Investigation Of The Relationship Between Teachers’ Personality Traits And Their Organizational Commitment

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 376 - 496, 29.12.2020

Venhar Kaplan

Öz

The aim of this study is to find out the relationship between teachers’ personality traits and their organizational commitment and to analyze it in terms of some variables. The relational screening method was used. The study was conducted with the participation of 767 teachers. The data were collected with the Personality Inventory and the Organizational Commitment Scale. It was found that the teachers’ emotional commitment, extraversion and openness to development were the highest, and that their attendance commitment and emotional inconsistency were the lowest. A moderate positive relationship was found between the participants’ organizational commitment and their self-discipline and compatibility traits. It was also found that the male teachers had higher normative and attendance commitment levels than the female teachers, that the primary school teachers were more emotional, attendance-wise, and normatively connected than the secondary school teachers, and that the teachers with a professional seniority of 31-40 years were more emotional, and their attendance and normative commitment levels were higher than the other teachers.

Anahtar Kelimeler

Personality, Five-factor personality, Organizational commitment, Teacher.

Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi saptamak ve bazı değişkenlere göre incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır.Araştırma, 767 öğretmenin katılımı ile gerçekleşmiştir. Araştırmada “Kişilik Envanteri” ve “Örgütsel Bağlılık Ölçeği”nden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin en fazla duygusal bağlılık, dışadönüklük, gelişime açıklık; en az devam bağlılığı ve duygusal tutarsızlık özelliğine sahip olduğu; örgütsel bağlılık ile öz-disiplin ve uyumluluk özellikleri arasında orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu bulunmuştur. Erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre normatif ve devam bağlılığının daha yüksek; ilkokul öğretmenlerinin ortaokul öğretmenlerine göre duygusal, devam ve normatif olarak daha bağlı; mesleki kıdemi 31-40 yıl olan öğretmenlerin diğer öğretmenlere göre duygusal, devam ve normatif bağlılık düzeyinin daha yüksek olduğu bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, Beş Faktör Kişilik, Örgütsel Bağlılık, Öğretmen

