ÖĞRETMEN ADAYLARININ MEDYA OKURYAZARLIĞI BECERİ DÜZEYLERİ İLE ELEŞTİREL DÜŞÜNME EĞİLİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 67, 1234 - 1251, 20.07.2018

Bahadır Erişti Cahit Erdem

https://doi.org/10.17755/esosder.395275

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada, öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı
beceri düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki çeşitli
değişkenler yönünden ele alınıp, incelenmiştir. Araştırma, ilişkisel tarama
modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın verileri, bir devlet üniversitesinin
eğitim fakültesinde farklı programlarda ve farklı sınıf düzeylerinde öğrenim
gören 517 öğretmen adayından elde edilmiştir. Araştırmada öğretmen adaylarının
medya okuryazarlığı becerileri düzeylerini ve eleştirel düşünme eğilimlerini
belirlemek için Erişti ve Erdem (2017) tarafından geliştirilen Medya
Okuryazarlığı Becerileri Ölçeği ile Ertaş Kılıç ve Şen (2014) tarafından
Türkçe’ye uyarlanan UF/EMI Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği kullanılmıştır.
Araştırmada elde edilen önemli bulgulardan bazıları şöyledir: Öğretmen adayları,
medya okuryazarlığı becerilerine ve eleştirel düşünme eğilimlerine orta düzeyde
kabul edilebilecek bir yetkinlikte sahiptirler. Öğretmen adaylarının medya
okuryazarlığı becerileri düzeyleri, cinsiyet ve öğrenim görülen sınıf düzeyi
değişkenlerine göre farklılaşmamakta, öğrenim görülen program değişkenine göre
ise farklılaşma göstermektedir. Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme
eğilimleri ise cinsiyet, öğrenim görülen sınıf düzeyi ve program türüne göre
farklılaşmamaktadır. Medya okuryazarlığı beceri düzeyi ile eleştirel düşünme
eğilimi arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki söz konusudur. Öğretmen
adaylarının eleştirel düşünme eğilimi puan ortalamaları, medya okuryazarlığı
becerileri puan ortalamalarında gözlemlenen değişimin %19’unu açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

yirmi birinci yüzyıl becerileri, medya okuryazarlığı becerileri, eleştirel düşünme eğilimleri, öğretmen adayları

THE RELATIONSHIP BETWEEN PROSPECTIVE TEACHERS’ LEVELS OF MEDIA LITERACY SKILLS AND CRITICAL THINKING DISPOSITIONS

Öz

This study examines the relationship between
prospective teachers’ levels of media literacy skills and critical thinking
disposition with respect to some variables. The research was conducted in
correlational survey model. The data was obtained from 517 prospective teachers
attending to different programs and grades at an education faculty of a state
university in Turkey.  Media Literacy
Skills Scale, developed by Erişti and Erdem (2017), and UF/EMI Critical
Thinking Disposition Scale, adapted to Turkish by Ertaş Kılıç and Şen (2014),
were used to identify prospective teachers’ levels of media literacy skills and
critical thinking dispositions respectively. 
Some of the significant findings of the study include: Prospective
teachers have medium level of media literacy skills and critical thinking
dispositions. Prospective teachers’ levels of media literacy skills differ by
their department but do not differ by gender and grade level variables. Their
critical thinking dispositions do not differ by department, gender and grade
level variables. There is a medium-level positive relationship between
prospective teachers’ levels of media literacy skills and critical thinking
dispositions. Prospective teachers’ average scores of critical thinking
disposition account for 19% of the difference in the observed average scores of
media literacy skills.  

