YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNİN MUTFAK DEPARTMANLARINDA ÇALIŞAN KADINLARIN KARŞILAŞTIKLARI CİNSİYET AYRIMCILIĞININ İŞ MOTİVASYONLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: KÜTAHYA ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 88, 1559 - 1574, 20.10.2023

Kansu Gençer , Defne Keşkekci

https://doi.org/10.17755/esosder.1266048

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin Kütahya ilindeki yiyecek içecek işletmelerinin mutfak bölümünde çalışan kadınların cinsiyet ayrımcılığına bağlı olarak yaşadıkları sorunları belirlemek ve bu sorunların çalışan kadınların iş motivasyonlarına etkisini incelemektir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı doğrultusunda sosyal bilimlerde sıklıkla kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Böylece çalışan kadınlara çeşitli sorular sorulmuş ve cinsiyet ayrımcılığına dayalı sorunlara ilişkin bulgular elde edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre kadın mutfak çalışanlarının cinsiyet ayrımcılığına dayalı olarak en sık yaşadıkları sorunun fiziksel özelliklerden kaynaklanan kalıplaşmış ön yargılar olduğu tespit edilmiştir. Literatürde otel işletmelerinde cinsiyet ayrımcılığına yönelik çalışmalar olmasına rağmen yiyecek içecek işletmelerinde bu konuda yapılmış bir araştırmaya rastlanmamıştır. Çalışmanın kadın mutfak çalışanları ile yüz yüze iletişim ile yürütülmesi ve yiyecek-içecek işletmelerinde cinsiyet ayrımcılığına ilişkin sorunların birincil verilerle analiz edilmesi nedeniyle çalışmanın sektördeki boşluğun doldurulmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmada sektörün geleceği için doğru kararların alınmasına yönelik literatür ve sektöre yönelik öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yiyecek ve İçecek İşletmeleri, Mutfak, Cinsiyet Ayrımcılığı, Kadın

THE EFFECT OF GENDER DISCRIMINATION ON WORK MOTIVATION AMONG WOMEN WORKING IN THE KITCHEN DEPARTMENTS OF FOOD AND BEVERAGE BUSINESSES: THE CASE OF KÜTAHYA

Öz

The aim of this study is to determine the problems arising due to the gender discrimination experienced by women working in the kitchen department of food and beverage businesses in Kütahya, Türkiye, and to examine the effects of these problems on the work motivation of working women. Accordingly, semi-structured interview technique used in social sciences frequently was employed in line with the purpose of the research. Thus, various questions were asked to working women and findings related to problems based on gender discrimination were obtained. According to the findings of the study, it has been determined that the most common problem based on gender discrimination experienced by female kitchen workers is stereotypical prejudices stemming from physical characteristics. Although there are studies on gender discrimination in hotel businesses in the literature, no research has been found on this subject in food and beverage businesses. Because of the fact that the study was conducted with face-to-face communication with female kitchen workers and the problems related to gender discrimination in food and beverage businesses were analyzed with primary data, it’s thought that the study will contribute to filling the gap in the literature on making the right decisions for the future of the sector, and suggestions for the sector are presented in the study.

