Ermeni ve Sanskrit Dillerinden Örneklerle Çeviride Eşdeğerlik Sorunu ve Tarihi

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 85, 171 - 182, 15.01.2016

F. Jale Gül Çoruk , Yalçın Kayalı

Öz

Matematiksel bir terim olan eşdeğerlik kavramı, dilbilimsel bir yaklaşımın sonucu olarak

edebiyatta da yer almıştır. Erek metin ve kaynak metin arasındaki ilişkinin anlaşılırlığı ya da

karmaşıklığı, eşdeğerlik kavramı üzerinden tartışılmaktadır. Eşdeğerlik yani özgün metnin

etkisinin çeviri metinde de var olması 1960’lardan günümüze değin etkisini koruyan bir konu

olmuştur. Bu bağlamda, düzanlamsal eşdeğerlik, yananlamsal eşdeğerlik, kelime seviyesinde

eşdeğerlik, dinamik eşdeğerlik vb. farklı terimlerle adlandırılan çeşitli eşdeğerlik sınıflandırmaları

yapılmıştır. Bunlar eşdeğerlik sorunu tartışmalarında önemli bir yere sahiptir. “Ermeni

ve Sanskrit Dillerinden Örneklerle Çeviride Eşdeğerlik Sorunu ve Tarihi” başlığını taşıyan

bu çalışmamızda, öncelikle çeviribilim perspektifinde eşdeğerlik sorununun tarihi hakkında

yapılan yorum ve çalışmalara değindik. Ardından erek dil olarak seçtiğimiz Ermeni ve Sanskrit

dillerindeki metinlerin, hedef dil yani Türkçedeki çeviri metin durumundaki görüntüsünü

sunduk. Böylelikle erek Ermeni ve Sanskrit dillerinden alınan orijinal metinlerin birbirinden

farklı sözcükler ve tümce yapıları kullanılarak da hedef dile aktarılabileceğini göstermiş

olduk. Zira bu farklılıklar, eşdeğerlik bağlamındaki sorunların kaynağını oluşturmaktadır.

Çalışmamızın son aşamasında ise birbirinden farklı bu iki çeviri metnin, eşdeğerlik bağlamındaki

durumunu erek ve hedef diller arasındaki dilin mekanik yapısı, sözcük dağarcığı ve

sosyo-kültürel unsurlar bağlamındaki değişkenleri de göz önünde bulundurarak değerlendirmeye

çalıştık.

Anahtar Kelimeler

çeviribilim, eşdeğerlik sorunu, Ermeni dilinden yapılan çevirilerde eşdeğerlik sorunu

Kaynakça

• Aksoy, N. Berrin (2002), Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Aydın, Yavuz (2008), Ermeniceden Türkçeye Yapılan Çevirilerde Karşılaşılan Çeviri Sorunları, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ermeni Dili ve Kültürü ABD, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Baker, Mona (1992), In Other Words, London: Routledge.
• Catford, J. C. (1965), A Linguistics Theory of Translation, England: Oxford University Press.
• Göktürk, Akşit (2014), Çeviri: Dilleri Dili, İstanbul: YKY.
• Gutt, Ernst-August (1989), Translation and Relevance, London: University of London, Department of Phonetics and Linguistics, Thesis for degree of Doctor of Philosophy.
• Gündüzalp, Nuray Cihan (2008), Charles Baudelaire’in Şiirlerinin Türkçe Çevirileri Üzerine İnceleme, Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fransız Dili Eğitimi Anabilim dalı, Yayımlanmamış Doktora tezi.
• Köksal, Dinçer (2008), Çeviri Eğitimi Kuram ve Uygulama, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özyön, Arzu (2014), “Çeviride Eşdeğerlik Kavramının Yeniden Tanımlanması ve Eşdeğerlik Kavramı ile İlgili Sorunlar”, International Journal of Languages Education and Teaching, Volume 2, pp. 28-39.
• Panou, Despina (2013), “Equivalence in Translation Theories: A Critical Evaluation”, Theory and Practice in Language Studies, Vol. 3, No. 1, pp. 1-6, January 2013/Finland.
• Stolze, Radegundis (2013), Çeviri Kuramları- Giriş, (Çev. Emra Durukan) İstanbul: Değişim Yayınları.
• Yazıcı, Mine (2010), Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları, İstanbul: Multilingual.
• Yıldız, Şerife (2004), “Çeviride Eşdeğerlik ve Çeviri Kuramları Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Çalışma”, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:12, s. 375-386.