İş -Aile Çatışması: Yer Hizmetleri Çalışanları İçin Beklenen Bir Sonuç Mu?

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 15, 37 - 61

Mustafa Kemal Yılmaz , Sümeyye Aynaci Ayşe Aybüke Samast

https://doi.org/10.62666/eujmr.1536282

Öz

Havacılık sektörü 7/24 vardiya sistemi esasına göre çalışan, zaman baskısı ve iş stresinin yüksek olduğu emek yoğun bir sektördür. Zorlayıcı çalışma koşulları sektördeki çalışanların zamanla iş yaşam dengesinin bozulmasına ve iş - aile çatışması yaşamalarına neden olmaktadır. Bu araştırmanın amacı, havacılık sektöründeki yolcu hizmetleri çalışanlarının (iş temelli ve aile temelli) iş - aile çatışma düzeylerinin demografik değişkenleri özelinde nasıl etkilendiğini ve değiştiğini incelemektir. Araştırma kapsamında, Türkiye’deki yer hizmetleri şirketlerinde görev yapan 396 yolcu hizmetleri çalışanı ile bir saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların iş – aile çatışma düzeyini ölçmek için 2 alt boyuttan oluşan (iş temelli ve aile temelli) iş - aile çatışması ölçeği kullanılmıştır. Çalışanların demografik değişkenleri ile iş - aile çatışma düzeyi arasındaki ilişki Bağımsız T testi ve ANOVA testleri ile analiz edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler neticesinde; Türkiye’deki yer hizmetleri şirketlerinde görev yapan yolcu hizmetleri çalışanlarının iş - aile çatışma düzeylerinin alt boyutları bağlamında değiştiği ve demografik değişkenleri özelinde farklılaştığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İş - Aile Çatışması, Yer hizmetleri, Yolcu Hizmetleri, Havacılık, Havayolu

Etik Beyan

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara uyduğumu beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Tubitak

Work-Family Conflict: Is It An Expected Outcome For Ground-Handling Employees?

Öz

The aviation sector is labor-intensive which is operating on 24/7 shift system and characterized by high time pressure and job stress. These challenging working conditions can negatively impact employees' work-life balance, leading to work-family conflict. This research focuses on examining how demographic variables influence the levels of work-family conflict (both work-based and family-based) among ground-handling employees in the aviation sector. Within the scope of the research, a field survey was conducted with 396 passenger service employees working for ground-handling companies in Turkey. The work-family conflict levels of these participants were measured using a scale that comprises two sub-dimensions: work-based conflict and family-based conflict. The relationship between the employees' demographic variables and their work-family conflict levels was analyzed using Independent T-test and ANOVA tests. The findings of the study reveal that the work-family conflict levels among passenger service employees in ground-handling companies in Turkey vary across different sub-dimensions and demographic variables.

