Hane İçi Karşılıksız Emeğin Zihinsel Yük Boyutu

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 2, 50 - 83, 15.12.2023

Aylin Çakıroğlu Çevik Gülçin Con Wrıght

https://doi.org/10.46655/federgi.1183599

Öz

Çiftler arasında hane içi ve bakım işlerinin eşitsiz paylaşımı, feminist kuramsal ve ampirik çalışmaların uzun süredir sorunsallaştırdığı konulardan biri olagelmiştir. Bu çalışmalarda, hane içi toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin temelini oluşturan karşılıksız emeğin fiziksel yani eylem boyutuna odaklanılmış, zihinsel boyutuna yeterince ilgi gösterilmemiştir. Nitekim Türkiye’de de zihinsel yük üzerine herhangi bir çalışmanın mevcut olmadığı görülmektedir. Bu açığı kapatmak adına, bu çalışmada, pratikte eylemi kimin gerçekleştirdiğinin ötesine geçilerek çiftler arasında çeşitli ev işlerinin zihinsel yük boyutunun ne şekilde paylaşıldığı, niceliksel araştırma yöntemi kullanılarak sorgulanmıştır. Ankara’daki bir vakıf üniversitesinde çalışan personele uygunluk örneklemi yöntemiyle uygulanan anket çalışmasında, çeşitli ev içi eylemlerinin hem düşünme hem de planlama/organize etme boyutlarına dair hem kendileri hem de partnerlerine yönelik diyadik (ikili) bilgi toplanmıştır. Uygulanan nicel analizler sonucunda, çalışmada, zihinsel yükün daha sık ve ağır bir biçimde kadınlar tarafından üstlenildiği sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla bu çalışma, hane içi emeğin paylaşımında var olan toplumsal cinsiyet eşitsizliklerine odaklanan akademik çalışmalarda ve sosyal politikalarda, zihinsel yük boyutunun dikkate alınmasının önemini ve gereğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

zihinsel yük, toplumsal cinsiyet, karşılıksız emek, hane içi iş bölümü, ev işleri

Teşekkür

TED Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Merkezine, bu çalışmaya verdikleri katkı için teşekkür ederiz.

The Mental Load Dimension of Unpaid Household Labor

Öz

The unequal share of house and care work among heterosexual couples has long been a question of feminist theoretical and empirical studies. These studies have primarily focused on the physical dimension rather than the mental dimension of unpaid labor to understand gender inequalities in the household. To our knowledge, there is yet to be a study on mental load in Turkey. To address this gap, we went beyond examining who performs the act and understand how the mental load dimension of various household chores is shared among the couples. In a survey conducted on employees at a private university in Ankara, dyadic information was collected for both their own and their partners on the thinking and planning/organizing dimensions of various domestic chores. The quantitative analysis revealed that mental load is more frequently and heavily borne by women. Therefore, we recommend academic studies and social policies focus labor on the mental load for studying gender inequalities in the share of household.

