Öz
Bu çalışmada ülkemizde tirajı en yüksek 5 ulusal gazetenin sağlık ve beslenme haberlerinin konu, kaynak, yayımlama tarihi ve içerik yönünden incelenmesi amaçlanmıştır.1 Aralık 2019-29 Şubat 2020 tarihleri arasındaki dönemi kapsayan kesitsel bir çalışmadır. Toplam tirajı bir milyona ulaşan beş ulusal basılı gazetenin 455 sayı ve ekinde bulunan sağlık haberlerinin sayısı, kaynakları, yayınlanma zamanı ve içerikleri açısından incelenmiştir. Toplam 1448 haberin yaklaşık yarısını (%43.4) “beslenme” haberleri oluşturmaktadır. Sağlık haberlerinin %52.3’ünün kaynağı hekimlerdir. Haberlerin %36.3’ünün ise kaynağı bilinmemektedir. Beslenme ile ilgili haberlerin %85’inin konusu “besinlerin sağlık üzerine etkileri” dir. Beslenme ile ilgili 628 haberin %55.6’sının (n:349) kaynağı bilinmemektedir. Kaynağı bilinen beslenme haberlerinin 171’inin hekim (%27.2), 89’unun diyetisyen (%14.2) tarafından yazıldığı, 6’sının araştırma sonucu olduğu (%1) ve 13’ünün (%2) ise diğer kaynaklardan elde edildiği bulunmuştur. Sağlık haberlerinin yaklaşık üçte birinin, beslenme haberlerinin ise yarısından fazlasının kaynağı bilinmemektedir. Kaynağı bilinmeyen haberler toplumu yanlış yönlendirerek toplum sağlığı açısından risk oluşturmaktadır. Bu riskin önlenmesi için sağlık haberlerinin sağlık editörleri tarafından mesleki etik ilkelere bağlı kalarak bilimsel kaynaklara veya uzmanlara danışılarak hazırlanması ve kaynağın haberde belirtilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- World Health Organization. Global action plan for the prevention and control of noncommunicable diseases 2013-2020. WHO, Geneva 2013.
- World Health Organization. WHO global coordination mechanism on the prevention and control of noncommunicable diseases: final report. WHO GCM (No. WHO/NMH/NMA/GCM/18.12), Geneva 2018.
- Sezgin D. Yaşam Tarzı Önerileri Bağlamında Sağlık Haberlerinin Analizi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2017; 2(2).
- Aytaç Ö, Kurtdaş MÇ. Sağlık-Hastalığın Toplumsal Kökenleri ve Sağlık Sosyolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2015; 25(1).
- Çapar H, Çakmak C. Halk Sağlığı Bilgi Kaynağı Olarak Gazeteler: Sağlıkla İlgili Haberlerin Analizi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2019; 6(1), 25-33.
- Şahinoğlu S, Baykara ZG. Bir Gazetenin Sağlık Haberlerinin Sağlık/Hastalık Kavramı Çerçevesinde İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2011; 1(2), 11-15.
- Karakuş E. Gazetelerdeki Sağlık Haberleri: Yaşamın Tıbbileştirilmesi, Sağlığın Bireyselleşmesi ve Tüketim Üçgeninde Kadın. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyoloji Anabilim Dalı, Kütahya 2013.
- Teixeira RA, Carlini M, Fernandes PT, et al. Reporting on health-related research in two prestigious Brazilian newspapers. Clinics 2012; 67(3), 261-264.
- Paul S, Singh AB. Coverage of health-related articles in major local newspapers of Manipur. Journal of Education and Health Promotion 2016; 5.
- Kaya A. Health, news and ethical principles Sağlık, haber ve etik ilkeler. Journal of Human Sciences 2019; 16(2), 477-492.
- Wilson A, Bonevski B, Jones A, et al. Media reporting of health interventions: signs of improvement, but major problems persist. PloS One 2009; 4(3).
- Kumbasar B. İstanbul’da Yayımlanan Gazetelerde Sağlık Haberleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.
- Utma S. Bilimsel Okuryazarlık: Bilim İletişimi Ve Medyadaki Bilim Haberlerini Doğru Okumak. Journal Of International Social Research 2017; 10(50).
- Ashoorkhani M, Majdzadeh R, Hosseini H, et al. Can we improve the quality of medical news merely by increasing journalists' health knowledge?. Medical Journal of The Islamic Republic of Iran 2019; 33, 24.
- Bubela TM, Caulfield TA. Do the print media “hype” genetic research? A comparison of newspaper stories and peer-reviewed research papers. CMAJ, 2004; 170(9), 1399-1407.
- Sumner P, Vivian-Griffiths S, Boivin J, et al. The association between exaggeration in health related science news and academic press releases: retrospective observational study. BMJ, 2014; 349, g7015.
- Kaya A, Yüksel E, Öğüt P. Sağlık Haberlerinde “Mucize Tedavi” ler. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 2011; 7(1), 49-64.
- Kininmonth AR, Jamil N, Almatrouk N, et al. Quality assessment of nutrition coverage in the media: a 6-week survey of five popular UK newspapers. BMJ Open, 2017; 7(12), e014633.
- Türközü D, Aslanalp Ç, Kara K, ve ark. Yazılı Basında Beslenmenin Yeri. Beslenme ve Diyet Dergisi 2011; 39(1-2), 29-35.