Anahtar Kelimeler

Work-Family Conflict, Ground Handling, Passenger Services, Aviation, Airline

Destekleyen Kurum

Tubitak

Kaynakça

• Akçakanat, T., & Uzunbacak, H. H. (2019). Aşırı İş Yükü Algısının İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Sürekli Kaygının Aracılık Rolü. Alanya Akademik Bakış, 3(3), 215-230.
• Allen, T., Cho, E., & Meier, L. (2014). Work Family Boundary Dynamics. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 1(1), 99–121. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-031413-091330
• Anafarta, N., & Kuruüzüm, A. (2012). Demographic predictors of work-family conflict for men and women: Turkish case. International Journal of Business and Management, 7(13), 145-158. https://doi.org/10.5539/ijbm.v7n13p145
• Andreassi, J., & Thompson, C. (2007). Dispositional and situational sources of control: Relative impact on work‐family conflict and positive spillover. Journal of Managerial Psychology, 22(8), 722-740. https://doi.org/10.1108/02683940710837704
• Apaydın, M. D. (2004). Çift Kariyerli Ailelerde İş - Aile ve Aile - İş Çatışmalarının Kendini Kurgulama Düzeyleri İle İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beutell, N. J. (2010). The Causes and Consequences of Work-Family Synergy: An Empirical Study in the United States. International Journal of Management, 27, 650-664.
• Beutell, N., & Greenhaus, J. (1983). Integration of home and nonhome roles: Women’s conflict and coping behavior. Journal of Applied Psychology, 68(1), 43-48. https://doi.org/10.1037/0021-9010.68.1.43
• Burke, M. J., & Day, R. R. (1986). A cumulative study of the effectiveness of managerial training. Journal of Applied Psychology, 71(2), 232-245. https://doi.org/10.1037/0021-9010.71.2.232
• Cardenas, R. A., Major, D., & Bernas, K. (2004). Exploring work and family distractions: Antecedents and outcomes. International Journal of Stress Management, 11, 346-365. https://doi.org/10.1037/1072-5245.11.4.346
• Cinamon, R. G. (2006). Anticipated Work‐Family Conflict:Effects of Gender, Self‐Efficacy, and Family Background. The Career Development Quarterly, 54(3), 202-215. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2006.tb00151.x
• Clackberg, M., & Merola, S. (2003). Competing clocks: Work and leisure in dual-earner couples. P. Moen içinde, It’s about Time: Couples and Careers (s. 35-48). Cornell University Press.
• Cooke, R., & Rouseau, D. (1984). Stress and strainfrom family roles and work-role expectations. Journal of Applied Psychology, 69(2), 252-260. https://doi.org/10.1037/0021-9010.69.2.252
• Çalışkan, S., & Çapri, B. (2022). Uçuş ekibinin iş - aile çatışmasını yönetme öz-yeterliği ile mesleki tükenmişlik ve eş tükenmişliği arasındaki ilişkide ontolojik iyi oluşun aracılık rolü. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çolak, S., & Cingöz, A. (2018). Kabin memurlarında iş - aile çatışmasının iş tatmini ve kariyer tatminine etkileri: THY örneği. Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dinç, M. (2021). Aşırı İş Yükünün ve Aile Gereklerinin İş - Aile Çatışmasına Etkisi: Özel Okul Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma. Journal of Organizational Behavior Review, 3(1), 45-72.
• Duxburry, L., & Higgins, C. (1994). Employed mothers: Balancing work and family life. Canadian Centre for Management Development, 15, 1-15.
• Duxbury, L., Higgins, C., & Lee, C. (1994). Work-family conflict: A comparison by gender, family type and perceived control. Journal of Family Issues, 15(3), 449-466. https://doi.org/10.1177/0192513X94015003005
• Entricht, T. L., Hugnes, J. L., & Tovey, H. R. (2007). Relationships among work and family conflict, stress, and family conflict. PSI CHI Journal of Undergraduate Research, 12(4), 116–121.
• Ezra, M., & Deckman, M. (1996). Balancing Work‐Family Responsibilities: Flextime and Childcare in Federal Government. Public Administration Review, 56(2), 174-179.
• Frone, M., Russell, M., & Barnes, G. (1996). Work-family conflict, gender, and health-related outcomes. Journal of Occupational Health Psychology, 1(1), 57-69. https://doi.org/10.1037/1076-8998.1.1.57
• Frone, M., Yardley, J., & Markel, K. (1997). Developing and testing an integrative model of the work-family interface. Journal of Vocational Behavior, 50(2), 145-167. https://doi.org/10.1006/jvbe.1996.1577
• Furnham, A. (2002). Happy staff is not the full answer: Management style can be reflected in customer service – but the relationship is complex. Financial Times, 16.