Anahtar Kelimeler

mental load, gender, unpaid labor, household division of labor, housework

Kaynakça

• Akkan, Başak. 2018. “The Politics of Care in Turkey: Sacred Familialism in a Changing Political Context.” Social Politics: International Studies in Gender, State & Society 25(1): 72-91.
• Atakan, Ayşe Gönüllü 2018. “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Bakım Emeği.” Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16(03): 125-136.
• Atasü-Topçuoğlu, Reyhan. 2022. “Gender Inequality, The Welfare State, Disability, and Distorted Commodification of Care in Turkey.” New Perspectives on Turkey 66: 61-87.
• Aybars, Ayşe İdil, Fatma Umut Beşpınar, ve Hediye Sibel Kalaycıoğlu. 2018. “Familialization of Care Arrangements in Turkey: Questioning the Social İnclusion of ‘the Invisible’.” Research and Policy on Turkey 3(2): 115-137.
• Aydoğan, Didem, ve Yaşar Özbay. 2015. “Çiftlerde ilişkisel yılmazlık ve ilişkisel profesyonel yardım arama: İkili (dyadic) analiz.” Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal 5(44) : 109-121.
• Bittman, Michael, Paula England, Liana Sayer, Nancy Folbre, ve George Matheson. 2003. “When Does Gender Trump Money? Bargaining and Time in Household Work.” American Journal of Sociology 109(1): 186-214.
• Bolak, Hale Cihan. 1997. “When Wives are Major Providers: Culture, Gender, and Family Work.” Gender & Society 11(4): 409-433.
• Coltrane, Scott. 2000. “Research on Household Labor: Modeling and Measuring the Social Embeddedness of Routine Family Work.” Journal of Marriage and Family 62(4): 1208-1233.
• Czymara, Christian S., Alexander Langenkamp, ve Tomas Cano. 2021. “Cause for Concerns: Gender Inequality in Experiencing the COVID-19 Lockdown in Germany.” European Societies 23(sup1): S68-S81.
• Daminger, Allison. 2019. “The Cognitive Dimension of Household Labor.” American Sociological Review 84(4): 609-633.
• Dean, Liz, Brendan Churchill, ve Leah Ruppanner. 2022. “The Mental Load: Building a Deeper Theoretical Understanding of How Cognitive and Emotional Labor Over Load Women and Mothers.” Community, Work & Family 25(1): 13-29.
• Dedeoğlu, Saniye. 2000. “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği.” Toplum ve Bilim 86(3): 139-170.
• Dedeoğlu, Saniye. 2019. “Kadın Emeğinin Bütünlüğü: Ücretli ve Eviçi Ücretsiz Emek Tartışmaları.” İçinde Kadın Emeği: Seçme Yazılar, derleyen Ferhunde Özbay, 147-152. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ekiz Gökmen, Çisel. 2017. “Toplumsal Cinsiyet ve Zaman Yoksulluğu: Hane İçi Ücretli ve Ücretsiz Emek Sunumu.” Çalışma ve Toplum 55(4): 1953-1988.
• Ekiz Gökmen, Çisel. 2022. “A New Perspective on Women’s Care Burden and Employment in Turkey.” New Perspectives on Turkey 66: 11-34.
• Esping-Andersen, Gosta. (2011). Tamamlanmamış Devrim: Kadınların Yeni Rollerine Uymak. İletişim Yayınları.
• Fuwa, Makiko. 2004. “Macro-level Gender Inequality and the Division of Household Labor in 22 Countries.” American Sociological Review 69(6): 751-767.
• Giurge, Laura M., Ashley V. Whillans., ve Ayşe Yemiscigil. 2021. “A Multicountry Perspective on Gender Differences in Time Use During COVID-19.” Proceedings of the National Academy of Sciences 118(12): e2018494118.
• Glavin, Paul, Scott Schieman, ve Sarah Reid. 2011. “Boundary-Spanning Work Demands and Their Consequences for Guilt and Psychological Distress.” Journal of Health and Social behavior 52(1): 43-57.
• Hessing, Melody. 1994. “More than Clockwork: Women's Time Management in Their Combined Workloads.” Sociological Perspectives 37(4): 611-633.
• Hook, Jennifer L. 2010. “Gender Inequality in the Welfare State: Sex segregation in Housework, 1965–2003.” American Journal of Sociology 115(5): 1480-1523.
• İlkkaracan, İpek, ve Emel Memiş. 2021. “Transformations in the Gender Gaps in Paid and Unpaid Work During the COVID-19 Pandemic: Findings from Turkey. Feminist Economics 27(1-2): 288-309.
• Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Araştırmaları Merkezi. 2022. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması. https://gender.khas.edu.tr/tr/turkiyede-toplumsal-cinsiyet-ve-kadin-algisi-arastirmasi
