Z KUŞAĞINA NASIL BİR FEN EĞİTİMİ VERİLMELİDİR?

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 19, 31.12.2023

Tuğba İçme , Uğur Büyük

Öz

Eğitim faaliyetlerinin etkinliği için bireylerin özelliklerine ve becerilerine göre eğitim almaları çok önemlidir. Elbette bütün bireylerin özellikleri için farklı eğitim politikaları oluşturmak mümkün değildir. Ancak günümüz ilköğretim öğrencilerinin tamamını oluşturan ve adı daima teknoloji ile birlikte anılan Z kuşağı bireylerin beceri ve yetkinlikleri temel alınarak eğitim çalışmalarına yön verilebilir. Bu noktadan hareketle gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı Z kuşağına nasıl bir fen eğitimi verilmesi gerektiği hakkında öğrencilerin ve öğretmenlerin görüşlerini incelemektir. Nitel araştırmada, fenomenoloji deseninin şekillendirdiği çalışmada, maksimum çeşitlilik örnekleme ile belirlenen on öğrenci ve altı öğretmenin görüşleri incelenmiştir. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşmeler ile toplanmış ve elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Z kuşağı öğrencilerinin görüşlerinden elde edilen bulgularda bireysel öğrenme, klasik öğrenme ve uygulamalı öğrenmeyi temel alan bir fen eğitimi istedikleri belirlenmiştir. Z kuşağı öğrencilerinin fen derslerinde en çok deneylerle uygulamanın esas alınmasını talep ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Fen bilimleri öğretmenlerinin görüşlerinden elde edilen bulgular; eğitim-öğretim uygulamaları, eğitim sisteminde revizyon, öğretmen rolü ve teknoloji desteği şeklinde ortaya çıkmıştır. Fen bilimleri öğretmenleri Z kuşağının teknoloji odaklı yaşamının fen eğitimi çalışmalarıyla bütünleştirilmesi gerektiğini ve bu durumun ancak öğretmenlere verilecek teknoloji eğitimi ile sağlanabileceğini ifade etmişlerdir. Bunun yanında öğretmenler, içinde görsel ögeler barındıran ders materyalleri ile yaparak yaşayarak öğrenme ortamları hazırlanması ve sınav baskısının azaltılması gibi Z kuşağının fen eğitimi için farklı birçok konuya dikkat çekmişlerdir. Sonuç olarak 21. yüzyılın insan yetkinliklerinin bir karşılığı olan Z kuşağı bireyler için yenilikçi fen eğitimi uygulamalarına ihtiyaç duyulduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

z kuşağı, fen eğitimi, nitel araştırma, öğrenci görüşleri, öğretmen görüşleri

HOW SHOULD A SCIENCE EDUCATION BE PROVIDED TO GENERATION Z STUDENTS?

Öz

For the effectiveness of educational activities, it is very important for individuals to receive training according to their characteristics and skills. Of course, it is not possible to create different educational policies for the characteristics of all individuals. However, educational activities can be directed based on the skills and competencies of Generation Z individuals, who make up the entirety of today's primary school students and whose name is always mentioned together with technology. The aim of this study, which was carried out from this point of view, is to examine the opinions of students and teachers about what kind of science education should be given to generation Z. In the qualitative research, in the study shaped by the phenomenology pattern, the opinions of ten students and six teachers determined by maximum diversity sampling were examined. The research data were collected by semi-structured interviews and the obtained data were analyzed by content analysis. In the findings obtained from the opinions of generation Z students, it was determined that they want a science education based on individual learning, classical learning and applied learning. It has been concluded that generation Z students demand that experiments and practice be based on the most in science lessons. The findings obtained from the opinions of science teachers have emerged in the form of educational practices, revision in the education system, the role of teachers and technology support. Science teachers stated that the technology-oriented life of generation Z should be integrated with science education studies and this situation can only be achieved with technology education to be given to teachers. In addition, teachers have drawn attention to many different issues for the science education of generation Z, such as preparing learning environments by living by doing with lesson materials that contain visual elements and reducing exam pressure. As a result, it has emerged that innovative science education practices are needed for Generation Z individuals, which are the equivalent of the human competencies of the 21. century.

