Türkçe ve Türk Kültürü Kitaplarındaki Dinleme Becerisine Yönelik Etkinliklerin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 23, 30.09.2020

Aliye Nur Ercan Güven , Rabia Gürbüz Us

Öz

1960’larda Avrupa’ya başlayan işçi göçü ile birlikte, Türkler gittikleri ülkelere yerleşmişler ve Türk çocukları ana dillerinin konuşulmadığı ülkelerde eğitim almaya başlamışlardır. Bu sürece dayalı olarak ortaya çıkan iki dillilik kavramı, alanyazınımızda sıkça yer bulmaya başlamış ve günümüzde de üzerinde çalışılan bir alan hâline gelmiştir. Yurt dışında yaşayan Türk çocukları için hazırlanan dil ve kültür öğretim kitapları, iki dilli çocukların ana dili eğitimi konusunda yapılan çalışmalardan biridir. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından, yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının Türkçe dil becerilerini geliştirmek için Türkçe ve Türk Kültürü kitapları hazırlanmaktadır. 2018 yılında yenilenen Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı doğrultusunda sınıf yerine temel eğitime karşılık gelecek sekiz seviye belirlenmiştir. Bu çalışmada, Türkçe ve Türk Kültürü kitaplarındaki (1-8 seviyeler) dinleme becerisine yönelik etkinliklerin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile gerçekleştirilmiştir. Metinlerin analizinde, içerik analizinden yararlanılmıştır. Çalışmanın sonucunda kitaplarda yer verilen dinleme etkinliklerinin dağılımlarının farklılaştığı tespit edilmiş, bazı kitaplarda hiç dinleme etkinliğine rastlanmamıştır. Ayrıca dinleme etkinliği bulunan kitaplarda da bu etkinliklerin sayısının yetersiz olduğu belirlenmiştir. Karekodlar yardımıyla ulaşılan metinler; süre, sözcük sayısı ve seslendireni gibi yönlerden ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ders kitapları, Dinleme etkinliği, İkidillilik, Türkçe ve Türk Kültürü

Kaynakça

• Ateşal, Z. (2014). 8-10. sınıf Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitabının Hedef Yaş Düzeyine Uygunluğu. Turkophone, 1(1), 62-73.
• Baker, C. (2011). İkidilli Eğitim: Anne-Babalar ve Öğretmenler için Rehber. (çev. Sezi Güvener), İstanbul: Heyamola Yayınları.
• Brown, J. I. (1954). How Teachable İs Listening? Educational Research Bulletin, XXXIII (4), 85-93.
• Çakır, M. (2016). Çok Kültürlü Ortamlardaki Çocuklara Türkçe Öğretimi ve Bireysel İki Dillilik. 3. Avrupalı Türkler Anadili Eğitimi Çalıştayı Kitapçığı içinde. (ed. Okur A. ve Güleç İ.) 67-104. Sakarya: Sakarya Üniversitesi TÖMER Yayınları.
• Çelik, N. (2017). Yurt Dışındakı̇ Türk Çocuklarına Türkçe Öğretı̇mı̇nde Kullanılan Ders Kı̇tapları Üzerı̇ne Bı̇r Değerlendı̇rme. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 2(1), 21-33.
• Çelik, Y. ve Gülcü, İ. (2016). Yurtdışında Kullanılan Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, 287 – 296.
• Çınar, İ. ve İnce B. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarındaki söz varlığına derlem temelli bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching. 3(1), 198- 209.
• Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. (2. Baskı). Ankara: Pegem.
• Gürbüz, R. (2016). İki Dilli Öğrencilere Yönelik Ölçme ve Değerlendirmede Merkezi Sınavlar: Hollanda Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güzel, A. (2014). İki Dilli Türk Çocuklarına Türkçe Öğretimi (Almanya Örneği). Ankara: Akçağ Yayınları.
• İnce, B. (2011). Yurt Dışındaki Türk Çocuklarının Anadilleri Türkçede Yaşadıkları Anlatım Sorunları: Fransa Örneği. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İnce, B. (2013). Konuşma Metni. I. Avrupalı Türkler Anadili̇ Eğı̇tı̇mı̇ Çalıştayı- Sorunlar ve Çözüm Önerı̇lerı̇. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• Karadağ, Ö. ve Baş, B. (2019a). Türkçe ve Tük Kültürü Öğretimi. Ankara: MEB.
• Karadağ, Ö. ve Baş. B. (2019b). Türkçe ve Türk Kültürü Dersine Dair İhtiyaç Analizi. Sakarya University Journal of Education. 9(3), 434-454.
• Kolay, G. (2018). Yurt Dışında Yaşayan Türk Çocukları İçin Hazırlanmış Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarında kültürel ögeler. Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• MEB. (2009). Yurt Dışındaki Türk Çocukları İçin Türkçe ve Türk Kültürü̈ Dersi Öğretim Programı (1- 10. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Mete F., Yeşilyurt E. ve Keskin H. (2018). İkidilli Türk Çocukları İçin Hazırlanan “Türkçe ve Türk Kültürü̈” Kitaplarında Atasözü̈ Öğretimi. International Journal of Languages’ Education and Teaching 6(2), 174-183.
• Özcan, E. (2011). 6.-7. Sınıf Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitabının Okunabilirliği ve Hedef Yaş Düzeyine Uygunluğu: Fransa Örneği. Sakarya University Journal of Education (SUJE), 11, 16 – 24.
• Öztürk, İ. (2016). Münih Örneğinde Almanya’da Türkçe Öğretimi Sorunsallığı. 3. Avrupalı Türkler Anadili Eğitimi Çalıştayı Kitapçığı içinde. (ed. Okur A. ve Güleç İ.). 39-66. Sakarya: Sakarya Üniversitesi TÖMER Yayınları.
• Skutnabb-Kangas, T. (1981). Bilingualism or Not: The Education of Minorities. Clevedon, UK: Multilingual Matters.
• Şen, Ü. (2010).Yurt Dışında Yaşayan Türk Çocuklarının Ana Dili Eğitimine Yönelik Millî Eğitim Bakanlığı Bünyesinde Yapılan Çalışma ve Uygulamalar. Zeıtschrift Für Die Welt Der Türken, 2, 239-253.
• Tekin, N. M. (2016). Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarındaki Kültürlerarası Etkileşimi Sağlamada Ortak Değerlerin Kullanımı. ERPA International Congress on Education 2016, Sarajevo/Bosnia and Herzegovina, 839-847.
• Uçgun, D. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü Ders ve Çalışma Kitaplarının Kalıp Sözler Açısından İncelenmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES 2015, 514-533.
• Uçgun, D. (2018). 1-5. Sınıf “Türkçe ve Türk Kültürü Çalışma Kitapları”ndaki Türkçe Dersi Etkinliklerinin Programdaki Kazanımlara Göre Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1148-1160.
• Yağımlı, A. (2015). İki Dilli Öğrencilerin Türkçe Eğitimi ve Öğretmenlerinin Nitelikleri. 2. Avrupalı Türkler Anadili Eğitimi Çalıştayı Kitapçığı İkidilli ve Çokdilli Eğitim Veren Öğretmenlerin Yeterlikleri içinde. (ed. Güleç, İ. ve İnce, B.). 20-35. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, C. (2016). Batı Avrupa’da Türklerin Eğitim Durumu ve Türkçe Öğretimi. 3. Avrupalı Türkler Anadili Eğitimi Çalıştayı Kitapçığı içinde. (ed. Okur A. ve Güleç İ.). 31-38. Sakarya: Sakarya Üniversitesi TÖMER Yayınları.