Anahtar Kelimeler

twenty first century skills, media literacy skills, critical thinking dispositions, prospective teachers

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2005). Avrupa birliğine uyum sürecinde öğretmen niteliklerinde yeni bir boyut: bilgi okuryazarlığı. Milli Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 33(167).
• Akaydın, Ş. ve Kurnaz, H. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. V. Coşkun vd., (Editörler) Türkçe’nin eğitim-öğretimine yönelik çalışmalar içinde (s.394-402). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Alper, A. (2010). Critical thinking disposition of pre-service teachers. Eğitim ve Bilim, 35(158), 14-27.
• Altun, A. (2009). Eğitim bilim açısından seçmeli medya okuryazarlığı dersi programına eleştirel bir yaklaşım. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 97-109.
• Ananiadou, K. ve Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers, 4, OECD Publishing.
• Arke, E. T. (2005). Media literacy and critical thinking: Is there a connection? Yayımlanmamış Doktora Tezi. Duquesne Üniversitesi.
• Atmaca, Ç. (2016). Medya okuryazarlığı dersini alan ve almayan öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeylerinin karşılaştırılması. International Journal of Language Academy, 4(3), 99-116.
• Aybek, B. (2016). The relationship between prospective teachers’ media and television literacy and their critical thinking dispositions. Eurasian Journal of Educational Research, 63, 261-178.
• Aybek, B. ve Demir, R. (2013). Lise öğrencilerinin medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 287-304.
• Aufderheide, P. (1993). Media Literacy: a report of the national leadership conference on media literacy. Washington DC: Aspen Institute.
• Bachmair, B. ve Bazalgette, C. (2007). The european charter for media literacy: meaning and potential. Research in Comparative and International Education, 2(19), 80-87.
• Baran, S. (2014). Introduction to mass communication: media literacy and culture. New York: McGraw Hill Companies.
• Bawden, D. ve Robinson, L. (2009). The dark side of information: Overload, anxiety and other paradoxes and pathologies. Journal of Information Science, 35 (2), 180-191.
• Beşoluk, Ş. ve Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 679-693.
• Burkhardt, G., Monsour, M., Valdez, G., Gunn, C., Dawson, M., Lemke, C., Couglin, E., Thadani, V. ve Martin, C. (2003). enGauge 21st century skills: literacy in the digital age. Los Angeles: Metiri Group.
• Burnett, C. ve Merchant, G. (2011). Is there a space for criticial literacy in the context of social media? English Teaching: Practice and Critique, 10 (1), 41-57.
• Can, Ş. ve Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. E-journal of New World Sciences Academy, 10(2), 66-83.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (Çeviri Editörü: Ahmet Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Considine, D. (2002). Media literacy across the curriculum. Cable in the classroom: Thinking critically about media.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. Boston: Pearson.
• Çepni, O., Palaz, T. ve Ablak, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya ve televizyon okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (11), 431-446.
• Çokluk, Ö, Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Deringöl, Y. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme standartlarının belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13,44-65.
• De Abreu, B. (2010). Changing technology: Empowering students through media literacy education. New Horizons in Education, 58(3), 26-33.
• Domine, V. (2011). Building 21st century teachers: An intentional pedagogy of media literacy education. Action in Teacher Education, 33, 194-205.
• Dubey-Jhaveri, A. ve Cheung, C. K. (2016). Media literacy and critical thinking: perspectives and pedagogies. The International Encylopedia of Media Literacy içinde. NJ: Wiley-Blackwell.
• Engin, G. ve Genç, S. Z. (2015). Examination on media literacy behaviors of teacher candidates: Ege university example. The International Journal of Research in Teacher Education, 6(2), 1-10.
• Erdem, C. (2018, baskıda). The relationship between media literacy and critical thinking: A theoretical and empirical review. C. Atar (ed.) Cutting edge topics and approaches in education and applied linguistics içinde. New Castle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Ertaş Kılıç, H. ve Şen, A. İ. (2014). UF/EMI eleştirel düşünme eğilimi ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 1-12.