• Kandiyoti, Deniz. 2020. “Salgın, Modern Kadının Yaşadığı İllüzyonu Yıktı Geçti.” Gazete Duvar, 30 Nisan, 2020. https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/04/30/deniz-kandiyoti-salgin-modern-kadinin-yasadigi-illuzyonu-yikti-gecti
• Lachance-Grzela, Mylene, ve Genevieve Bouchard, G. 2010. “Why Do Women Do the Lion’s Share of Housework? A Decade of Research.” Sex Roles 63(11): 767-780.
• Lee, Yun-Suk, ve Linda J. Waite. 2005. “Husbands’ and Wives’ Time Spent on Housework: A Comparison of Measures.” Journal of Marriage and Family 67(2): 328-336.
• Lavee, Yoav, ve Ruth Katz. 2002. “Divison of Labor, Perceived Fairness, and Marital Quality: The Effect of Gender Ideology.” Journal of Marriage and Family 64(1): 27-39.
• Luthra, Renee, ve Tina Haux. 2022. “The Mental Load in Separated Families.” Journal of Family Research 34 (2): 669–696.
• Makal, Ahmet, ve Gülay Toksöz. 2015. (Derleyenler). Geçmişten Günümüze Türkiye'de Kadın Emeği. Ankara: İmge Kitabevi.
• Mederer, Helen J. 1993. “Division of Labor in Two-Earner Homes: Task Accomplishment versus Household Management as Critical Variables in Perceptions about Family Work.” Journal of Marriage and the Family, 133-145.
• Memiş, Emel, Umut Öneş, ve Burca Kızılırmak. 2012. “Kadınların Ev-Kadınlaştırılması: Ücretli ve Karşılıksız Emeğin Toplumsal Cinsiyet Temelli bir Analizi.” İçinde Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, derleyenler Saniye Dedeoğlu ve Adem Yavuz Elveren, 159-182. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Memiş, Emel, ve Özge Özay. 2011. “Eviçi Uğraşlardan İktisatta Karşılıksız Emeğe: Türkiye Üzerine Yapılan Çalışmalara İlişkin Bir Değerlendirme.” İçinde Birkaç Arpa Boyu, derleyen Serpil Sancar, 239-268.
• Milkie, Melissa A., Dana Wray, ve Irene Boeckmann. 2021. “Gendered Pressures: Divergent Experiences Linked to Housework Time among Partnered Men and Women.” Journal of Comparative Family Studies 52(2): 147-179.
• Offer, Shira. 2014. “The Costs of Thinking about Work And Family: Mental Labor, Work–Family Spillover, and Gender İnequality among Parents in Dual‐Earner Families.” In Sociological Forum 29(4): 916-936.
• Offer, Shira, ve Barbara Schneider. 2011. “Revisiting the Gender Gap in Time-Use Patterns: Multitasking and Well-Being among Mothers and Fathers in Dual-Earner Families.” American Sociological Review 76(6): 809-833.
• Öneş, Umut, Emel Memiş, ve Burca Kızılırmak. 2013. “Poverty and Intra-Household Distribution of Work Time in Turkey: Analysis and Some Policy Implications”. Women's Studies International Forum 41; 55-64.
• Özbay, Ferhunde. 1982. “Ev Kadınları.” Ekonomik Yaklaşım, AİTİA, Ankara 3 (1): 209-225.
• Pallant, Julie. 2002. SPSS Survival Manual: A Step-By-Step Guide to Data Analysis Using. Open University Press. Buckingham and Philadelphia.
• Robertson, Lindsey G., Tamara L. Anderson, M. Elizabeth Lewis Hall, M. Elizabeth Lewis, ve Chrsitina Lee Kim. 2019. “Mothers and Mental Labor: A Phenomenological Focus Group Study of Family-Related Thinking Work.” Psychology of Women Quarterly 43(2): 184-200.
• Sánchez, Alejandro R., Anetta E. Fasang, ve Susan Harkness. 2021. “Gender Division of Housework During the COVID-19 Pandemic.” Demographic Research 45: 1297-1316.
• Sayer, Liana C. 2005. “Gender, Time and Inequality: Trends in Women's and Men's Paid Work, Unpaid Work and Free Time.” Social Forces 84(1): 285-303.
• Toksöz, Gülay. 2016. “Transition from ‘Woman’ to ‘Family’: An Analysis of AKP Era Employment Policies from a Gender Perspective.” Journal für Entwicklungspolitik 32(1/2): 64-83.
• Türkiye Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. 2022. Türkiye Aile Yapısı Araştırması. https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/turkiye_aile_yapisi_ara%C5%9Ftirmasi_2021.pdf
• Ulutaş, Çağla Ünlütürk. 2009. “Yoksulluğun Kadınlaşması ve Görünmeyen Emek.” Çalışma ve Toplum 2(21): 25-40.
• Waddell, Nina, Nikola C. Overall, Valerie T. Chang, ve Matthew D. Hammond,. 2021. “Gendered Division of Labor During a Nationwide COVID-19 Lockdown: Implications for Relationship Problems and Satisfaction.” Journal of Social and Personal Relationships 38(6): 1759-1781.
• Waldrop, Stephanie. 2022. The Invisible Weight of Cognitive Labor. Yayımlanmamış Master Tezi. University of Washington.