Anahtar Kelimeler

generation z, science education, qualitative research, student opinions, teacher opinions

Kaynakça

• Aka, B. (2018). Bebek patlaması, X ve Y kuşağı yöneticilerin örgütsel bağlılık düzeylerinin kamu ve özel sektör farklılıklarına göre incelenmesi: Bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 118-135. doi: 10.21076/vizyoner.341626
• Akpınar, A. G. E., Aktamış, A. G. H., & Ergin, Ö. (2002). Fen Bilgisi dersinde eğitim teknolojisi kullanilmasina ilişkin öğrenci görüşleri. Turkısh Onlıne, 4(1), 93-161.
• Altunbay, M., & Bıçak, N. (2018). Türkçe eğitimi derslerinde “Z kuşağı” bireylerine uygun teknoloji tabanlı uygulamaların kullanımı. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 10(1), 127-142.
• Arastaman, G., Öztürk-Fidan, İ., & Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.61
• Ardıç, E., & Altun, A. (2017). Dijital çağın öğreneni. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 12-30. Ayas, A., Akdeniz, A. R., & Çepni, S. (1994). Fen bilimleri eğitiminde laboratuvarın yeri ve önemi-II. Çağdaş Eğitim, 205, 7-11.
• Aydın, A. (2007). Ortaöğretim kimya dersi öğretim programının uygulama sürecinin gerçekleştirilmesinde 1992’den beri uygulanan ortaöğretim kimya müfredat programının uygunluğu konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 223-233.
• Ballıel-Ünal, B. (2017). İlkokul öğrencilerinin fen bilgisine yönelik algılarının çizdikleri resimlerle analizi. Journal of Human Sciences, 14(3), 3031-3043.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Berg, L. B. (2001). Qualitative research methods for the social sciences. 4th Edition, Allin and Bacon, Boston, 15-35.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi. doi: 10.14527/9789944919289
• Comte, A. (1974). The positive philosopy. New York: AMS Press, 635-641
• Coupland, D. (1991). X kuşağı. New York: St Martin’s Press.
• Çavuş, R., & Balçın, M. D. (2017). Fen bilimleri dersinde gerçekleştirilen oyun etkinliklerine ilişkin öğrenci görüşleri: Maddenin yapısı ve özellikleri ünitesi örneği. Researcher, 5(3), 323-341.
• Çelik, Ç. (2019). Öğretmenler arasındaki kuşaklararası bilgi paylaşımı düzeyleri ile kuşaklararası öğrenme düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 558938)
• Çetin-Aydın, G., & Başol, O. (2014). X ve Y kuşağı: Çalışmanın anlamında bir değişme var mı? Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 4(4), 1-15. doi: 10.17339/ejovoc.41369
• Dağ, F. (2016). Yaşam boyu öğrenme bağlamında Türkiye’de öğretmenlerin teknolojik yeterliliklerinin geliştirilmesine yönelik mesleki gelişim çalışmalarının incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 90-111.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Journal of Turkish Science Education, 9(1), 49–64.
• Dönmez, G. (2017). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları ve imajları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 479030)
• Erden-Ayhün, S. (2013). Kuşaklar arasındaki farklılıklar ve örgütsel yansımaları. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 93-112.
• Eren, A. A. (2019). Elementler ve bileşiklerin öğretiminde artırılmış gerçeklik uygulamalarının kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına ve öğrendikleri bilgilerin kalıcılığına etkisi. . (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 586162)
• Ercömart, Ç. (2018). Kuşak teorileri bağlamında endüstri ürünleri tasarımı eğitiminin değişim dinamikleri ve değerlendirilmesi. . (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 511568)
• Hofstein, A., & Lunetta, V. N. (2004). The laboratory in science education: Foundations for the twenty-first century. Science Education, 88(1), 28-54. doi: 10.1002/sce.10106
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi: Kuramsal ve pratik bilgiler. (1. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30(4), 233-252. doi: 10.1007/BF02765185