• Erişti, B. ve Erdem, C. (2017). Development of a media literacy skills scale. Contemporary Educational Technology, 8(3), 249-267.
• Feuerstein, M. (1999). Media literacy in support of critical thinking. Journal of Educational Media, 24(1), 43-54.
• Fidan, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 121-137.
• Finegold, D. ve Notabartolo, A. S. (2008). 21st century ceompetencies and their impact: an interdisciplinary literature review. https://www.hewlett.org/library/21st-century-competencies-impact-interdisciplinary-literature-review/ (Erişim Tarihi: 12.10.2017)
• Fisher, A. (2001). Critical thinking: an introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
• Fleming, L. (2013). Expanding learning opportunities with transmedia practices: Inanimate alice as an exampler. Journal of Media Literacy Education, 5 (2), 370-377.
• Griffin, P. ve Care, E. (2015). Assessment and teaching of 21st century skills: Methods and approaches. New York: Springer.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Güven, İ. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies, 9 (2), 787-800.
• Güven, M. ve Kürüm, D. (2007 ). Teacher candidates’ learning styles and critical thinking dispositions. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(21).
• Halpern, D. F. (2014). Thought and knowledge: an introduction to critical thinking. New York: Psychology Press.
• Hobbs, R. (2010). Digital and media literacy: A plan of action. Washington, DC: The Aspen Institute.
• Jolls, T. (2008). Literacy for the 21st century: an overview & orientation guide to media literacy education. http://medialit. org/medialitkit.html. (Erişim Tarihi: 02.08.2017)
• Jolls, T. ve Grande, D. (2005). Project smartart: a case study in elementary school media literacy and arts education. Arts Education Policy Review, 107(1), 25-31. Jones-Kavalier, B. R. ve Flannigan, S. L. (2006). Connecting the digital dots: literacy of the 21st century. Educause Querterly, 2, 8-10.
• Karaman, M. K. (2016). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(1), 326-350.
• Karaman, M. K. ve Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğretim Online, 8 (3), 798-808.
• Karasu, M. ve Arıkan, D. (2016). Öğretmen adaylarının sosyal medya kullanım durumları ve medya okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 17 (2), 549-566.
• Kellner, D. (2001). New technologies/new literacies: reconstructing education for the new millennium. International Journal of Technology and Design Education, 11, 67-81.
• Kellner, D. ve Share, J. (2007). Critical media literacy, democracy and the reconstruction of education. D. Macedo ve S. R. Steinberg (Editörler) Media Literacy: A reader içinde (ss.3-23). New York: Pater Lang Publishing.
• Koltay, T. (2011). The media and the literacies: media literacy, information literacy, digital literacy. Media, Culture & Sociaety, 33 (2), 211-221.
• Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879-902.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kurt, A. A. ve Kürüm, D. (2010). Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme arasındaki ilişki: kavramsal bir bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 20-34.
• Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• León, Y. Z. (2016). Media literacy to promote critical thinking in the EFL classroom Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Universidad Distrital Francisco José de Caldas, Kolombiya.
• Livingstone, S. (2003). The changing nature and uses of media literacy. MEDIA@LSE Electronic Working Papers, 4.
• Masterman, L. (2005). Teaching the media. Taylor & Francis e-Library.
• Mkandawire, M. T. ve Walubita, G. (2015). Feedback study on developing critical literacy among Malawian and Zambian undergraduate university students using a Freirean praxis. Journal of Education and Training Studies, 3(2), 150-158.
• Nalçacı, A., Meral, E. ve Şahin, İ. F. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme ile medya okuryazarlıkları arasındaki ilişki. Eastern Geographical Review, 36, 1-11.
• Özdamar, K. (2011). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Paul, R. ve Elder, L. (2006). The miniature guide to critical thinking: concepts and tools. The Foundation for Critical Thinking.
• Pérez Tornero, J. M., Celot P. ve Varis T. (2007). Current trends and approaches to media literacy in Europe. Brussels: European Commission.
• Pérez Tornero, J. M. ve Varis, T. (2010). Media literacy and new humanism. Moscow: UNESCO, Institute for Information Technologies in Education.