• Gomez, S., & Marti, C. (2004). La Incorporacion de la Mujer al Mercado Laboral: Impacto Social y Medias Estructurales. Research paper, D/557, IESE Business School.
• Gordon, J., & Berry-Whelan, K. (2007). The relationship among work-family conflict and enhancement, organizational culture and work outcomes for older working women. Journal of Occupational Health Psychology, 12(4), 350-364. https://doi.org/10.1037/1076-8998.12.4.350
• Gökmen, F., & Şahin, B. (2019). Havayolu çalışanlarında iş aile çatışması, iş tatmini ve yaşam doyumu ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Grandey, A., & Cropanzano, R. (1999). The Conservation of Resources Model Applied to Work-Family Conflict and Strain. Journal of Vocational Behavior, 54(2), 350-370. https://doi.org/10.1006/jvbe.1998.1666
• Grant-Vallone, E., & Donaldson, S. (2001). Consequences of work-family conflict on employee well-being over time. Work and Stress, 15(3), 214-226. https://doi.org/10.1080/02678370110066544
• Greenhaus, J., & Beutell, N. J. (1985). Source of Conflict Between Work and Family Roles. Academy of Management, 10(1), 76-88. https://doi.org/10.2307/258214
• Greenhaus, J., & Parasuraman, S. (1999). Research on work, family and gender: Current Status and Future Directions. Handbook of Gender & Work (s. 391-412). içinde SAGE Publications, Inc.
• Grönlund, A., & Öun, I. (2018). In search of family-friendly careers? Professional strategies work conditions and gender differences in work–family conflict. Community, Work and Family, 21(1), 87-105. https://doi.org/10.1080/13668803.2017.1405064
• Grzywacz, J., & Marks, N. (2000). Family, work, work-family spillover, and problem drinking during midlife. Journal of Marriage and Family, 62(2), 336–348. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.00336.x
• Gutek, B. A., Searle, S., & Klepa, L. (1991). Rational versus Gender Role Explanations for Work‐Family Conflict. Journal of Applied Psychology, 76(4), 560-568. https://doi.org/10.1037/0021-9010.76.4.560
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hsu, Y. (2011). Work‐family conflict and job satisfaction in stressful working environments. International Journal of Manpower, 32, 233–248. https://doi.org/10.1108/01437721111130224
• Karabey, C. N. (2019). Örnekleme. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. içinde Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Karatepe, O. M., & Baddar, L. (2006). An empirical study of the selected consequences of frontline employees’ work–family conflict and family–work conflict. Tourism Management, 27(5), 1017-1028. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.10.016
• Karatepe, O., & Kılıç, H. (2005). Relationships of Supervisor Support and Conflicts in the Work-Family Interface with the Selected Job Outcomes of Frontline Employees. Tourism Management, 28(1), 238-252. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.12.019
• Kim, B., Lee, G., & Carlson, K. D. (2020). An examination of the nature of the relationship between Leader-Member-Exchange (LMX) and turnover intent at different organizational levels. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(4), 591-607. https://doi.org/10.3390/ijerph17020591
• Koçak, D., Kerse, G., & Yücel, İ. (2019). Aşırı iş yükü ile iş‐aile çatışması arasındaki ilişki: Havacılık sektöründe bir uygulama. S.C.Ü İ.İ.B.F. Dergisi, 20(2), 1-16.
• Labor, U. D. (2005, Kasım 30). Hızlı İstatistikler. https://www.dol.gov/wb/stats/main.htm adresinden alınmıştır
• Leaptrott, J., & Mcdonald, J. (2011). The Differential Effect Of Gender On The Way Conflict Between Work And Family Roles Affects Managers' Reliance On Information Sources In Dealing With Significant Workplace Events. Journal of Organizational Culture, 15(2), 1-20.
• Leiter, M. P., & Durup, M. J. (1996). Work, home, and in-between: A longitudinal study of spillover. Journal of Applied Behavioral Science, 32(1), 29-47. https://doi.org/10.1177/0021886396321003
• Lero, D. (2003). Dual-earner families. M. Lynn içinde, Voices: Essays on Canadian families (2nd ed.). Toronto: Nelson.
• Lo, S., Stone, R., & Ng, C. W. (2003). Work‐family conflict and coping strategies adopted by female married professionals in Hong Kong. Women in Management Review, 18(4), 182-190. https://doi.org/10.1108/0964942031048230
• McElwain, A., Korabik, K., & Rosin, H. M. (2005). An examination of gender differences in work-family conflict. Canadian Journal of Behavioural Science, 37(4), 283-298. https://doi.org/10.1037/h0087267
