Örgütsel Eskime Kavramı Üzerine Kavramsal Bir Çözümleme ve Türk Yükseköğretim Sistemi Açısından Bazı Çıkarımlar

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 64 - 74, 02.07.2024

Hilal Çalmaşur , Serkan Koşar

https://doi.org/10.51725/etad.1330826

Öz

Eğitim örgütlerinde felsefi, yasal, politik, ekonomik, sosyal, teknolojik, çevresel vb. eğilimlerde olumlu bir değişimin gerekliliği tartışılmaz bir gerçek olmasına rağmen, örgütlerin değişime açık olması, değişimi benimsemesi ve uyum sağlaması istenildiği kadar kolay olmayabilir. Özellikle değişimin ve dönüşümün önemli bir belirleyicisi olan yükseköğretim sisteminin kendinden beklenen taleplere yeterince karşılık verememesinin nedenlerinden birinin örgütsel eskime problemi olduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla örgütsel eskime olgusunun kavramsal çözümlenmesinin yapılma ihtiyacı bu araştırmayı gerekli kılmaktadır. Bu araştırmada örgütsel eskime olgusunun kavramsal çözümlenmesi ve Türk yükseköğretim sistemi açısından bazı çıkarımlara ulaşılması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda Türk yükseköğretim sisteminde üniversite özerkliği, rektörlük seçimleri, örgüt içi eleştirel kültürün gelişmesi, yükseköğretim reformu, yükseköğretim sistemindeki merkeziyetçi yapı, örgün eğitim ve açık öğretim, okullaşma oranı, PCT başvuru sayısı, uluslararası sıralamalar, lisans düzeyinde kayıt oranları, idari ve mali yapılanma uygulamaları, eğitim, araştırma ve topluma hizmet fonksiyonlarının icrası, devlet üniversitelerinin imaj ve tanınmışlığı ve birçok konuda örgütsel eskimeyle ilgili olduğu düşünülen sorunların yaşandığı belirtilebilir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel değişim, Eskime, Örgütsel eskime, Türk yükseköğretim sistemi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

A Conceptual Analysis on the Concept of Organizational Obsolescence and Some Implications for the Turkish Higher Education System

Öz

The necessity of a positive change in philosophical, legal, political, economic, social, technological and environmental trends in educational organizations is an indisputable fact. However, it may not be as easy as desired for organizations to be open to change, to embrace change and to adapt. It is thought that one of the reasons why the higher education system, which is an important determinant of change and transformation, cannot adequately respond to the demands expected from itself, is the problem of organizational obsolescence. In this context, the need for conceptual analysis of the phenomenon of organizational obsolescence necessitates this research. In this research, it is aimed to conceptually analyze the phenomenon of organizational obsolescence and to reach some implications for the Turkish higher education system. In this context, it can be stated that there are problems -university autonomy, rector elections, the development of a critical culture within the organization, higher education reform, centralized structure in the higher education system, formal education and open education, enrollment rate, PCT application count, international rankings, undergraduate enrollment rates, administrative and financial restructuring practices, performing education, research and community service functions, image and reputation of state universities and on many issues- in the Turkish higher education system, which are thought to be related to organizational obsolescence.

Anahtar Kelimeler

Organizational change, Obsolescence, Organizational obsolescence, Turkish higher education system