Kaynakça

• Agyemang, F. G., Dzandu, M. D. & Boateng, H. (2016). Knowledge sharing among teachers: the role of the Big Five Personality traits. VINE Journal of Information and Knowledge Management Systems, 46(1), 64-84.
• Altun, G. (2010). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Arabacı, İ. B. (2014). Okul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Turkish Journal of Educational Studies, 1(1), 192-221.
• Aslan, S. & Yalçın, M. (2013). Öğretmenliğe ilişkin tutumun beş faktör kişilik tipleriyle yordanması. Milli Eğitim Dergisi, 43(197), 169-179.
• Atik, S. & Üstüner, M. (2014). İlköğretim okullarının örgüt tipi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 133-154.
• Aydın, R. (2009). Türkiye’de öğretmen sorunları açısından milli eğitim şûralarının değerlendirilmesi (1980–2000). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42(2), 199-237.
• Aydın, A., Sarıer, Y. & Uysal, Ş. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarında cinsiyetin etkisi: Meta analitik bir analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 615-633.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Akademi.
• Baltacı, A. (2017). Sınıf öğretmenlerinin erteleme davranışı eğilimleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(12), 54-81.
• Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, 16(59), 135-139.
• Benet-Martinez, V. & John, O. P. (1998). Los cincograndes across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 729–750.
• Bozkaya, E. (2013). Örgüt çalışanlarının kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi: hiyerarşik yapısı yüksek bir kurumda uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Brown, B. B. (2003). Employees’ organizational commitment and their perception of supervisors’ relations-oriented and task-oriented leadership behaviors. Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis data base.
• Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(1), 5-34.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Campell, L. L. (1983) Teacher burnout: description and prescription. The Clearing House, 57(3), 111-113.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87. Choi, D., Oh, I. S. & Colbert, A. E. (2015). Understanding organizational commitment: a meta-analytic examination of the roles of the five-factor model of personality and culture. Journal of Applied Psychology, 100(5), 1542-1567. Costa, P. T. & Mccrae, R. R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality and Individual Differences, 13(6), 653- 665. Cui, C. (2010). The relatıonship among personality traıts, job design characteristics and organizational commıtment: an empirical study of organizations in Chına. The Degree of Master of Applied Psychology, The University of Waikato, Waikato. Çağlar, Ç. (2013). Akademik iyimserlik düzeyinin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 260-273. Çoban, D. & Demirtaş, H. (2011). Okulların akademik iyimserlik düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(3), 317-348. Çorbacı, S. & Bostancı, A. B. (2013). Okullarda öğretmenlere yönelik performans yönetimi uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 231-247. Dee, J., Henkin, A. B. & Singleton, C. A. (2006). Organizational commitment of teachers in urban schools (Examining the effects of team structures). Urban Education, 41(6), 603-627. Demir, E. (2015). Ortaokul ve liselerde görev yapan branş öğretmenlerinin kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 137-150. Demir, C. G., Demir, E. & Bolat, Y. (2017). Sınıf öğretmenlerinin motivasyonları ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 73-87. Demirtaş, H. (2010). Dershane öğretmenlerinde örgütsel bağlılık ve iş doyumu. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 177-206.
• Doğan, A. (2008). İlköğretim kurumlarında örgütsel adaletin örgütsel bağlılık üzerine etkisi (Elazığ ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okul öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Ankara ili örneği). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdheim, J., Wang, M. & Zickar, M. (2006). Linking the big five personality constructs to organizational commitment. Personality and Individual Differences, 41(5), 959-970.
• Gören, T. & Sarpkaya, P. (2014). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri (Aydın ili örneği). Eğitim Bilimleri Dergisi, 40, 69-87.
• Gülova, A. A. & Demirsoy (2012). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: hizmet sektörü çalışanları üzerinde ampirik bir araştırma. Business and Economics Research Journal, 3(3), 49-76.
• Hackney, C. W. (2012). Personality, organizational commitment, and job search behavior: a field study. The Doctor of Philosophy, The University of Tennessee, Knoxville.
• Halis, M. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş güçlüklerinin örgütsel bağlılıklarına etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 252-266.
• Hulpia, H., Devos, G. & Rosseel, Y. (2009). The relationship between the perception of distributed leadership in secondary schools and teachers’ and teacher leaders’ job satisfaction and organizational commitment. School Effectiveness and School Improvement, 20(3), 291-317.
• Karacaoğlu, K. & Güney, S. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının, örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi (Nevşehir ili örneği). Nevşehir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(34), 137-153.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karatabak, S. H. (2018). Öğretmenlerin proaktif davranış düzeyleri ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslar arası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 48-64.
• Karataş, S. & Güleş, H. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş tatmini ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 74-89.
• Kaygısız, A. G. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ve karara katılma durumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kırdök, O. & Doğanülkü, H. A. (2018). Öğretmenlerin mesleki bağlılıklarının yordayıcısı olarak kişilik özellikleri. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 1163-1175.
• Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 117-139.
• Kurz, N. M. (2006). The relationship between teachers’ sense of academic optimism and commitment to the profession. Degree of Doctor of Philosophy, The Ohio State University.
• Kurşunoğlu, A., Bakay, E. & Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(11), 101-115.
• Matzler, K., Renzl, B., Mooradian, T., Krogh, G. & Mueller, C. (2011). Personality traits, affective commitment, documentation of knowledge, and knowledge sharing. The International Journal of Human Resource Management, 22(2), 296–310.
• Memişoğlu, S. P. & Kalay, M. (2017). İlkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve motivasyonları arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 12(4), 367-392.
• Meyer, J. P. & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Moss, S. A., McFarland, J., Ngu, S. & Kijowska, A. (2006). Maintaining an open mind to closed individuals: The effect of resource availability and leadership style on the association between openness to experience and organizational commitment. Journal of Research in Personality, 41, 259-275.
• Naquin, S. S. & Holton, E. F. (2002). The effects of personality, affectivity, and work commitment on motivation to ımprove work through learning. Human Resource Development Quarterly, 13(4), 357-376.
• Nartgün, Ş, S. & Menep, İ. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algı düzeylerinin incelenmesi (Şırnak/İdil örneği), Uluslarası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 288-316.
• Northcraft, G. B. & Neale, M. A. (1990). Organizational behavior: a management challenge. USA: The Dryden.
• Nguni, S., Sleegers, P. & Denessen, E. (2006). Transformational and transactional leadership effects on teachers' job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior in primary schools: The Tanzanian case. School Effectiveness and School Improvement, 17(2), 145-177.
• Odabaşı, İ. (2014). Yapısal güçlendirme ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide psikolojik güçlendirmenin ara değişken rolü: öğretmenler üzerinde bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özer, Y. (2011). Örgüt çalışanlarının kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Panaccio, A. & Vandenberghe, C. (2012). Five-factor model of personality and organizational commitment: The mediating role of positive and negative affective states. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 647–658.
• Recepoğlu, E., Kılınç, A. Ç., Şahin, F. & Er, E. (2013). Öğretim elemanlarının kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. International Periodical for The Languages Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 603-617.
• Robbins, S. & Judge, T. (2013). Örgütsel davranış (İ. Erdem, Çev.). Ankara: Nobel.
• Sarıkaya, E. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ve performansları arasındaki ilişki.Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Selvitopu, A. (2011). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Sevimli, H. (2015). Örgütsel bağlılık ile psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(156), 142-159.
• Steers, R. M. (1977). Antecedents and outcomes of organizational commitment. Administrative Science Quarterly, 22(1), 46-56.
• Sümer, N., Lajunen, T. & Özkan, T. (2005). Big five personality traits as the distal predictors of road accident involvement. G. Underwood (Ed.), Traffic and Transport Psychology Elsevier Science Ltd, 215-228.
• Teyfur, M. (2015). Ortaokul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki (Erzurum ili örneği). International Journal of Human Sciences, 12(2), 1002-1025.
• Uğurlu, C. T. & Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 434-448.
• Uğurlu, B. (2012). Resmi liselerde çalışan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile kullandıkları disiplin stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ware, H. & Kitsantas, A. (2007). Teacher and collective efficacy beliefs as predictors of professional commitment. The Journal of Educational Research, 100(5), 303-310.
• Wasti, S. A. (2000, Mayıs). Meyer ve Allen üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlilik analizi. 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Nevşehir.
• Watrous-Rodriguez, K.M. (2010). What makes a goodcitizen? An examınatıon of personality and organizational commitment as predictors of organizational citizenship behavior. The Degree of Doctor of Philosophy. Texas A & M University, Texas.
• Yazıcı, H. (2009) Öğretmenlik mesleği, motivasyon kaynakları ve temel tutumları: kuramsal bir bakış, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 33-46.
• Yiğitel, S. (2014). Öğretmen ve akademisyenlerin algıladıkları liderlik tarzları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yörük, S. & Sağban, Ş. (2012). Okul müdürlerinin kültürel liderlik rollerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyine etkisi. Literature and History of Turkish or Turkic. 7(3), 2795-2813.
• Yüce, S. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.