• Halisdemir, M. (2015). Okul yöneticilerinin Z kuşağına yönelik tutumları ve Z kuşağının okul yöneticisi algısı. . (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 429947)
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö., & Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 80-88.
• Joshi, A., Dencker, J. C., & Franz, G. (2011). Generations in organizations. Research in Organizational Behavior, 31, 177-205. doi: 10.1016/j.riob.2011.10.002
• Karadoğan, A. (2019). Z kuşağı ve öğretmenlik mesleği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 9-41. doi: 10.31463/aicusbed.597636
• Kasap, S. (2022, Mart 7). MEB'e bağlı okullarda yüzde 57 oranında kadın öğretmen görev başında. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/egitim/mebe-bagli-okullarda-yuzde-57-oraninda-kadin-ogretmen-gorev-basinda/2526181#:~:text=AA%20muhabirinin%20MEB%20verilerinden%20derledi%C4%9Fi,570%20bin%20315'i%20kad%C4%B1n.
• Kavalcı, K., & Ünal, S. (2016). Y ve Z kuşaklarının öğrenme stilleri ve tüketici karar verme tarzları açısından karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 1033-1050.
• Kaya, K. (2020). Dijital nesil K kuşağı. Econharran Harran Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(6), 34-54.
• Kazak, E. (2016). Okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları ile okulda kuşaklararası iklim ve kuşaklararası öğrenme arasındaki ilişki. . (Yayımlanmamış doktora tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 464689)
• Kıryak, Z., Candaş, B., Çalık, M., & Zeybek, Ö. (2020). Öğrencilerin fen bilimleri dersine yönelik zihinsel imajlarının belirlenmesi: Bir sınıflar arası karşılaştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 468-490. doi: 10.9779/pauefd.536358
• Kocaman-Karoğlu, A., Bal-Çetinkaya, K., & Çimşir, E. (2020). Toplum 5.0 sürecinde Türkiye’de eğitimde dijital dönüşüm. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 147-158. doi: 10.26701/uad.815428
• Koç, A. (2019). Okul öncesi ve temel fen eğitiminde robotik destekli ve basit malzemelerle yapılan stem uygulamalarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 583634)
• Kuran, E. (2019). Z bir kuşağı anlamak. İstanbul: Mundi Kitap.
• Mannheim, K. (1952). Essays on the sociology of knowledge. Oxford: Oxford University Press.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (Çeviren: O. Akınhay-D. Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• McCrindle, M., & Wolfinger, E. (2011). The ABC of XYZ: Understanding the Global Generations. Avustralya: University of New South Wales Press Ltd.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Fen bilimleri öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları
• Oral, G. A. (2013). Çalışma hayatında kuşaklar ve çatışmalar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 345395)
• Öz, Ü. (2015). X Y Z kuşaklarının özellikleri ve Y kuşağının örgütsel bağlılık düzeyi analizi. . (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 396101)
• Özçelik, H., & Kurt, A. A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar özyeterlikleri: Balıkesir ili örneği. İlköğretim Online, 6(3), 441-451.
• Öztürk, E. (2021, Ocak 29). Araştırma: 2023’teki seçimde ‘Z kuşağı’ seçmen oranı yüzde 16. Sputnik Türkiye. https://sputniknews.com.tr/20210129/arastirma-2023teki-secimde-z-kusagi-secmen-orani-yuzde-16-1043688976.html
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. John Wiley & Sons. doi: 10.1002/0470013192.bsa514
• Pekbay, C., & Kaptan, F. (2014). Fen eğitiminde laboratuvar yönteminin etkililiği ile ilgili fen bilgisi öğretmen adaylarının farkındalıklarının artırılması: Nitel bir çalışma. Karaelmas Eğitim Bilgileri Dergisi 2(1), 1-11.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital ımmigrants. MCB University Press, 9(5). doi: 10.1108/10748120110424816
• Prensky, M. (2004). The emerging online life of the digital native: What they do differently because of technology, and how they do it. https://www.marcprensky.com/writing/Prensky-The_Emerging_Online_Life_of_the_Digital_Native-03.pdf
