BİLİŞİM ETİĞİYLE İLGİLİ KARAR VERME SİSTEMİNİN ÇEŞİTLİ YÖNTEMLERLE KULLANILABİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 526 - 548, 31.07.2020

Yasemin Demiraslan Çevik Mustafa Tepgeç Filiz Mumcu Sibel Somyürek Gökhan Dağhan

https://doi.org/10.17943/etku.715980

Öz

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin Bilişim Etiği konusunda karar verme becerilerini geliştirmek amacıyla tasarlanan çevrimiçi öğrenme ortamının kullanılabilirliğini test etmektir. Bu süreçte çevrimiçi öğrenme ortamına ilişkin işlevsellik, arayüz ve kullanılabilirlik problemlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada hem otantik kullanıcı katılımına hem de uzman görüşüne dayalı kullanılabilirlik yöntemlerinden yararlanılmıştır. Otantik kullanıcı katılımına dayalı kullanılabilirlik değerlendirmesi için ortaokul 5-8. sınıflarda öğrenim gören 4’ü kız, 4’ü erkek olmak üzere 8 öğrenciye 6 otantik görev verilmiştir. Bu süreçte, gözlem notları tutulmuş, ekran kayıtları alınmış, katılımcı bilgi formu ile sistem kullanılabilirlik ölçeği uygulanmış ve son olarak öğrencilerle görüşmeler yapılmıştır. Uzman görüşüne dayalı kullanılabilirlik değerlendirmesi için ise, Nielsen (2005) tarafından geliştirilen 10 sezgisel kullanılmış ve bu süreç 3 alan uzmanı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama yöntemlerinin çeşitliliği sağlanmış ve çalışmanın iç geçerliği arttırılmaya çalışılmıştır. Araştırma bulguları, çevrimiçi öğrenme ortamının bazı kullanılabilirlik sorunları olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgulardan hareketle, öğrenme ortamında düzenlemelere gidilerek ortama son şekli verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişim etiği, karar verme, kullanılabilirlik

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

116K149

Teşekkür

Bu çalışma 116K149 numaralı TÜBİTAK projesi tarafından desteklenmiştir.

Kaynakça

• ACM SIGCHI/ACM Special Interest Group on Computer-Human Interaction (1992). Curricula for Human-Computer Interaction. Association for Computing Machinery, New York.
• Andrzejczak, C., & Liu, D. (2010). The effect of testing location on usability testing performance, participant stress levels, and subjective testing experience. Journal of Systems and Software, 83(7), 1258-1266.
• Baron, C. H. (2000). Competency and common law: Why and how decision-making capacity criteria should be drawn from the capacity-determination process. Psychology, Public Policy, and Law, 6(2), 373-381.
• Brooke, J. (1996). SUS-A quick and dirty usability scale. Usability Evaluation in Industry, 189(194), 4-7.
• Bruine de Bruin, W., Parker, A. M., & Fischhoff, B. (2007). Individual differences in adult decision-making competence. Journal of Personality and Social Psychology, 92(5), 938-956.
• Carayon, P., Cartmill, R., Blosky, M. A., Brown, R., Hackenberg, M., Hoonakker, P., ... & Walker, J. M. (2011). ICU nurses' acceptance of electronic health records. Journal of the American Medical Informatics Association, 18(6), 812-819.
• Çağıltay, K. (2011). Human–Computer Interaction and Usability Engineering: From Theory to Practice. Ankara: ODTU Vakfı Yayıncılık.
• Dix, A., Finlay, J., Abowd, G., and Beale, R. (2004). Human–Computer Interaction (3rd edition). New York: Prentice Hall.
• Flavián, C., Guinalíu, M., & Gurrea, R. (2006). The role played by perceived usability, satisfaction and consumer trust on website loyalty. Information & Management, 43(1), 1-14.
• Insfran, E., & Fernandez, A. (2008). A systematic review of usability evaluation in web development. International Conference on Web Information Systems Engineering (ss. 81-91). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Jacobson, D., Parker, A., Spetzler, C., De Bruin, W. B., Hollenbeck, K., Heckerman, D., & Fischhoff, B. (2012). Improved learning in US history and decision competence with decision-focused curriculum. PloS one, 7(9).
• Kadirhan, Z., Gül, A., & Battal, A. (2015). Sistem kullanılabilirlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Educational Sciences & Practices, 14(28), 149-167.
• Keelin, T., Schoemaker, P., & Spetzler, C. (2009). Decision quality: The fundamentals of making good decisions. https://docs.wixstatic.com/ugd/d3c97e_51290f31df79491ca77fcb90284e334b.pdf adresinden 26 Mart 2020 tarihinde alınmıştır.
• Nielsen, J. (2012). Usability 101: Introduction to Usability. https://www.nngroup.com/articles/usability-101-introduction-to-usability/ adresinden 26 Mart 2020 tarihinde alınmıştır.
• Nielsen, J. (2005). Ten usability heuristics. https://www.nngroup.com/articles/ten-usability-heuristics/ adresinden 26 Mart 2020 tarihinde alınmıştır.
• Nielsen, J., & Landauer, T. K. (1993). A mathematical model of the finding of usability problems. Proceedings of the INTERACT'93 and CHI'93 conference on Human factors in computing systems (ss. 206-213).
• Parker, A. M., & Fischhoff, B. (2005). Decision‐making competence: External validation through an individual‐differences approach. Journal of Behavioral Decision Making, 18(1), 1-27.
• Plaisant, C., & Shneiderman, B. (1992). Scheduling home control devices: design issues and usability evaluation of four touchscreen interfaces. International Journal of Man-Machine Studies, 36(3), 375-393.
• Robins, D., & Holmes, J. (2008). Aesthetics and credibility in web site design. Information Processing & Management, 44(1), 386-399.
• Rogers, Y., Sharp, H., Preece, J., & Tepper, M. (2007). Interaction design: beyond human-computer interaction. netWorker: Craft Netw. Comput, 11(4), 34.
• Weller, J. A., Levin, I. P., Rose, J. P., & Bossard, E. (2012). Assessment of decision‐making competence in preadolescence. Journal of Behavioral Decision Making, 25(4), 414-426.
• Weller, J. A., Moholy, M., Bossard, E., & Levin, I. P. (2015). Preadolescent decision‐making competence predicts interpersonal strengths and difficulties: A 2‐year prospective study. Journal of Behavioral Decision Making, 28(1), 76-88.
• Yeniad, M., Mazman, S. G., Tüzün, H., & Akbal, S. (2011). Bir bölüm web sitesinin otantik görevler ve göz izleme yöntemi aracılığıyla kullanılabilirlik değerlendirmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 12(2), 147-173.
• Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary educational psychology, 25(1), 82-91.