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adetunji, O., Bischoff, J. ve Willy, C. J. (2018). Managing system obsolescence via multicriteria decision making. Systems Engineering, 21(4), 307-321. http://doi.org/10.1002/sys.21436.
• Aka, A. (2011). Türkiye'deki neo-liberal devlet anlayışının yükseköğretimdeki yapısal ve işlevsel dönüşümündeki rolü: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği (Tez No. 310773) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Arslan, H. (2019). Yükseköğretimin dünü, bugünü ve yarını. H. Arslan (Ed.), Yükseköğretimin yönetimi içinde (1. bs., s. 9-20). Ankara: Anı.
• Aypay, A. (2003). Yükseköğretimin yeniden yapılandırılması: Sosyo ekonomik ve politik çevrelerin üniversitelerde kurumsal adaptasyona etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 194-213. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10363/126856.
• Barron, D. N., West, E. ve Hannan, M. T. (1994). A time to grow and a time to die: Growth and mortality of credit unions in New York City, 1914–1990. American Journal of Sociology, 100(2), 381–421. https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:b7944a87-b425-46ff-8b4b-abaa9481753a.
• Bartels, B., Ermel, U., Pecht, M. ve Sandborn, P. (2012). Strategies to the prediction, mitigation and management of product obsolescence. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc., Publication.
• Bauman, Z. (1997). Universities: Old, new and different. In A. Smith ve F. Webster (Ed.), The postmodern university?: Contested visions of higher education in society (1st., pp. 17-26). Berkshire: Open University Press.
• Brien, D. L. (2009). Unplanned educational obsolescence: Is the ‘traditional’ PhD becoming obsolete?. M/C Journal, 12(3), 1-11. https://doi.org/10.5204/mcj.160.
• Butt, T. E., Camilleri, M., Paul, P. ve Jones, K. G. (2015). Obsolescence types and the built environment–definitions and implications. International Journal of Environment and Sustainable Development, 14(1), 20-39. https://doi.org/10.1504/IJESD.2015.066896.
• Can, H. (1999). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal.
• Chen, S. ve Yu, D. (2022). The impacts of ambidextrous innovation on organizational obsolescence in turbulent environments. Kybernetes, 51(3), 1009-1037. https://doi.org/10.1108/K-08-2020-0514.
• Cumenal, D. (2015). Obsolescence of organizations: A modeling approach in System Dynamics. Advances in Systems Science and Applications, 15(2), 119-133. https://ijassa.ipu.ru/index.php/ijassa/article/view/377/316.
• Çağlar, İ. (2013). Küresel normlu çağdaş değişim yönetimi aracı olarak örgüt geliştirme. Ankara: Nobel.
• Çağlar, İ. (2015). Bireysel, örgütsel ve toplumsal düzeyde değişim ve değişim yönetimi. Ankara: Nobel.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslarasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Yükseköğretim Kurulu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/buyume-kalite-uluslararasilasma-turkiye-yuksekogretim-icin-bir-yol-haritasi.pdf.
• Esen, Ş. (2011). Yönetici eskimesi ve eğitimi. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 2(4), 1-24. https://silo.tips/download/ynetici-eskimesi-ve-e-itimi.
• Feldman, K. ve Sandborn, P. (2007, September, 4-7). Integrating technology obsolescence considerations into product design planning [Conference session]. Proceedings of the ASME 2007 International Design Engineering Technical Conferences & Computers and Information in Engineering Conference, Las Vegas, Nevada, United States. https://www.researchgate.net/publication/267487362_Integrating_Technology_Obsolescence_Considerations_Into_Product_Design_Planning/link/5e0decdb299bf10bc38aed19/download.
• Ferdinand, T. N. (1966). On the obsolescence of scientists and engineers. American Scientist, 54(1), 46-56. https://www.jstor.org/stable/27836291.
• Fossum, J. A., Arvey, R. D., Paradise, C. A. ve Robbins, N. E. (1986). Modeling the skills obsolescence process: A psychological/economic integration. The Academy of Management Review, 11(2), 362-374. https://doi.org/10.5465/amr.1986.4283130.
• Frank, D. J. ve Gabler, J. (2016). Üniversiteyi yeniden kurmak: 20. yüzyılda akademide dünya çapında değişimler (E. Saraçoğlu, Çev.; 1. bs.). İstanbul: Küre (Orijinal çalışma 2006 yılında yayımlanmıştır).
• Gariti, J. ve Rothkopf, J. (2017, July 3-6). The intersection of obsolescence management and asset management reliability [Conference session]. The 2017 Internet Measurement Conference (IMC), London, United Kingdom. https://reliabilityweb.com/videos/article/the-intersection-of-obsolescence-management-and-asset-management-reliabilit.
• Grover, R. ve Grover, C. (2015). Obsolescence -a cause for concern?. Journal of Property Investment & Finance, 33(3), 1-15. http://dx.doi.org/10.1108/JPIF-02-2015-0016.