• Reeves, T. C., & Oh, E. (2008). Generational differences. Handbook of Research on Educational Communications and Technology, 3, 295-303.
• Sarı, E., & Harta, G. (2018). Kuşakların tüketim ve satın alma davranışları üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 967-980.
• Savaş, S., & Karataş, S. (2019). Z kuşağı öğrencisini tanımak. Eğitim Araştırmaları 2019 içinde (s.223-237). Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları Yayınları.
• Schlechty, P. C. (2001). Assessing district capacity. TITLE The Jossey-Bass Reader on School Reform. The Jossey-Bass Education Series, 361.
• Seymen, A. F. (2017). Y ve Z kuşak insanı özelliklerinin Millî Eğitim Bakanlığı 2014-2019 stratejik programı ve TÜBİTAK vizyon 2023 öngörüleri ile ilişkilendirilmesi. Kent Akademisi, 10(32), 467-489.
• Singer, S., Hilton, M., & Schweingruber, H. (2005). Needing a new approach to science labs. The Science Teacher, 72(7), 10.
• Sözbilir, M., & Canpolat, N. (2006). Fen eğitiminde son otuz yıldaki uluslararası değişimler. M. Bahar (Ed), Fen ve teknoloji öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Strauss, W., & Howe, N. (1991). Generations: The history of America’s future. 1584 to 2069. New York: Harper Collins Press.
• Strauss, W., & Howe, N. (1997). The fourth turning. New York: Broadway Books.
• Şimşek, F. (2019). FeTeMM etkinliklerinin öğrencilerin fen tutum, ilgi, bilimsel süreç becerileri üzerine etkisi ve öğrenci görüşleri. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 10(3),654-679..
• Tanık-Önal, N. (2017). Üstün zekâlı öğrenciler için fen bilgisi eğitimi: Öğrenci, veli ve öğretmen görüşleri. . (Yayımlanmamış doktora tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 477324)
• Taş, H. İ., Özel, A., & Demirci, A. (2007). Coğrafya öğretmenlerinin teknolojiye bakış açıları ve teknolojiden yararlanma seviyeleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 31-52.
• Taşlıbeyaz, E. (2019). Z kuşağı ile ilgili araştırma eğilimlerinin ve eğitime yönelik katkılarının analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 715-729. doi: 10.16953/deusosbil.456533
• Tatar, N., & Kuru, M. (2006). Fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının akademik başarıya etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 147-158.
• Timur, B., Timur, S., Özdemir, M., & Şen, C. (2016). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programındaki ünitelerin öğretiminde karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(2), 389-402.
• Tulgan, B. (2006). Managing the generation mix. Canada: HRD Press. TÜİK. (2022a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=45500
• TÜİK. (2022b). İstatistiklerle Gençlik, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2021-45634
• Uluçınar, Ş., Cansaran, A., & Karaca, A. (2004). Fen bilimleri laboratuvar uygulamalarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 465-475.
• Uysal, S. (2019). Z kuşağının çalışma hayatından beklentileri: Bir alan araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No.608529)
• Veen, W. (2007). Homo zappiens and the need for new education systems. https://www.oecd.org/edu/ceri/38360892.pdf Erişim Tarihi: 13.10.2021
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, T. (2022). Fen eğitiminde eğitsel robotların kullanımının incelenmesi. . (Yayımlanmamış doktora tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 717578)
• Yıldız, N. (2010). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme senaryolarının çözümünde deney uygulamalarının öğrencilerin başarısına, tutumuna ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No. 279838)
• Yılmaz, E., & Aktürk, A. (2021). Z Kuşağı: Bir nesli anlamak. Konya: Palet Yayınları. Z kuşağı. (2022, Ocak 15). İçinde Vikipedia. https://tr.wikipedia.org/wiki/Z_ku%C5%9Fa%C4%9F%C4%B1