Anahtar Kelimeler

Food and Beverage Businesses, Kitchen, Women, Gender Discrimination

Kaynakça

• Agmapisarn, C. (2016). Becoming professional female chefs in Thailand: A case study of Chef Bo Bo Lan Restaurant. Social Science Asia, 2(2), 23-29.
• Akgül Ö., S. (2020). Turizmde toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadınların güçlendirilmesi ile mutluluk endeksi arasındaki ilişki. Turizm ve Araştırma Dergisi, 9(2), 160-178.
• Albayrak, A. (2019). Yiyecek içecek endüstrisinde kadının yeri ve sorunu, İstanbul, Değişim Yayınları.
• Albors G, J., Haddaji, M., Garcia S., P., & Peiro S., A. (2020). Gender differences in the evolution of haute cuisine chef´s career. Journal of Culinary Science& Technology 18(6), 439-468.
• Alparslan, A. M., Bozkurt, Ö. Ç., & Özgöz, A. (2015). İşletmelerde cinsiyet ayrımcılığı ve kadın çalışanların sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 66-81.
• Anafarta, N., Sarvan, F. & Yapıcı, N. (2008). Konaklama işletmelerinde kadın yöneticilerin cam tavan algısı: Antalya ilinde bir araştırma, Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(15), 111-137.
• Arnoldsson, J. (2015). If you don’t quite mange the job, it will be tough for you. A qualitative study on chef culture and abuse in restaurant kitchens. Stockholm University, Social Sciences Institute (Master Thesis), Stockholm.
• Ayhan, U. (2009). Çalışanlar açısından motivasyonun verimlilik üzerine etkileri, Türk İdare Dergisi, 465(45), 21-33.
• Banks-Wallace, J. (2002). Talk that talk: Storytelling and analysis rooted in African American oral tradition. Qualitative Health Research, 12(3), 410–426.
• Bijsterveldt & Evi E. (2020). Gender equality in the hospitality ındustry: How do female workers perceive their working opportunities in the hospitality ındustry and for what reason? Haaga-Helia University of Applied Sciences, Hospitality, tourism, and Experience Management, (Bachelor Thesis) Finland.
• Braun, V. & Clarke, V. (2013). Successful qualitative research: A practical guide for beginners, ISBN: 9781446281024- Permalink: http://digital.casalini.it/9781446281024- Casalini id: 5017629.
• Cano, M. (2019). Masculinity in the kitchen: Gender performance in the culinary arts industry. University of Texas, Social Sciences Institute, El Paso, (Master thesis), Texas.
• Çakır, Ö. (2008). Türkiye'de kadının çalışma yaşamından dışlanması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (31), 51-70.
• Çelik U., S. & Topbaş, F. (2016). Turizmde kadın istihdamı ve ücret ayrımcılığı: Karşılaştırmalı bir analiz. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 27, (1), 62-78.
• Çelik, K. (2022). Çeviride kadın izi: Feminist çeviri stratejileri. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 853-868.
• Çelik, M., & Şahingöz, S. A. (2018). İş yaşamında cinsiyet ayrımcılığı: Kadın aşçılar örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, (3), 370-383. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.261
• Çetin, G., Aydoğan Ç., M., İstanbullu D., F., & Fuchs, M. (2016). Coping with reintermediation: The case of SMHEs. Information Technology & Tourism, 16, 375-392.
• Çıkmaz, G. (2010). Kadın çalışanların işyerinde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri: Bir alan çalışması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kahramanmaraş.
• Dalkıranoğlu, T. & Çetinel, F. G. (2015). Konaklama işletmelerinde kadın ve erkek yöneticilerin cinsiyet ayrımcılığına karşı tutumlarının karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20), 66-81.
• Demir, M. (2011). İş yaşamında ayrımcılık: Turizm sektörü örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 760-784.
• Doğan, M. (2017). The role of cookery vocation in the tourism sector on women employment. The Online Journal of Science and Technology, 7(1), 127-132.
• Dökmen, Ü. (2004). İletişim Çatışmaları ve Empati, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Druckman, C. (2010). Why are there no great women chefs? Gastronomica, 10(1), 24-31.
• Eagly, A. H. (1997). Sex differences in social behavior: Comparing social role theory and evolutionary psychology. American Psychologist, 52(12), 1380-1383.
• Ergül, Y. (2005). Motivasyon ve motivasyon teknikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 67-79.
• Erikli, S. (2020). Çalışma yaşamında toplumsal cinsiyet ayrımcılığının görünümü. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 39-60.
• Eroğlu, F., & İrdem, Ş. (2016). Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve yönetim kademelerindeki yansımaları. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, (2), 11-35.
• Haddaji, M., Albors, J, G. & Garcia S., P. (2017). Women professional progress to chef’s position: Results of an ınternational survey, International Journal of Gastronomy and Food Science,9, 49-54.
