ENTEGRASYONUN ÇÖZÜLÜŞÜ MÜ?: POST-PANDEMİNİN MUHTEMEL SENARYOSU

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 307 - 321, 05.11.2020

Yunus Karaağaç Eren Akgün

Öz

1951 Avrupa Kömür ve Çelik Toplulukları Antlaşması ile ekonomi temelli bir barış süreci inşası başlatan Avrupa havzası, entegrasyoncu ve yeni işlevselci teorilerin ışığında siyasi bütünlüğün nevi şahsına münhasır bir örneğini oluşturmuş, bu oluşum Avrupa Birliği ismi ile vücut bulmuştur. 1992 Maastricht Birlik Antlaşması ile ‘‘Ekonomi, Adalet ve İçişleri, Dış Politika ve Güvenlik Politikası’’ zemininde yükselen Avrupa Birliği, tek ve birleşik yapısı ile küresel sistemin belirleyici aktörlerinden biri haline gelmiştir. İşleyişin teorik boyutu böyle iken; birlik içinde ulus-devlet bilincinin sıcaklığını koruması (Almanya-Fransa), ortak dış politika ve güvenlik konularında ayrışmaların yaşanması, İngiltere’nin sansasyonel biçimde birlikten çıkması gibi sebepler oluşumun pratik yansımalarını içermektedir.
COVID-19 olarak isimlendirilen güncel pandemi ise çözülme emareleri gösteren Avrupa Birliği’nin Avrupa bireyselciliğine ve ülke bazlı otoriterleşmeye doğru dönüşümünü hızlandıracak etken unsurların başında gelmektedir. Tüm dünyayı olduğu gibi Avrupa’yı da etkisi altına alan küresel salgın sürecinde, Fransa ve Almanya gibi ülkelerin diğer birlik üyeleri İtalya ve İspanya’nın kendileri için satın aldıkları sağlık malzemelerine ve teknik ekipmanlara devlet eliyle el koyması, Avrupa Birliği ruhunun tam olarak benimsenemediğini göstermekte, ulus-devlet ve ulusal milliyetçiliğin entegre Avrupa yapısında gedik açacağı muhtemel bir realite olarak karşımızda durmaktadır. Ayrıca ulus-devlet bilincinin yükselmesiyle beraber ülke bazlı otoriterleşme eğilimlerinin artacağı da olası gelişmeler arasındadır. Pandemi sürecinde İtalya ve İspanya’ya, Rusya ve Çin gibi ‘‘öteki’’ ülkelerin yardımda bulunması ise Avrupa Birliği’nin dış politika konusunu etkileyebilecek, mevcut ittifaklar veya politik hamlelerin tersi yönde gelişim gösterebileceğine dikkat çekmektedir.

Bu çalışma, COVID-19 pandemisinden sonra özellikle Avrupa Birliği’nin varoluşu nedeni olan bütüncül Avrupa idealinin zedeleneceği varsayımından hareket ederek, üye ülkeler arasında ve ortak dış politika hamlelerinde önemli değişikliklerin yaşanabileceğini ve entegrasyondan ulus-devlet otoriterliğine dönüşümün olabileceğini ortaya koyabilmek adına hazırlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Covid-19, Entegrasyon, Otoriterleşme, Ulus-Devlet