• Piji Küçük, D. ve Uzun, Y. B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 327-345.Potter, W. J. (2008). Media Literacy. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Redmond, T. (2016). Learning to teach the media: pre-service teachers articulate the value of media literacy. M. Yıldız ve J. Keengwe (Editörler), Handbook of research on media literacy in the digital age içinde (s.31-52). Hershey, PA: IGI Global.
• Saavedra, A. R. ve Opfer, V. D. (2012). Learning 21st century skills requires 21st century teaching. Kappan, 9(2), 8-13.
• Saçlı, F. ve Demirhan, G. (2008). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerinin saptanması ve karşılaştırılması. Spor Bilimleri Dergisi, 19 (2), 92-110.
• Sağlam A. Ç. ve Büyükuysal E. (2013). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve buna yönelik engellere ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10 (1), 258-278.
• Salpeter, J. (2008). 21st century skills: will our students be prepared? Tech & Learning.
• Sarsar, F. ve Engin, G. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının medya okur-yazarlık düzeylerinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 165-176.
• Scheibe, C. ve Rogow, F. (2012). The teacher’s guide to media literacy: critical thinking in a multimedia world. Thousand Oaks: Corwin.
• Schmidt, H. C. (2013). Media literacy education from kindergarten to college: a comparison of how media literacy is addressed across the educational system. Journal of Media Literacy Education, 5(1), 295-309.
• Schwarz, G. (2001). The role of media literacy in teacher education. Teacher Education Quarterly, 28 (2), 111-119.
• Scull, T. M. ve Kupersmidt, J. B. (2012). An evaluation of a media literacy program training workshop for late elementary school teachers. J Media Lit Educ, 2 (3), 199-208.
• Silver, A. (2009). A European approach to media literacy: moving toward an inclusive knowledge society. D. Frau-Meigs ve J. Torrent (Editörler), Mapping Media Education Policies in the World: Visions, Programmes and Challanges içinde (s. 11-13). New York: UN-Allience of Civilizations.
• Silverblatt, A., Smith, A., Miller, D., Smith, J. ve Brown, N. (2014). Media literacy: keys to interpreting media messages. Santa Barbara: Praeger.
• Som, S. ve Kurt, A. A. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2 (1), 104-119.
• Sperry, C. (2012). Teaching critical thinking through media literacy. Science Scope, 35 (9), 56-60.
• Steinbrink, J. E. ve Cook, J. W. (2003). Media literacy skills and the war on terrorism. The Clearing House, 76 (6), 284-288.
• Stevens, L. P. ve Bean, T. W. (2007). Critical literacy: context, research and practice in the K-12 classroom. Londra: Sage Publications Inc.
• Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Journal of World of Turks, 1(2), 69-89.
• Thoman, E. ve Jolls, T. (2005). Literacy for the 21st century: an overview & orientation guide to media Literacy education. CML Media Lit Kit.
• Trilling, B. ve Fadel, C. (2009). 21st century skills: learning for life in our times. San Fransisco: Jossey-Bass.
• Tuncer, A. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri (İzmir örneklemi). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 215-234.
• Türnüklü, E. B. ve Yeşildere, S. (2005). Türkiye’den bir profil: 11-13 yaş grubu matematik öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim ve becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38 (2), 167-185.
• Uslu, S., Yazıcı, K. ve Çetin, M. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (23), 756-778.
• Yılmaz, E. ve Aladağ, S. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının gazete ve dergi takip etme alışkanlıkları ile medya okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1-15.
• Yılmaz, Ö. ve Özkan, B. (2013). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri ve okul öncesi öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeylerinin karşılaştırılması. Electronic Journal of Vocational Colleges, 3(1), 178-183.
• Yiğit, Z. (2015). Sınıf öğretmenlerinin medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Wagner, T. (2008). The global achievement gap: Why even our best schools don’t teach the new survival skills our children need — and what we can do about it. New York: Basic Books.
• Worsnop, C. M. (2004). Media literacy through critical thinking: teacher materials. NW Center for Excellence in Media Literacy: University of Washington.
• 21. Yüzyıl Becerileri Ortaklığı. (2009). Framework for 21st century learning. http://www.p21.org/our-work/p21-framework (Erişim tarihi: 02.10.2017)