- Merdol TK. Beslenme ve Diyetetik Biliminin Dünü, Bugünü ve Geleceği. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2016; 1(1), 1-5.
- Resmi Gazete, Sayı:29007 (22 Mayıs 2014 Perşembe). Erişim Adresi; https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140522-14.htm
INVESTIGATION OF THE HEALTH AND NUTRITIONAL NEWS OF THE FIVE NATIONAL NEWSPAPERS WITH HIGH CIRCULATION
Öz
In this study, it was aimed to examine the health and nutrition news of 5 national newspapers with the highest circulation in our country in terms of subject, source and content. It is a cross-sectional study covering the period between December 1, 2019 and February 29, 2020. Five national printed newspapers with a total circulation of one million, 455 issues and the number of health news included in its supplement were analyzed in terms of their sources, publication time and content.“Nutrition” news accounts for about half of the total (43.4%) 1448 news articles. Physicians are the source of 52.3% of health news. The source of 36.3% of the news is unknown. The subject of 85% of news related to nutrition is "the effects of food on health". The origin of 55.6% (n:349) of the 628-news related to nutrition is unknown. It was found that 171 of the known nutritional news were written by a physician (27.2%), 89 of them were dieticians (14.2%), 6 were research results (1%) and 13 were obtained from other sources (2%). The source of about one third of health news and more than half of nutrition news is unknown. News of unknown origin misleads the society and poses a risk to public health. In order to prevent this risk, health news should be prepared by health editors by adhering to professional ethical principles and by consulting with scientific sources or experts and the source should be stated in the news.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- World Health Organization. Global action plan for the prevention and control of noncommunicable diseases 2013-2020. WHO, Geneva 2013.
- World Health Organization. WHO global coordination mechanism on the prevention and control of noncommunicable diseases: final report. WHO GCM (No. WHO/NMH/NMA/GCM/18.12), Geneva 2018.
- Sezgin D. Yaşam Tarzı Önerileri Bağlamında Sağlık Haberlerinin Analizi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2017; 2(2).
- Aytaç Ö, Kurtdaş MÇ. Sağlık-Hastalığın Toplumsal Kökenleri ve Sağlık Sosyolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2015; 25(1).
- Çapar H, Çakmak C. Halk Sağlığı Bilgi Kaynağı Olarak Gazeteler: Sağlıkla İlgili Haberlerin Analizi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2019; 6(1), 25-33.
- Şahinoğlu S, Baykara ZG. Bir Gazetenin Sağlık Haberlerinin Sağlık/Hastalık Kavramı Çerçevesinde İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2011; 1(2), 11-15.
- Karakuş E. Gazetelerdeki Sağlık Haberleri: Yaşamın Tıbbileştirilmesi, Sağlığın Bireyselleşmesi ve Tüketim Üçgeninde Kadın. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyoloji Anabilim Dalı, Kütahya 2013.
- Teixeira RA, Carlini M, Fernandes PT, et al. Reporting on health-related research in two prestigious Brazilian newspapers. Clinics 2012; 67(3), 261-264.
- Paul S, Singh AB. Coverage of health-related articles in major local newspapers of Manipur. Journal of Education and Health Promotion 2016; 5.
- Kaya A. Health, news and ethical principles Sağlık, haber ve etik ilkeler. Journal of Human Sciences 2019; 16(2), 477-492.
- Wilson A, Bonevski B, Jones A, et al. Media reporting of health interventions: signs of improvement, but major problems persist. PloS One 2009; 4(3).
- Kumbasar B. İstanbul’da Yayımlanan Gazetelerde Sağlık Haberleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.
- Utma S. Bilimsel Okuryazarlık: Bilim İletişimi Ve Medyadaki Bilim Haberlerini Doğru Okumak. Journal Of International Social Research 2017; 10(50).
- Ashoorkhani M, Majdzadeh R, Hosseini H, et al. Can we improve the quality of medical news merely by increasing journalists' health knowledge?. Medical Journal of The Islamic Republic of Iran 2019; 33, 24.
- Bubela TM, Caulfield TA. Do the print media “hype” genetic research? A comparison of newspaper stories and peer-reviewed research papers. CMAJ, 2004; 170(9), 1399-1407.
- Sumner P, Vivian-Griffiths S, Boivin J, et al. The association between exaggeration in health related science news and academic press releases: retrospective observational study. BMJ, 2014; 349, g7015.
- Kaya A, Yüksel E, Öğüt P. Sağlık Haberlerinde “Mucize Tedavi” ler. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 2011; 7(1), 49-64.
- Kininmonth AR, Jamil N, Almatrouk N, et al. Quality assessment of nutrition coverage in the media: a 6-week survey of five popular UK newspapers. BMJ Open, 2017; 7(12), e014633.
- Türközü D, Aslanalp Ç, Kara K, ve ark. Yazılı Basında Beslenmenin Yeri. Beslenme ve Diyet Dergisi 2011; 39(1-2), 29-35.
- Merdol TK. Beslenme ve Diyetetik Biliminin Dünü, Bugünü ve Geleceği. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2016; 1(1), 1-5.
- Resmi Gazete, Sayı:29007 (22 Mayıs 2014 Perşembe). Erişim Adresi; https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140522-14.htm
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Mayıs 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 29 Sayı: 3 |