• Mjoli, T., Dywili, M., & Dodd, N. (2013). Demographic determinants of work-family conflict among female factory workers in South Africa. Journal of Economics, Business and Management, 1(1), 30-41. https://doi.org/10.7763/JOEBM.2013.V1.7
• Mukanzi, C. M., & Senaji, T. A. (2017). Work–family conflict and employee commitment: The moderating effect of perceived managerial support. SAGE Open, 7(3), 1-12. https://doi.org/10.1177/2158244017725794
• Netemeyer, R. G., Alejandro, T. B., & Boles, J. S. (2004). A cross-national model of job-related outcomes of work role and family role variables: A retail sales context. Journal of the Academy of Marketing Science, 32(1), 49-60. https://doi.org/10.1177/0092070303259128
• Netemeyer, R. G., Johnston, M. W., & Burton, S. (1990). Analysis of role conflict and role ambiguity in a structural equations framework. Journal of Applied Psychology, 75(2), 148-157. https://doi.org/10.1037/0021-9010.75.2.148
• Netemeyer, R. G., Maxham III, J. G., & Pullig, C. (2005). Conflicts in the work-family interface: Links to job stress, customer service employee performance, and customer purchase intent. Journal of Marketing, 69(2), 130-143. https://doi.org/10.1509/jmkg.69.2.130.60758
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S., & McMurrian, R. (1996). Development and validation of work-family conflict and family-work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81(4), 400-410. https://doi.org/10.1037/0021-9010.81.4.400
• Özmete, E., & Eker, I. (2012). İş - aile yaşamı çatışması ve roller: Kamu sektörü örneğinde bir değerlendirme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1), 1-23.
• Özmutaf, N. M. (2007). Örgütlerde bireysel performans unsurları ve çatışma. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 41-60.
• Parasuraman, S., Greenhaus, J. H., & Granrose, C. S. (1992). Role stressors, social support, and well-being among two-career couples. Journal of Organizational Behavior, 13(4), 339-356. https://doi.org/10.1002/job.4030130403
• Pilar de Luis Carnicer, M., Martinez Sanchez, A., Perez Perez, M., & Jose Vela Jimenez, M. (2004). Work‐family conflict in a southern European country: The influence of job‐related and non‐related factors. Journal of Managerial Psychology, 19(5), 466-489. https://doi.org/10.1108/02683940410543579
• Pleck, J. H. (1977). The work-family role system. Social Problems, 24(4), 417-427. https://doi.org/10.2307/800135
• Sieber, S. D. (1982). Sex differences in the job satisfaction of university professors. Journal of Applied Psychology, 67(2), 249-251. https://doi.org/10.1037/0021-9010.67.2.249
• Spector, P. E., & Jex, S. M. (1998). Development of four self‐report measures of job stressors and strain: Interpersonal conflict at work scale, organizational constraints scale, quantitative workload inventory, and physical symptoms inventory. Journal of Occupational Health Psychology, 3(4), 356-367. https://doi.org/10.1037/1076-8998.3.4.356
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı. 6. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tepavcevic, J., Vukosav, S., & Bradic, M. (2021). The impact of demographic factors on work-family conflict in the hotel and tourism industry. Hotel and Tourism Management, 9(2), 125-140. https://doi.org/10.5937/menhottur2102125T
• Tubin, R. (2007). Multiple roles, work-family conflict. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üstün, P. (2018). Örnekleme yöntemleri. Psikoloji ve Eğitim Çalışmaları Dergisi, 5(2), 150-170. Retrieved from https://www.phdernegi.org/wp-content/uploads/2016/03/örnekleme_yontemleri.pdf
• Vinokur, A. D., Pierce, P. F., & Buck, C. L. (1999). Work-family conflicts of women in the Air Force: Their influence on mental health and functioning. Journal of Organizational Behavior, 20(6), 865-878.
• https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1379(199911)20:6<865::AID-JOB978>3.0.CO;2-6
• Voydanoff, P. (1988). Work role characteristics, family structure, and work/family conflict. Journal of Marriage and Family, 50(3), 749-761. https://doi.org/10.2307/352644
• Yıldırımalp, S., Öner, M., & Yenihan, B. (2014). Hemşirelerin iş - aile çatışması ve yaşam tatmini düzeyleri: Demografik özellikler açısından bir değerlendirme. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 165-182.
• Yücel, İ., & Bağ, R. A. (2021). İş - aile çatışması ve işten ayrılma. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zhang, J., & Liu, Y. (2001). Antecedents of work-family conflict: Review and prospect. International Journal of Business and Management, 6(3), 89-92.