SOSYAL KAYGI İLE BAŞ ETME VE ÖZ YETERLİLİK: ENGELLİ ÇALIŞANLAR ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 8, 173 - 190, 31.08.2021

Tuğba İmadoğlu Rabia Kurşuncu Mustafa Fedai Çavuş

Öz

Bu çalışmada sosyal medya kullanan engelli çalışanların sosyal kaygılarıyla baş etme becerilerinin öz yeterlilik algılamaları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırma, Türkiye genelindeki sosyal medya kullanan 73 engelli çalışanın katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre engelli çalışanların sosyal kaygılarıyla baş etme becerilerinin öz yeterlilikleri üzerinde etkisi olduğu görülmüştür. Engelli çalışanların sosyal kaygılarının az olması, bu bireylerin yeni bir işe başlamasını tetiklemektedir. Ayrıca engelli çalışanların sosyal kaygısının az olması, karşılarına çıkabilecek engellerle mücadele etmesinde özgüvenlerini arttırmaktadır. Engelli çalışanların yaptığı işlerden memnun olması, olumlu sonuçlara ulaşması, kendilerine olan özgüvenlerinin artması sayesinde daha girişimci ve işlerinde istikrarlı oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Engelli çalışan, sosyal kaygı, öz yeterlilik

Kaynakça

• Albayrak, H. (2014). Tarih boyunca engelliler ve eğitimleri. Eğitime Bakış: Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 31 (10), 51-60.
• Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychogical Review, 84 (2), 191-215.
• Bandura, A. (1982). Self-Efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37 (2), 122-147.
• Burgdorf Jr. & Robert L. (1991). The americans with disabilities act: Analysis and implications of a second-generation civil rights statute. Harvard Civil Rights - Civil Liberties Law Review 26, 413-522.
• Erdoğan, O. (2017). İnsan hakları bağlamında engelli kadınların sosyo-ekonomik sorunları: trabzon ili örneği. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6 (14), 89-114. ISSN: 2147-3668.
• Erol, M. & Avcı Temizer, D. (2016). Eyleme geçiren bir katalizör “öz yeterlik algısı”: Üniversite öğrencileri üzerine bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education) 31 (4), 711-723. doi:10.16986/HUJE.2015014223.
• Gözüm, S. & Aksayan, S. (1999). Öz Etkililik-Yeterlik ölçegi'nin türkçe formunun güvenilirlik ve geçerliligi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 2 (l), 21-34.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz (5.Baskı). Ankara: Seçkin.
• Heimberg R.G., Horner K.J., Juster H.R., Safren S.A., Brown E.J., Schneier F.R. & Liebowitz M.R. (1999). Psychometric properties of the liebowitz social anxiety scale. Psychol Med, 29, 199-212.
• Helbig-Lang, S., Rush, S. & Lincoln, T.M. (2015). Emotion regulation difficulties in social anxiety disorder and their specific contributions to anxious responding. Journal of Clinical Psychology, 71 (3), 241-249.
• Karlsson, J.S. (1998). Self-Reports of psychological distress in connection with various degrees of visual ımpairment. Journal of Visual Impairment & Blindness, 92 (7), 48-49.
• Kazu, H. & Demiralp, D. (2017). Öğretmen adayları için kişisel-mesleki yetkinlikler algı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23 (3), 425-464. www.kuey.net.
• Köseoğlu Örnek, Ö. & Kürklü, A. (2017). Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları, öz etkililik-yeterlilik düzeyleri ve etkileyen faktörler. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 9 (3), 207-17. DOI:10.5336/nurses.2016-54198.
• Kılınç, N.Ö. & Tezel, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin sigara içme durumlarına göre öz-etkililik düzeylerinin değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11 (3), 255-264.
• Leary, R.M. & Kowalski, N.L. (1995). Social anxiety. New York: The Guilford Press.
• Maddux, J.E. & Rogers, R.W. (1983). Protection motivation and self-efficacy: A revised theory of fear appeals and attitude change. Journal of Experimental Social Psychology, 19 (5), 469–479.
• McAuley, E., Konopack, J.F., Motl, R.W., Morris, K.S., Doerksen, S.E. & Rosengren, K.R. (2006). Physical activity and quality of life in older adults: Influence of health status and self-efficacy. Annals of Behavioural Medicine, 31 (1), 99-103.
• Mueller, James L. (2001). Office and workplace design, edited by wolfgang, f.e. preiser and elaine ostroff. Universal Design Handbook, New York: McGraw-Hill, 45, 1-11.
• Quinn, G., Degener, T., Bruce, A., Burke, C., Castellino, J., Kenna, P., Kilkelly, U. & Quinlivan, S. (2002). The current use and future potential of united nations human rights instruments in the context of disability, human rights and disability. United Nations, New York and Geneva. fromhttp://www.unhchr.ch/html/menu6/2/disability.doc.
• Sanaei, H., Hossini, S.A. & Jamshidifar, Z. (2014). Effectiveness of mindfulness training on self-efficacy of patients ınfected by breast cancer. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 159, 426-429. Available online at www.sciencedirect.com.
• Sherer M., Maddux J.E., Mercandante B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B. & Rogers, R.W. (1982). The self-efficacy scale: Construction and validation. Psychol Rep, 51, 663-671. http://dx.doi.org/10.2466/pr0.1982.51.2.663.
• Sutton, J.M. & Fall, M. (1995). The relationship of school climate factors to counselor self-efficacy. Jornual of Counseling and Development, 73, 331-336.
• Sübaşı, G. (2007). Some variables for social anxiety prediction in college students. Education and Science, 32 (144), 3-15.
• Sübaşı, G. (2010). Ergenlerde sosyal kaygı ve akran ilişkilerinin psikobiyolojik sosyal kaygı modeline göre sınanması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 52-68. http://efdergi.yyu.edu.tr.
• Talbert, L.K. (2008). The relationship between general self-efficacy and vision targeted health-related quality of life in adults diagnosed with vision ımpairment. Doctoral Thesis, Walden University, College of Socıal and Behavıoral Scıences, ABD.
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, (2008). Özürlüler Kanunu ve İlgili Mevzuat (3. baskı). Ankara: T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi, (2008). Özürlülük Eğitimi: Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor Temel Araştırması, Ankara.
• Uysal, İ. (2013). Akademisyenlerin genel öz-yeterlik inançları: aibü eğitim fakültesi örneği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 144-151.
• Hackett, G. & Betz, N.E. (1981). A self-efficacy approach to the career development of women. Journal of Vocational Behavior, 18 (3), 326-339.
• Yıldırım, F.& İlhan, İ.Ö. (2010). Genel özyeterlilik ölçeği türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21 (4), 301-318.
• Yıldırım, T., Çırak, Y. & Konan, N. (2011). Öğretmen adaylarında sosyal kaygı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1), 85-100.
• Yılmaz, G., Şar, A.H. & Civan, S. (2015). Ergenlerde mobil telefon bağımlığı ile sosyal kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2 (2), 20-37.
• Zengin, N. (2007). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde öz-etkililik-yeterlilik algısı ve klinik uygulamada yaşanılan stresle ilişkisinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10 (1), 49-57.
• Wirawan, H. & Bandu, M.T. (2016). A review of self-efficacy training for international student. Journal of Information and Learning Technology, 33 (2), 115-128. 3447 Sayılı Sakat Kişilerin Hakları Beyannamesi (1975). Erişim Tarihi: 2 Şubat 2020. http://insanca.kadi-koy.bel.tr/bm_ozurlu_haklari_bildiri.html.
• Yalom, I. (2008). Ergen terapisi. İstanbul: Prestij.