Yeni Dönem Transatlantik İlişkilerinde Bir Eşgüdüm Unsuru Olarak “Ortadoğu Politikaları” Ve “Suriye Krizi”

Yıl 2021, Sayı: 6, 44 - 52, 01.01.2021

Mehmet Babacan

Öz

ABD ile Avrupa arasındaki siyasal, ekonomik ve askeri veçheleri bulunan Atlantik-ötesi ilişkiler, özellikle İkinci Dünya savaşı sonrasında beliren Sovyet komünizmi tehdidine karşı yapılan işbirliğine dayanmaktadır. ABD’nin geleneksel izolasyonizm politikasını terke rastlayan savaş sonrası düzende Atlantik ötesinden sağlanan fonlarla yıpranan ekonomilerin ayağa kaldırılarak Avrupa’nın yeniden inşası bu süreçte önemli rol oynamıştır. Ortak tehdit ve düşmana karşı işbirliği esasına dayanan Avrupa-ABD ilişkileri her dönem güçlü ve istikrarlı ilişkiler ağı görüntüsü vermemiş, ittifak dâhilinde zaman zaman ciddi görüş ayrılıkları yaşanmıştır. Tarihsel süreç içerisinde İngiliz, Fransız ve İsrail askerlerinin ortak icra ettiği 1952-Süveyş Kanal Harekâtına Amerikan muhalefeti, 1960’larda Fransa’nın artan ABD etkisi gerekçesiyle NATO askerî kanadından ayrılması bunlara bir örnektir. Ya da Bosna’da vuku bulan savaşa müdahale yöntemleri gibi birçok sınamalara maruz kalan Atlantik-ötesi ilişkilerde esas kırılma 2003-Irak Savaşında ve Başkan Bush döneminin diğer dış politika uygulamalarında yaşanmıştır. (Asmus, 2003) Trans-Atlantik ilişkilerin alt-üst edilmesi anlamına gelen bu süreçteki görüş farklılıkları Obama dönemiyle kapatılmaya çalışılsa da bu kez 2016 yılından itibaren Başkan Donald Trump’un küresel siyasete de damgasını vuran söylem ve çıkışları ilişkilerde adeta deprem etkisi yaratmıştır. Kimi çevrelerce kopma noktasına geldiği iddia edilen Trans-Atlantik ilişkiler için şafaktaki Joe Biden dönemi karamsar bir çerçeve içinde çizilen Batı ittifakının (ABD+AB) ortakları arasında da yeni bir uyum adına umutların tazelenmesine yol açmıştır. (Oğuzlu, 2020)

Anahtar Kelimeler

Transatlantik, Transatlantik İlişkiler, ABD, AB, ABD-AB

Kaynakça

• Arı, Tayyar. (2017). Geçmişten Günümüze Ortadoğu: Irak, İran, ABD, Petrol, Filistin Sorunu ve Arap Baharı, Cilt II, Bursa: Alfa Akademi Yayıncılık.
• Asmus, Ronald D. (2003). Rebuilding the Atlantic Alliance. Foreign Affairs, 01.10.2003 Erişim: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2003-09-01/rebuilding-atlantic-alliance
• Dagher, Munqith. (2020). Biden’s Middle East Policy in his Own Words: Understanding the New Administration’s Priorities, The Washington Institute (TWI). https://www.washingtoninstitute.org/fikraforum/view/bidens-middle-east-policy-iraq-new-administration
• Domazeti, Riad. (2020). Suriye’de İnsani Durum, İNSAMER Araştırma No: 130, Aralık. https://insamer.com/tr/suriyede-insani-durum_3526.html
• Hamid, Shadi and Daniel Byman. (2015). European Action in Middle East Conflicts, Policy Brief, Clingendael Institute, 01.03.2015 Erişim: https://www.jstor.org/stable/resrep05297
• Haşıl, Hamza (2020). Suriye’nin Normalleşme Süreci İşliyor mu? ORSAM Analiz, Cilt: 11, Sayı: 96 ss.66-69.
• Keskin, Funda (2005). ABD Başkanlarının Ünlü Doktrinleri, Türk Dış Politikası, ed. Baskın Oran, Cilt 1, 11. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oğuzlu, Tarık. (2020). Is Biden ‘the European guy’ in the White House? 03.12.2020 Erişim: https://www.dailysabah.com/opinion/op-ed/is-biden-the-european-guy-in-the-white-house Stivachtis, Yannis. (2018) The EU and the Middle East: The European Neighbourhood Policy. E-International Relations Erişim: https://www.e-ir.info/2018/11/26/the-eu-and-the-middle-east-the-european-neighbourhood-policy/
• “US Policy in the Middle East”, Foreign Policy Research Institute, Briefing, December/2020 Erişim: https://www.fpri.org/event/2020/u-s-policyinthemiddleeast/?utm_source=FPRI+E-Mails&utm_campaign=a9ebf30742EMAIL_CAMPAIGN_2017_22_12_COPY_01&utm_medium=email&utm_term=0_e8d0f13be2-a9ebf30742-179198079
• “A new transatlantic bargain: An action plan for transformation, not restoration” European Council on Foreign Relations (ECFR), Policy Brief, 26.11.2020 Erişim: https://ecfr.eu/publication/a-new-transatlantic-bargain-an-action-plan-for-transformation-not-restoration/
• “France, U.K., Germany Reject U.S. Call to Return Iran Sanctions”, Bloomberg, 20.09.2020 https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-09-20/france-u-k-germany-reject-u-s-call-to-return-iran-sanctions
• “What Biden's new foreign policy team tells us”, BBC News, 24.11.2020 https://www.bbc.com/news/election-us-2020-55048975
• “Trumps’s Parting Gift to Biden: A More Stable Middle East” by Ray Takeyh, Foreign Policy, 16.11.2020 https://foreignpolicy.com/2020/11/16/trump-biden-iran-israel-uae-middle-east/
• “How a Biden win could transform US policy in the Middle East and North Africa”, European Council on Foreign Relations (ECFR), 3.11.2020. https://ecfr.eu/article/how-a-biden-win-could-transform-us-policy-in-the-middle-east/
• “Order from Chaos: The fraught politics facing Biden’s foreign policy” by Thomas Wright, Brookings, 22.11.2020 https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2020/11/23/the-fraught-politics-facing-bidens-foreign-policy/
• “Five Key Questions on Biden's Middle East Policy”, Chatham House, 18.11.2020 https://www.chathamhouse.org/2020/11/five-key-questions-bidens-middle-east-policy
• “ The Trump administration’s potential last-minute Middle East policy moves”, Special Briefing, The Middle East Institute (MEI), 03.12.2020 https://www.mei.edu/blog/special-briefing-trump-administrations-potential-last-minute-middle-east-policy-moves
• “Trump başkanlık seçimlerini kaybetti, peki ya Trumpizm?” Anadolu Ajansı (AA), 13.11.2020 https://www.aa.com.tr/tr/abd-baskanlik-secimleri-2020/trump-baskanlik-secimlerini-kaybetti-peki-ya-trumpizm/2042394