INVESTIGATION OF POSTGRADUATE STUDIES ON TEACHER COMPETENCES AND QUALIFICATION: A CONTENT ANALYSIS

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 71, 1349 - 1367, 15.07.2019

İbrahim Yaşar Kazu , Hüseyin Çam

https://doi.org/10.17755/esosder.516910

Cited By: 13

Öz

ÖĞRETMEN YETERLİĞİ VE NİTELİKLERİ ÜZERİNE YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ: BİR İÇERİK ANALİZİ ÇALIŞMASI

Öz

Bu
çalışmanın amacı öğretmen yeterliği, niteliği, öz-yeterliği ve özelliği
alanlarında yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerini belirlenen ölçütlere
göre incelemektir. Tarama modelindeki bu çalışma, içerik analizine dayalı
olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında YÖK Ulusal Tez Merkezinde
2000-2017 yılları arasında yayınlanan, belirlenen konu alanlarında, erişime
açık olan lisansüstü tezleri incelenmiştir. Çalışmada amaçlı örnekleme yöntemi
ile ulaşılan 54 adet lisansüstü tezi araştırmacı tarafından oluşturulan tez
inceleme formu ile analiz edilmiştir. Bu temel amaç doğrultusunda, tezler yayınlandığı
yıl, konu alanları, hazırlandığı üniversite, enstitü, alanı, yöntemi, veri
toplama araçları, örneklem türü ve örneklem büyüklüğü açısından
değerlendirilmiştir. Çalışmanın güvenirliğini sağlamak amacıyla tekrar kodlama
güvenirliği hesaplanmıştır. Elde edilen veriler, yüzde ve frekansa dayalı bir
şekilde yorumlanmıştır. Araştırma sonucuna göre en fazla sayıda çalışmanın 2010
yılında yapıldığı, çalışmaların daha çok öğretmen yeterliği alanında
yoğunlaştığı, sayısal olarak en fazla tezin Gazi Üniversitesi’nde ve bunların büyük
çoğunluğunun eğitim bilimleri enstitüsünde hazırlandığı belirlenmiştir. Ayrıca
çalışmaların eğitim programları ve öğretim alanında yoğunlaştığı,  veri toplama araçları olarak genellikle anket
ve ölçeklerin kullanıldığı ve bunların analizinde çoğunlukla nicel analiz yöntemlerine
başvurulduğu ve ayrıca örneklem türünde tesadüfi örneklem kullanıldığı
görülmüştür. Araştırma, lisansüstü çalışmaların yönelimlerini ortaya koyarak
araştırmacılara yol gösterici olması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen yeterlikleri, öz yeterlik, öğretmen nitelikleri

Kaynakça

• Alkan, C. (2000). Meslek ve öğretmenlik mesleği. Sönmez, V. (Ed.). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Anı Yayınları.
• Atman, R. B. (2010). Öğretmenlerin liderlik niteliğinin sınıf yönetme becerilerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, A. (1998). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognivite theory. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.
• Başar, H. (1997). Sınıf yönetimi. Personel Eğitim Merkezi, Ankara: Yayın No:13.
• Başaran, İ. E. (1996). Türkiye eğitim sistemi. Ankara: Yargıcı Matbaası.
• Celep, C. (2004). Meslek olarak öğretmenlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çalışkan, N. (2005). Öğretmenlerin özellikleri ve yeterlikleri. Keskinkılıç, K. (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 207- 237.
• Çiltaş, A., Güler, G. ve Sözbilir, M. (2012).Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1),565-580.
• Demirel, Ö (1999). Planlamadan değerlendirmeye öğretmen sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(159), 96-111.
• Erdem, D. (2011). Türkiye’de 2005-2006 yılları arasında yayınlanan eğitim bilimleri dergilerindeki makalelerin bazı özellikler açısından incelenmesi: Betimsel bir analiz. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(1), 140-147.
• Fidan, N. ve Erden M. (2001). Eğitime giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Gelen, İ. ve Özer, B. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 39-55.
• Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G. ve Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de eğitim teknolojileri araştırmalarındaki eğilimler: 2000-2009 dönemi makalelerinin içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12(1),177-199.
• Göktaş, Y., Hasançebi F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. ve Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de eğitim teknolojileri araştırmalarındaki eğilimler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12(1),443-460.
• Gülbahar, Y. ve Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 93-111.
• Gündoğdu K., Aytaçlı B., Aydoğan R. ve Yıldırım C. (2015). Öğretmen yeterlikleri alanında yazılan makalelerin içerik analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 30-43
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 72-78.
• Kelchtermans G. (1993). Getting the story, understanding the lives: From career stories to teachers’ professional development. Teacher and Teacher Education, 9 (5-6), 443-456.
• Kiremit, Ö. H., ve Gökler İ. (2010). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji öğretimi ile ilgili özyeterlik inançlarının karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 41-54.
• Kıncal, R. Y. (2006). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Köse, İ. A. (2007). Öğretmen öz-yeterlik algısı ölçeğinin farklı gruplarda yapı geçerliğinin sınanması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kuran, K. ve Aktaş, İ. (2010). Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğretmen adayları görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu II (16–18 Mayıs 2010), Hacettepe Üniversitesi, Beytepe-Ankara.
• Kutluca, T. ve Demirkol, M. (2016). Dicle üniversitesi Ziya Gökalp eğitim fakültesi dergisinin bibliyometrik analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 108-118.
• Morgil, İ., Seçken, N., Yücel, A. S., (2004). Kimya öğretmen adaylarında kimya öğretimine yönelik öz-yeterlik inanç ölçeği geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 62-72.
• Oktay, A. (1998). Türkiye’de öğretmen eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, (Ocak- Şubat- Mart,137, 40-44.
• Ozan C. ve Köse E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi,4(1), 116-136.
• Özabacı, N. ve Acat B. (2005). Öğretmen adaylarının kendi özellikleri ile ideal öğretmen özelliklerine dönük algılarının karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 11(2), 211-236.
• Özkan, R. (2005). Birey ve toplum gelişiminde öğretmenlik mesleğinin önemi. Milli Eğitim Dergisi, (Bahar)166, 1-14.
• Öztürk, H. İ. (2002). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: HD Yayınları.
• Özer, B. (2004). Öğretmen davranışlarının uzaktan eğitim yaklaşımıyla kazandırılması. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Özden, Y. (1999). Eğitimde dönüşüm eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Sert, G., Kurtoğlu, M., Akıncı, A. ve Seferoğlu, S. S. (2012).Öğretmenlerin teknoloji kullanma durumlarını inceleyen araştırmalara bir bakış: bir içerik analizi çalışması. XIV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 1-3 Şubat 2012 / Uşak Üniversitesi, UŞAK.
• Taşgın, A. (2010). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinden; öğretme ve öğrenme süreci yeterlikleri ile öğrenmeyi, gelişimi izleme ve değerlendirme yeterliklerinin sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. ve Uslu, Ö. (2018). Güdülenmiş öğrenmeyi destekleme öz-yeterlik algısını kollektif yeterlik, tükenmişlik ve teknolojiyle bütünleşmeyle ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi 19(1), 225-244.