Kaynakça

• Ateş, D. (2019). Uluslararası Örgütler: Devletlerin Örgütlenme Mantığı. Bursa: Dora Yayınları.
• Aybar, S. (2020). ‘‘Küresel İktisadi Dönüşüm Dinamiklerinin Jeopolitik Yansımaları’’, Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 102-106.
• Aydın, M. (2020). Covid-19 ve Uluslararası Düzen. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 40-44.
• Bache, I. & George, S. (2006). Politics in the European Union, Oxford, Oxford University Press.
• Bergmann, M., Cicarelli, S. & Lamond, J. (2020). Coronavirus May Be the EU’s Hardest Test Yet. Center for American Progress, https://www.americanprogress.org/issues/security/news/2020/03/18/481862/coronavirus-may-eus-hardest-test-yet/ (Erişim 14.05.2020).
• Bond, I. & Jakubowska, A. G. (2020). COVID-19: Can the EU avoid an epidemic of authoritarianism? Centre for European Reform, 09.04.2020, https://www.cer.eu/sites/default/files/insight_IB_AG.9.4.20_0.pdf, (Erişim 25.05.2020).
• DW. (2020a). Salgında maske savaşları. Deutsche Welle Türkçe, https://www.dw.com/tr/salg%C4%B1nda-maske-sava%C5%9Flar%C4%B1/a-53010311 (Erişim 16.05.2020).
• DW. (2020b). FR: Koronadan sonra Macaristan'da demokrasi olmayacak. Deutsche Welle Türkçe, https://www.dw.com/tr/fr-koronadan-sonra-macaristanda-demokrasi-olmayacak/a-52964847 (Erişim 25.05.2020).
• Griffiths, M., O’Callaghan, T. & Roach, S.C. (2013). Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar, (Çev. CESRAN), Ankara: Nobel Yayınları.
• Haas, E. B. (1975). The Obsolescence of Regional Integration Theory, Berkeley: Institute of International Studies.
• Hanioğlu, M. Ş. (2020). Covid-19 Sonrası Küresel Düzen: İki Seçenek. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 24-28.
• Hasgüler, M. & Uludağ, M. B. (2014). Devletlerarası ve Hükümetler Dışı Uluslararası Örgütler. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Hatip, Y. (2020). Avrupa’da Kovid-19 Salgını Schengen’i Vurdu. Anadolu Ajansı, 18.03.2020, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/avrupa-da-kovid-19-salgini-schengen-i-vurdu/1770073 (Erişim 16.05.2020).
• Hutt, D. (2020). EU split over China’s ‘face mask’ diplomacy, Asia Times, 28.03.2020, https://asiatimes.com/2020/03/eu-split-over-chinas-face-mask-diplomacy/ (Erişim 18.05.2020).
• Kardaş, T. (2020). Covid-19 Pandemisini Yeniden Düşünmek. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 45-49.
• Kant, I. (2003). To Perpetual Peace: A Philosophical Sketch, (Orijinal Dilinden Çev.: Ted Humphrey), Cambridge, Hackett Publishing Company.
• Kant, I. (2003). Ebedi Barış Üzerine Felsefi Bir Tasarı, (Çev.: Celal Yeşilçayır), İstanbul: Fol Kitap.
• Müftüler-Baç, M. (2020). Küresel Salgın Tehdidi Altında Küresel Sistem. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 20-23.
• Özay, M. (2020). Covid-19, Ulus Devlet ve Risk Toplumu. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 62-66.
• Poyraz, E. (2013). Avrupa Birliği’nin Sistem Sorunu: Kamuoyu Eksikliği ve Demokrasi Açığı’’, Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 2(4), 1-23.
• Sabah. (2020). Corona virüsü son dakika haberi: Avrupa'da maske savaşları başladı! Bunun adı korsanlık! Fransa'da eklendi... Sabah Gazetesi, 03.04.2020, https://www.sabah.com.tr/dunya/2020/04/03/corona-virusu-son-dakika-haberi-avrupada-maske-savaslari-basladi-bunun-adi-korsanlik-fransada-eklendi (Erişim 17.05.2020).
• Sadık, G. (2020). Covid-19 Sonrası Küresel Güvenlik Trendleri. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara: SAM Yayınları, 97-101.
• Singhal, T. (2020). A Review of Coronavirus Disease-2019 (COVID-19). The Indian Journal of Pediatrics, 87(4), 281–286.
• Stojanovic, D. (2020). China's 'Mask Diplomacy' Wins Support in Eastern Europe, U.S. NEWS, 14.04.2020, https://www.usnews.com/news/world/articles/2020-04-14/chinas-mask-diplomacy-a-hit-in-virus-plagued-eastern-europe (Erişim 17.05.2020).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2020). Üye Devletler. https://www.ab.gov.tr/_233.html (Erişim 16.05.2020).
• Thies, W. J. (2012). Is the EU Collapsing? International Studies Review, 14(2), 225-239.
• Ulutaş, U. (2020). Koronavirüs Sonrası Küresel Trendler. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 10-19.
• Webber, D. (2014). How likely is it that the European Union will Disintegrate? A Critical Analysis of Competing Theoretical Perspectives. European Journal of International Relations, 20(2), 341-365.
• WHO. (2019). Corona virus disease (COVID-19) advice for the public. World Health Organization, https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public (Erişim Tarihi: 15.07.2020)
• Yenişafak. (2020). Avrupa'da 'maske' savaşları: Fransa, İtalya ve İspanya'nın maskelerine el koydu. Yenişafak Haber Merkezi, 03.04.2020, https://www.yenisafak.com/koronavirus/avrupada-maske-savaslari-fransa-italya-ve-ispanyanin-maskelerine-el-koydu-3532862 (Erişim 17.05.2020).
• Yıldızoğlu, E. (2020). Koronavirüs (Covid-19) sonrası küreselleşme bitti mi, yeni süreci Çin mi yönetecek? BBC Türkçe, 19.03.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51955474 (Erişim 16.05.2020).
• Zarifoğlu, E. (2020). Covid-19 Sonrası Küresel Ekonomi Trendleri. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırma Merkezi (Der.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler içinde, Ankara, SAM Yayınları, 107-111.