• Harrıs, D. & Giuffre, P. (2010). The price you pay: How female professional chefs negotiate work and family, Gender Issues, 27(1-2), 27-52.
• Heimer, K., & Coster, S. D. (1999). The gendering of violent delinquency. Criminology, 37(2), 277-318.
• İnce, Ş. (2016). Şeflerin savaşı: Profesyonel mutfaklarda erkek ve kadın şefler, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(2), 409-435.
• Jones, C. (2020). Qualitative interviewing. In Handbook for Research Students in The Social Sciences Routledge, eBook: ISBN9781003070993.
• Kelan, E. K. (2010). Gender logic and (un) doing gender at work. Gender, Work & Organization, 17(2), 174-194.
• Keser, A. (2006). Çalışma Yaşamında Motivasyon, İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları.
• Keskin, E., & Kızılırmak, İ. (2020). Mutfak departmanında çalışan kadınlar: Cinsiyet ayrımcılığı üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(69),1210-1218.
• Kiser, A. I. (2015). Workplace and leadership perceptions between men and women. Gender in management: An International Journal, 30(8), 598-612.
• Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği. İstanbul, Arıkan Yayınevi.
• Koçyiğit, D. (2016). Motivasyon ve verimlilik arasındaki ilişki: Bir vakıf üniversitesi örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 8(31), 15-26.
• Konkol, S.M. (2013). Someone’s in the kıtchen, where’s dınah? Gendered dımensıons of the professıonal culınary world. Depaul University, Social Sciences Institute (Doctoral thesis), Chicago.
• Kozak, M. (2017). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kurnaz, A., Kurtuluş, S. & Kılıç, B. (2018). Evaluation of women chefs in professional kitchens, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 119-132.
• Li, L. & Leung, R. (2001). Female managers ın Asain hotels: Profile and career challenges, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 13(4), 189-196.
• Marinakou, E. (2014). Women in hotel management and leadership: Diamond or glass, Journal of Tourism and Hospitality Management, 2(1), 18-25.
• Min, K. M. (2020). Exploring gender differences in media’s portrayal of chef. California State Polytechnic University, Social Sciences Institute (Master thesis) California.
• Orido, C. O. (2017). Challenges faced by female chefs in the Kenyan hospitality industry: A study through an African oral tradition of storytelling, Auckland University of Technology. (Doctoral dissertation) New Zeland.
• Özçatal, E. (2011). Ataerkillik, toplumsal cinsiyet ve kadının çalışma yaşamına katılımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 21-39.
• Öztürk, İ., Tankuş, E., & Durmaz, C. (2021). Otel çalışanlarının konaklama işletmelerine yönelik mesleki toplumsal cinsiyet algılarının kurgusal senaryo tekniği ile belirlenmesi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 18(3), 565-579.
• Platzer, R. (2011). Woman not in the kitchen: A look at gendere quality in the restaurant industry. California Polytechnic State, Social Sciences Institute, (Master thesis), California.
• Talas, C. (1952). Verimliliğin artırılmasında psikolojik faktörlerin rolü. Atatürk Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-4.
• Topbaş F. & Çelik U., S. (2014). Toplumsal cinsiyet ve kadın emeği: Turizm sektörüne betimsel bir yaklaşım. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2(7), 487-509.
• Tucker, R.C. (2017). Personality and Political Leadership, Political Science Quarterly, 92(3), 499-524.
• Tugores, M. (2008). Reconciling work and family from a gender perspective: An application to the Balearic otel industry. Tourism Economics, 14(1), 223-239.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 24(24), 543-559.
• Uçkun, G. & Pelit. E. (2003). Hizmet işletmelerinde iş gören motivasyonunun önemi ve verimliliğe etkisi, Standard, 42, 49-54.
• Uluocak, Ş., Gökulu, G., Bilir, O., Özbay, D., & Karacık, N. E. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Kadına Yönelik Şiddet. Ankara: Paradigma Akademi.
• Ünsar, A. S., İnan, A. & Yürük, P. (2010). Çalışma hayatında motivasyon ve kişiyi motive eden faktörler: Bir alan araştırması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 248-262.
• Winn, J. (2004). Entrepreneurship: Not an easy path to top management for women, Women in Management Review, 19(3), 143-153.
• Yapar, T. (2005). Motivasyonun iş verimliliği üzerine etkisi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek lisans tezi), İstanbul.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemi. Ankara, Seçkin.
• Yıldırım, E. (2019). Yemek, ulusal kimlik ve milliyetçilik ilişkisi üzerine:" Çiya" markası ve" Turquality" programı örnekleri üzerinden bir yaklaşım denemesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 188-203.
• Yılmaz, M. (2019). Çalışma hayatında toplumsal cinsiyet ayrımcılığı: Kamu ve özel sektördeki farklılıklar, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek lisans tezi), Ankara.