• Günay, D. (2011). Türk yükseköğretiminin yeniden yapılandırılması bağlamında sorunlar, eğilimler, ilkeler ve öneriler-I. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 113-121. https://dergipark.org.tr/en/pub/higheredusci/issue/61476/917971.
• Gür, B. S. (2021). Egemen üniversite: Amerika’da yükseköğretim sistemi ve Türkiye için reform önerileri (2. bs.). İstanbul: Edam Yayın. https://doi.org/10.12738/estp.2016.10054.
• Gürses-Bilgesoy, S. (2021). Okul yöneticilerinin eskimişliği ve okul yenileşmesiyle ilişkisi (Tez No. 497982) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Hannan, M. T, Pólos, L. ve Carroll G. R. (2007). Logics of organization theory: Audiences, codes, and ecologies. New Jersey: Princeton University Press.
• Hesapçıoğlu, M. (2004). Postmodern/küresel toplumda eğitim, okul ve insan hakları. O. Oğuz, A. Oktay ve H. Ayhan (Ed.), 21. yüzyılda eğitim ve Türk eğitim sistemi içinde (2. bs., s. 39-80), İstanbul: Dem.
• İlhan, E. ve Yelkenci, Ö. F. (2021). Yükseköğretimde yeni model arayışında bütünleşik bir tasarım önerisi: Displinlerarası dijital model (DDM). EKEV Akademi Dergisi, 25(85), 151-172. https://doi.org/10.17753/Ekev1849.
• Jain, A. (2016). Learning by hiring and change to organizational knowledge: Countering obsolescence as organizations age. Strategic Management Journal, 37, 1667-1687. https://doi.org/10.1002/smj.2411.
• Josias, C., Terpenny, J. P. ve McLean, K. J. (2004, May, 15-19). Component obsolescence risk assessment [Conference session]. IIE Annual Conference and Exhibition 2004, Houston, TX, United States. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.947.6689&rep=rep1&type=pdf.
• Kantarcı, H. (2001). Bütünsel şirket yaklaşımı. M. Arat ve A. Özel (Ed.), Değişimin liderleri içinde (ss. 95-96). Ankara: Mavi.
• Kaufman, H. G. (1974). Obsolescence and professional career development. New York City: American Management Association.
• Le Mens, G., Hannan, M. T. ve Pólos, L. (2015). Organizational obsolescence, drifting tastes, and age dependence in organizational life chances. Organization Science, 26(2), 550-570. https://doi.org/10.1287/orsc.2014.0910.
• Mohan, V., Chauhan, S. P. ve Chauhan, D. (2001). Are manager becoming obsolescent?: An empirical study. Indian Journal of Industrial Relations, 36(4), 444-462. https://www.jstor.org/stable/27767743.
• Negru, I. ve Dolfsma, W. (2022). Institutional obsolescence: Why do ınstitutions persist though evolutionary selection pressure changes radically? Journal of Economic Issues, 56(3), 699-706. https://doi.org/10.1080/00213624.2022.2079930.
• Odabaşı, H. F. (2000). Akademik eskimişlik ve sürekli mesleki gelişim. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 161-166.
• Oğuz, O. (2004). Yüksek öğretim üzerine bazı tespitler ve yeniden yapılanma önerileri. O. Oğuz, A. Oktay ve H. Ayhan (Ed.), 21. yüzyılda eğitim ve Türk eğitim sistemi içinde (2. bs., s. 91-121), İstanbul: Dem.
• Organisation for Economic Co-operation and Development. (2021). Education at a glance 2021: OECD indicators. https://www.oecd.org/education/education-at-a-glance/.
• Özdemir, S. (2019). Eğitimde örgütsel yenileşme. Ankara: Pegem Akademi.
• Pazy, A. (1993). Cognitive schemata of professional obsolescence. Human Relations, 47, 1167-1199. https://doi.org/10.1177/001872679404701002.
• Pelikan, J. (2019). Üniversite fikri: Bir yeniden değerlendirme (C. Orhan, Çev.; 1. bs.). İstanbul: Küre (Orijinal çalışma 1992 yılında yayımlanmıştır).
• Ranger-Moore, J. (1997). Bigger may be better, but is older wiser? Organizational age and size in the New York life insurance industry. American Sociological Review, 62, 903-921. https://doi.org/10.2307/2657346.
• Readings, B. (2020). Üniversite harabeleri (E. Saraçoğlu, Çev.; 1. bs.). İstanbul: Küre (Orijinal çalışma 1996 yılında yayımlanmıştır).
• Rosen, S. (1975). Measuring the obsolescence of knowledge. In F. T. Juster (Ed.), Education, income and human behavior (1st ed., pp. 199-232). New York City: McGraw-Hill.
• Sallan-Gül, S. ve Gül, H. (2015). Türkiye’de yükseköğretimin gelişimi, güncel durumu ve eleştirisi. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 8(17), 51-66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/toplumdd/issue/22714/242429.
• Sandborn, P. (2008, April-June). Strategic management of DMSMS in systems. DSP Journal, 24–30. https://www.researchgate.net/publication/255658788_Strategic_management_of_DMSMS_in_systems.
• Sandborn, P. (2013). Design for obsolescence risk management. Procedia CIRP, 11, 15-22. https://doi.org/10.1016/j.procir.2013.07.073.
