, ilk asırlardan itibaren sahip oldukları ilmî birikimin yanı sıra diğer milletlerin medeni mirasından da istifade ettiler. Farklı bilim dallarında olduğu gibi edebiyat alanında da Müslümanlar Arap, Fars ve Hint edebi geleneklerinden beslenerek güçlü bir sentez ortaya koyarak İslâm Edebiyatı’nın temellerini attılar. Özellikle Abbasîler’in ilk devirlerinde Müslüman edipler tarafından önemli eserler telif edilmesinin yanı sıra Sanskritçe, Pehlevice ve Süryanice’den çok sayıda edebi eser Arapça’ya kazandırıldı. Farklı dillerden Arapça’ya kazandırılan hikâye ve masal türü edebi eserler zamanla Endülüs’e ulaşarak bölgedeki Müslümanların ilgisini çekti. Doğu İslâm dünyasından (Maşrık) Endülüs’e ulaşan ve zamanla Hristiyan İspanya’ya taşınan doğu menşeli Kelile ve Dimne, Binbir Gece Masalları ve Sindbad Hikâyeleri gibi edebi eserler XIII. asra gelindiğinde Kastilya-León Kralları III. Fernando (/1217-/1252) ve X. Alfonso’nun (/1252-/1284) himayesinde Arapça’dan Kastilyaca’ya tercüme edildi. Böylece Doğu-İslâm menşeli eserler ilk kez Avrupa’da yerel bir dile taşınmış oldu.
Bu makale, Ortaçağ İslâm dünyasında telif edilen ya da Hint ve Fars Edebiyatı’nın mahsulü olup Arapça’ya tercüme edilerek Müslümanlar arasında popüler hale gelen edebi eserlerin Kastilya-León kralları III. Fernando ve X. Alfonso devirlerinde Endülüs üzerinden Hristiyan İspanya topraklarına taşınma, buradaki resepsiyon (alımlama) ve resepsiyon (özümseme) sürecini devrin Kastilyaca ve Arapça kaynakları ışığında ele almaktadır. Bu bağlamda Kastilya-León kralları III. Fernando’nun ve X. Alfonso’nun teşvikleriyle Arapça’dan Kastilyaca’ya tercüme edilen mezkûr eserlerin takip eden yıllarda İspanyol Edebiyatı’nda ne gibi yansımaları olduğunu tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Endülüs Edebiyatı , İslam Edebiyatı , X. Alfonso , Kelile ve Dimne

Destekleyen Kurum

Yok

Islamic/Eastern Influence in Spanish Literature during the Reigns of Castile-León Kings Fernando III (1217-1252) and Alfonso X (1252-1284)

Öz

In the period following the establishment of the Madina-based Islamic State, Muslims not only established sovereignty in vast geographies such as the Arabian Peninsula, Iraq, Iran, Egypt, Morocco and Al-Andalus but also started to live together with the non-Muslim peoples of these regions and developed human relations with them that would continue for centuries. One of the areas where these intercultural relations were most intense was undoubtedly the intellectual life. Since the first centuries, Muslims have benefited from the scientific accumulation they had as well as the civilized heritage of other nations. In the field of literature, as in different branches of science, Muslims laid the foundations of Islamic iterature by creating a strong synthesis by feeding on Arabic, Persian and Indian literary traditions. Especially in the early Abbasid period, important works were written by Muslim writers and many literary works from Sanskrit, Pahlawi and Syriac were translated into Arabic. Literary works in the form of stories and tales, which were translated into Arabic from different languages, reached Al-Andalus in time and attracted the attention of Muslims in the region. Literary works of eastern origin such as Kalila wa-Dimna, Thousand and One Nights Tales and Sindbad, which reached Al-Andalus from the eastern Islamic world (Mashriq) and were carried to Christian Spain in time, were translated from Arabic into Castilian under the patronage of Castile-Leon Kings Fernando III (/1217-/1252) and Alfonso X (/1252-/1284) in the 13th century. This was the first time that works of Eastern-origin were translated into a vernecular language in Europe.
This article analyzes the process of reception and assimilation of literary works, which were either composed in the Medieval Islamic world or were the products of Indian and Persian literature and became popular among Muslims through their translation into Arabic, during the reigns of the Castilian-Leonian kings Fernando III and Alfonso X, through Al-Andalus to Christian Spain, in the light of the Castilian and Arabic sources of the period. In this context, it will be determined what kind of reflections the aforementioned works, which were translated from Arabic into Castilian with the encouragement of the Castilian-Leonian kings Fernando III and Alfonso X, had on Spanish literature in the following years.

Anahtar Kelimeler

The Literature of al-Andalus , Islamic Literature , Alfonso X , Kalila and Dimna

Kaynakça

• Abresu, David. “De Pelayo a Belay la Batalla de Covadonga segun los Historiadores Arabes”, Bulletin of Spanish Studies, 88/3 (2011), 321-340. https://doi.org/10.1080/14753820.2011.574357