• Seuren, T. (2018). From reactive to proactive obsolescence management: A guide for implementing proactive obsolescence management within the Dutch maritime industry [Master’s thesis, Eindhoven University of Technology]. Eindhoven University of Technology Digital Archieve. https://pure.tue.nl/ws/portalfiles/portal/101390794/Master_Thesis_Tim_Seuren.pdf.
• Sørensen, J. B. ve Stuart, T. E. (2000). Aging, obsolescence, and organizational innovation. Admin. Sci. Quart., 45(1), 81–112. https://doi.org/10.2307/2666980.
• Şahin, M ve Alkan, R. M. (2016). Yükseköğretimde değişim dönüşüm süreci ve üniversitelerin genişleyen rolleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 297-307. https://www.researchgate.net/publication/304014882_YUKSEKOGRETIMDE_DEGISIM_DONUSUM_SURECI_VE_UNIVERSITELERIN_GENISLEYEN_ROLLERI_CHANGE_AND_TRANSFORMATION_COURSE_IN_HIGHER_EDUCATION_AND_EXPANDING_ROLE_OF_UNIVERSITIES.
• Şimşek, Ş. M. ve Akın, B. (2003). Teknoloji yönetimi ve örgütsel değişim. İstanbul: Çizgi.
• Thijssen, J. ve Walter, E. (2006, May 23-25). Identifying obsolescence and related factors among elderly employees [Conference session]. The University Forum for Human Resource Development (UFHRD), Tilburg, Netherlands. https://www.ufhrd.co.uk/wordpress/wp-content/uploads/2008/06/50-2_thijssen_walter.pdf.
• Tunçer, P. (2013). Değişim yönetimi sürecinde değişime direnme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 373, 406. https://doi.org/10.7822/egt157.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On birinci kalkınma planı (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf.
• Vohra, G. (2017, September 15). Your skills will become obsolete in 18 months. Linkedin. https://www.linkedin.com/pulse/your-skills-become-obsolete-18-months-gaurav-vohra.
• Warmington, A. (1974). Obsolescence as an organizational phenomenon. Journal of Management Studies, 11(2), 96-114. https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.1974.tb00877.x.
• Wilkinson, C. (2015). Obsolescence and life cycle management for avionics. U.S. Department of Transportation Federal Aviation Administration. https://www.tc.faa.gov/its/worldpac/techrpt/tc15-33.pdf.
• Yurdakul-Kabakçı, I. (2008). Öğretmenlikte meslekî gelişimi etkileyen faktörler ve karşılaşılan sorunlar. I. Yurdakul-Kabakçı (Ed.), Öğretmenlikte meslekî gelişim, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2592.
• Yurdakul, S., Yıldırım, B. ve Şahin, S. A. (2021). Yükseköğretime bakış 2021: İzleme ve değerlendirme raporu. Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi. https://www.ebs.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz2021/YuksekOgretimeBakis2021.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2017). Yükseköğretimde uluslarasılaşma strateji belgesi 2018-2022. https://www.yok.gov.tr/Documents/AnaSayfa/Yuksekogretimde_Uluslararasilasma_Strateji_Belgesi_2018_2022.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2018a). Yükseköğretim politikalarında yeni YÖK. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/Yuksekogretim_politikalarinda_yeni_yok.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2018b). Üniversite izleme ve değerlendirme kriterleri ve açıklamaları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Universiteler/izleme-ve-degerlendirme-kriteri/universite_izleme_ve_degerlendirme_kriterleri_ve_aciklamalari.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2019). Yükseköğretim Kurulu 2019-2023 stratejik planı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/strateji_dairesi/stratejik-plan/2019_2023_Stratejik_Plan.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2020a). Yükseköğretimde yeni YÖK projeleri. Yükseköğretimde ihtisaslaşma ve misyon farklılaşması: Araştırma Üniversiteleri. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2020/misyon-faklilasmasi-ve-ihtisaslasma-arastirma-universiteleri.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2020b). Yükseköğretimde yeni YÖK projeleri. Yükseköğretimde ihtisaslaşma ve misyon farklılaşması: Bölgesel Kalkınma Odaklı Üniversiteler. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2020/bolgesel_kalkinma_odakli_universiteler.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2021). Üniversite-sanayi işbirliğinin geliştirilmesi eylem planı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2021/universite-sanayi-isbirliginin-gelistirilmesi-eylem-plani.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2022). Yükseköğretim Kurulu büyük veri projesi. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2022/yuksekogretim-kurulu-buyuk-veri-projesi.pdf.
• Zheng, L., Terpenny, J. ve Sandborn, P. (2015). Design refresh planning models for managing obsolescence. IIE Transactions, 47(12), 1407-1423. https://doi.org/10.1115/DETC2012-70743.